TCMB: TÜFE'deki yükselişin temel belirleyicisi gıda

Bu dönemde, mart ayı Para Politikası Kurulu Toplantı Özetinde belirtildiği üzere, gıda yıllık enflasyonunun bir önceki yıldaki düşük bazın da etkisiyle tüketici enflasyonundaki yükselişin temel belirleyicisi olduğu aktarılan raporda, "Öte yandan, enerji fiyatları petrol fiyatlarındaki görünüme bağlı olarak düşmüştür. Hizmet enflasyonundaki yