TCMB: İç ve dış talep ayrışması istikrarı tehdit ediyor

T&uuml;rkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, ekonomide toplam talep koşulları bakımından aşırı ısınma g&ouml;zlenmemesine rağmen, i&ccedil; ve dış talebin b&uuml;y&uuml;me hızlarının ayrışması ve kısa vadeli sermaye girişlerinin finansal istikrara y&ouml;nelik kaygıları &ouml;n plana &ccedil;ıkardığını duyurdu.T&uuml;rkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından hazırlanan ve yılda iki kez yayımlanan Finansal İstikrar Raporu nun ilki bankanın internet sayfasında a&ccedil;ıklandı.Rapora g&ouml;re, k&uuml;resel kriz sonrası &ouml;zellikle gelişmiş &uuml;lkelerde iktisadi faaliyeti iyileştirmeye y&ouml;nelik alınan tedbirler gelişmiş &uuml;lkelerin b&uuml;t&ccedil;e a&ccedil;ıklarında &ouml;nemli &ouml;l&ccedil;&uuml;de bir bozulmaya yol a&ccedil;tı.&Uuml;lkeler arasındaki faiz oranı ve uzun d&ouml;nemli b&uuml;y&uuml;me potansiyeli farklarına bağlı olarak, son d&ouml;nemde gelişmekte olan &uuml;lkelere y&ouml;nelik hızlanan sermaye akımları neticesinde ivmelenen i&ccedil; talep, bu &uuml;lkelerde aşırı bor&ccedil;lanma riskini artırdı. Sermaye hareketlerinde yaşanabilecek ani değişim riskini de g&ouml;z &ouml;n&uuml;nde bulunduran &uuml;lke otoriteleri, makro finansal riskleri azaltıcı politika bileşimlerini uygulamayı s&uuml;rd&uuml;r&uuml;yorlar.Belirlenen politika &ccedil;er&ccedil;evesi, aşırı bor&ccedil;lanmanın yaratacağı kırılganlıkları &ouml;nleme &ccedil;abasının yanında &uuml;lke ekonomilerinde orta ve uzun vadeli s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir b&uuml;y&uuml;meyi sağlayabilecek d&ouml;ng&uuml;sellik karşıtı bir amacı da taşıyor. Kriz sonrasında alınan operasyonel tedbirlerin yanı sıra gerek gelişmiş gerek gelişmekte olan &uuml;lkelerin finansal istikrara y&ouml;nelik kurumsal yapılanmalarında da &ouml;nemli değişiklikler yaptıkları g&ouml;zleniyor. TEMERR&Uuml;T RİSKİ BULAŞICI &Ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki d&ouml;nemde gelişmiş &uuml;lkelerin b&uuml;y&uuml;me ve enflasyon g&ouml;stergelerindeki gelişmelere bağlı olarak &ccedil;ıkış stratejilerini kademeli olarak uygulamaya koymaları bekleniyor.Bu durumun, k&uuml;resel b&uuml;y&uuml;me oranlarını sınırlı &ouml;l&ccedil;&uuml;de, uluslararası sermaye hareketlerini ise yatırım kararları a&ccedil;ısından yol a&ccedil;acağı oynaklık &ouml;l&ccedil;&uuml;s&uuml;nde etkilemesi bekleniyor. Ayrıca, bazı AB &uuml;lkelerinde artan temerr&uuml;t riski, &ouml;zellikle bu &uuml;lke bor&ccedil;lanma kağıtlarını portf&ouml;ylerinde bulunduran &uuml;lkelerde bulaşma riskini artırıyor.&Ouml;te yandan, Orta Doğu ve Kuzey Afrika &uuml;lkelerindeki gelişmelerin enerji fiyatları kanalıyla k&uuml;resel ekonomi &uuml;zerindeki etkileri dikkatle takip edilmesi gerekiyor.Gelişmekte olan &uuml;lkeler arasında iktisadi temelleri g&ouml;reli olarak sağlam olan T&uuml;rkiye ekonomisindeki hızlı toparlanma, diğer bir&ccedil;ok gelişmekte olan &uuml;lkede olduğu gibi aşırı bor&ccedil;lanma endişelerini de g&uuml;ndeme getirdi.&Ouml;te yandan, kapasite kullanım oranının d&uuml;ş&uuml;k seviyelerini koruması ve &uuml;retim hacminin dış talepteki zayıf seyir nedeniyle potansiyelin altında seyretmesi, enflasyon &uuml;zerindeki baskıları sınırlıyor.Ekonomide toplam talep koşulları bakımından aşırı ısınma g&ouml;zlenmemesine rağmen, i&ccedil; ve dış talebin b&uuml;y&uuml;me hızlarının ayrışması ve kısa vadeli sermaye girişleri finansal istikrara y&ouml;nelik kaygıları &ouml;n plana &ccedil;ıkarıyor.Bu bağlamda T&uuml;rkiye ekonomisine &ouml;zg&uuml; koşulları dikkate alan TCMB, finansal istikrara ilişkin endişelerin giderilmesi a&ccedil;ısından kredilerle cari a&ccedil;ıktaki artışın sınırlandırılması ve kısa vadeli sermaye girişlerinin azaltılması amacıyla d&uuml;ş&uuml;k d&uuml;zeyde bir politika faizi, geniş bir faiz koridoru ve y&uuml;ksek zorunlu karşılık oranlarından oluşan bir para politikası bileşimi uyguluyor.Bankanın bu yeni politika bileşiminin etkileri g&ouml;r&uuml;lmeye başlandı. Alınan &ouml;nlemler sonrasında kredi artış hızındaki ivmelenme durdu, mevduatın ortalama vadesi uzamaya başladı.Yeni politika bileşiminin krediler &uuml;zerindeki sıkılaştırıcı etkilerinin &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki d&ouml;nemde daha belirgin hale gelmesi bekleniyor.Bu tedbirlerin etkinliğini artırmak ve b&ouml;ylece ekonominin dış şoklara karşı dayanıklılığını g&uuml;&ccedil;lendirmek i&ccedil;in hem kamu hem de &ouml;zel kesim i&ccedil;in aşırı bor&ccedil;lanma yoluna gitmemek, t&uuml;m bor&ccedil;lanmalarda uzun vadeyi, olabildiğince T&uuml;rk lirası cinsinden bor&ccedil;lanmayı tercih etmek ve riskleri doğru y&ouml;netmek b&uuml;y&uuml;k &ouml;nem arz ediyor. SORUNLU KREDİ ORANLARI GERİLEDİ Rapora g&ouml;re, bankacılık sekt&ouml;r&uuml;ne ilişkin g&ouml;stergeler sistemin finansal sağlamlığına işaret ediyor. Kredi koşullarındaki iyileşme, faiz oranlarının d&uuml;ş&uuml;k seviyesi, d&uuml;şen işsizlik oranı ve kredi kullanıcılarının artan bor&ccedil; &ouml;deme kapasitesi sonucunda sorunlu kredi oranları geriledi.Bankacılık sekt&ouml;r&uuml;nde mevduat temel fon kaynağı olma &ouml;zelliğini muhafaza ediyor, bunun yanı sıra sekt&ouml;r yurt dışından temin ettiği fonları artırıyor ve tahvil ve bono ihracı yoluyla da ilave kaynak sağlıyor.&Uuml;lke ekonomisinin toparlanma eğilimine girmesiyle artan kredi arzı sonucu banka portf&ouml;ylerinde kredilerin payının y&uuml;kselme eğilimini s&uuml;rd&uuml;rmesi, likidite oranlarında da etkisini g&ouml;steriyor. Menkul kıymet portf&ouml;y&uuml;nde azalış ve repo ile yurt dışı bankalara bor&ccedil;lardaki artış nedeniyle 2010 yılı başından itibaren likidite oranları d&uuml;ş&uuml;ş eğilimine girmekle birlikte, yasal oranların &uuml;zerinde seyrediyor.Bankaların yurt dışından sağladıkları fonların artması, pasif vadesinin uzamasına katkıda bulunuyor. ETKİN RİSK Y&Ouml;NETİMİ MUHAFAZA EDİLMELİ Diğer taraftan, bankaların kısa vadeli para takası işlemleriyle yaptıkları bor&ccedil;lanmalarda vade uyumuna &ouml;zen g&ouml;stermeleri, hızlı kredi genişlemesinin s&ouml;z konusu olduğu mevcut konjonkt&uuml;rde etkin risk y&ouml;netimini muhafaza etmeleri &ouml;nem arz ediyor.Kredi kalitesindeki iyileşmeye rağmen, artan rekabet sonucunda karlılık oranları bir miktar gerilemekle birlikte y&uuml;ksek d&uuml;zeylerde seyretmeye devam ediyor.Bankacılık sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n karlılığının, yapılan fiyat ayarlamaları sayesinde yılın kalan b&ouml;l&uuml;m&uuml;nde piyasanın &ouml;ng&ouml;rd&uuml;ğ&uuml; kadar d&uuml;ş&uuml;k olmayacağı d&uuml;ş&uuml;n&uuml;l&uuml;yor.&Ouml;te yandan, sermaye yeterlilik oranı, kredilerin artışına bağlı olarak gerilemekle birlikte, asgari ve hedef rasyoların &uuml;zerindeki y&uuml;ksek seviyesini koruyor. Merkez Bankası nın uygulamakta olduğu politika bileşiminin finansal istikrar &uuml;zerindeki etkilerini yakından izlemeye devam edeceği ve gerekli g&ouml;rd&uuml;ğ&uuml; takdirde ilave tedbirler alacağı bildirildi.Merkez Bankası tarafından hazırlanan ve yılda iki kez yayımlanan Finansal İstikrar Raporu nun ilki bankanın internet sayfasında yayımlandı.Rapora g&ouml;re, k&uuml;resel ekonomiye ve piyasalara ilişkin riskler bir &ouml;nceki Rapor d&ouml;nemine kıyasla bir miktar azalırken, gelişmiş &uuml;lkelerde &ouml;zellikle kredi ve iş g&uuml;c&uuml; piyasalarının kriz &ouml;ncesi etkinliğine ulaşamamış olması, k&uuml;resel iktisadi faaliyetin kırılganlığının s&uuml;rmesine neden oluyor.T&uuml;rkiye de ise ekonomiyi oluşturan alt unsurlarda genel olarak iyileşmenin s&uuml;rd&uuml;ğ&uuml; g&ouml;zleniyor. Yurt i&ccedil;i iktisadi koşullardaki iyileşmeye paralel olarak, firmalar satış gelirlerini artırmaya ve g&uuml;&ccedil;l&uuml; karlılık performanslarını korumaya devam ediyorlar.Diğer taraftan, kur riski, firmalar i&ccedil;in &ouml;nemini koruyor. Hanehalkı kesiminde ise iktisadi faaliyetteki canlanma ve artan t&uuml;ketici g&uuml;venine paralel olarak, hanehalkı bor&ccedil;luluğunda artış devam ediyor, ancak faiz &ouml;demelerinin harcanabilir gelire oranındaki d&uuml;ş&uuml;şe ve istihdamdaki artışa bağlı olarak, hanehalkının risk g&ouml;r&uuml;n&uuml;m&uuml;ndeki iyileşme s&uuml;r&uuml;yor.- MALİYE POLİTİKASINDAKİ GEVŞEME GE&Ccedil;İCİ OLDU -Rapora g&ouml;re, krizin ilk d&ouml;neminde şok emici işlevi g&ouml;steren maliye politikasındaki gevşeme ge&ccedil;ici oldu, devam eden d&ouml;nemde kamu maliyesinde disiplin sağlandı. &Ouml;demeler dengesi a&ccedil;ısından k&uuml;resel parasal genişlemeye bağlı kısa vadeli sermaye akımları bir risk unsuru olarak varlığını koruyor.&Ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki d&ouml;nemde, kısa vadeli sermaye akımlarının g&uuml;&ccedil;l&uuml; kalma olasılığı, kredi hacmindeki artışın y&uuml;ksek d&uuml;zeyde seyretmesi ve i&ccedil; ve dış talep arasındaki ayrışmaya bağlı olarak artan cari a&ccedil;ığın getirdiği risklerin sınırlanması bakımından kamu tasarruflarının artırılması b&uuml;y&uuml;k &ouml;nem taşıyor.K&uuml;resel konjonkt&uuml;rden kaynaklanan belirsizliklerin y&uuml;ksek olması nedeniyle, &ouml;demeler dengesi gelişmeleri TCMB tarafından yakından takip edilmeye devam edilecek.TCMB finansal istikrar kapsamında, finansal piyasa altyapılarında yaşanan gelişmeleri de dikkatle izliyor, &ouml;zellikle finansal piyasalardaki işlem hacminin artması, etkin ve g&uuml;venilir &ouml;deme ve mutabakat sistemlerini gerekli kılıyor. Son yıllarda d&uuml;nya ekonomilerinde yaşanan dalgalanmalar sonucu edinilen tecr&uuml;beler &uuml;lkeleri finansal alt yapı kuruluşlarına ilişkin uluslararası d&uuml;zeyde standartlar belirlemeye y&ouml;neltti.TCMB, finansal yapının temel taşlarından olan ve sorunsuz bir şekilde &ccedil;alışması durumunda finansal istikrara katkı sağlayan &ouml;deme ve mutabakat sistemlerini yakından takip ediyor ve s&ouml;z konusu sistemlerden doğabilecek riskleri en aza indirmek i&ccedil;in gerekli tedbirleri alıyor.Bu kapsamda, finansal piyasalarda g&ouml;r&uuml;len dalgalanma s&uuml;recinde &ouml;deme ve mutabakat sistemlerinden kaynaklanan bir sorun yaşanmadı.Merkez Bankası, para politikası &ouml;nceliğini fiyat istikrarına vermekle birlikte, mevcut konjonkt&uuml;rde risk unsurları ve bunlara bağlı para politikası tedbirlerini ele alırken hem fiyat istikrarını hem de finansal istikrarı g&ouml;zeten bir &ccedil;er&ccedil;eve benimsiyor.- KREDİ OYNAKLIĞI RİSK OLUŞTURUYOR - &Uuml;lkenin bankacılık sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n i&ccedil; ve dış şoklara karşı dayanıklılığını koruduğu g&ouml;zleniyor. Bununla birlikte, makro perspektiften bakıldığında krediler ve cari a&ccedil;ıktaki hızlı artış, finansal istikrara dair kaygıları g&uuml;ndeme getiriyor.Kredilerin artışıyla cari işlemler a&ccedil;ığı paralel bir seyir izliyor. Hızlı kredi artışı gerek i&ccedil; talebi beslemesi gerekse tasarruf oranlarını d&uuml;ş&uuml;rmesi nedeniyle cari işlemler a&ccedil;ığının artmasına neden oluyor. Bunun yanı sıra cari a&ccedil;ığın finansmanında kısa vadeli sermaye girişlerinin payının artış g&ouml;stermesi, mevcut politika yaklaşımını gerekli kılıyor.Finansal derinleşme s&uuml;recinin erken safhalarında olan gelişmekte olan &uuml;lkelerde, kredi b&uuml;y&uuml;me hızının gelişmiş &uuml;lkelere g&ouml;re daha y&uuml;ksek olması beklenen bir durum olsa da &uuml;lke tecr&uuml;beleri, &ouml;nemli bankacılık ve &ouml;demeler dengesi krizlerinin hızlı kredi b&uuml;y&uuml;meleriyle ilişkili olduğuna işaret ediyor.Kredi artışıyla cari işlemler a&ccedil;ığı arasındaki pozitif ilişkinin yanı sıra kredi artış hızıyla kredi artış hızı oynaklığı arasında da benzer bir ilişkinin olduğu g&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Kredi oynaklığının y&uuml;ksek olması, ekonomik b&uuml;y&uuml;mede de dalgalanmaların boyutunun artmasına neden oluyor, bu durum finansal ve makro istikrar &uuml;zerinde risk oluşturuyor. Bu itibarla, kredilerde yaşanan dalgalanmaların azaltılması, kredi piyasalarında d&ouml;ng&uuml;selliğin azaltılmasını sağlayarak finansal istikrarı destekleyecek. Ayrıca, kredi piyasasındaki canlılık ve artan rekabet ortamında bankaların kredi verme s&uuml;re&ccedil;lerinde etkin risk y&ouml;netimlerini muhafaza etmeleri her zaman olduğu gibi &ouml;nem taşıyor.Merkez Bankası nın yeni politika bileşimi kapsamında almış olduğu tedbirlerin krediler ve i&ccedil; talep &uuml;zerindeki etkileri yılın ikinci &ccedil;eyreğinden itibaren g&ouml;r&uuml;lmeye başlandı, ancak gerek enerji ve diğer emtia fiyatlarının bulunduğu y&uuml;ksek seviyeler, gerekse dış talebi zayıflatan gelişmeler cari dengedeki iyileşmeyi yılın son &ccedil;eyreğine erteledi. TCMB, mevcut politika bileşiminin finansal istikrar &uuml;zerindeki etkilerini yakından izlemeye devam edecek ve gerekli g&ouml;rd&uuml;ğ&uuml; takdirde ilave tedbirler alacak.-D&Ouml;VİZ ALIM İHALELERİ-Yakın d&ouml;nemde &ouml;zellikle bazı Avro b&ouml;lgesi &uuml;lkelerine ilişkin artan kamu borcunun s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilirliği endişeleri, gelişmekte olan &uuml;lkelere sermaye akımlarında nispi bir zayıflamaya yol a&ccedil;tı. Banka, bu doğrultuda g&uuml;nl&uuml;k d&ouml;viz alım ihalelerindeki tutarı 50 milyon ABD dolarından 40 milyon ABD dolarına indirdi.S&ouml;z konusu zayıflamanın devam etmesi halinde, g&uuml;nl&uuml;k d&ouml;viz ihalelerinde alımı yapılacak tutar kademeli olarak azaltılmaya devam edilebilecek. B&ouml;yle bir durumda piyasaya bu kanaldan arz edilecek T&uuml;rk lirası likidite tutarı da azalacağından kredi b&uuml;y&uuml;mesi a&ccedil;ısından 2011 yılının ikinci yarısında zorunlu karşılık oranlarında ilave artışlara duyulabilecek ihtiya&ccedil; azalmış olacak.&Ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki d&ouml;nemde Banka ile eşg&uuml;d&uuml;m i&ccedil;inde diğer kamu otoritelerince alınabilecek ek &ouml;nlemler de benzer şekilde zorunlu karşılık oranlarında ilave artışlara ihtiyacı azaltacak.

TCMB: İç ve dış talep ayrışması istikrarı tehdit ediyor

Merkez Bankası iç ve dış talebin büyüme hızlarının ayrışması ve kısa vadeli sermaye girişlerinin finansal istikrardaki riskleri yükselttiğini söyledi

Öne Çıkanlar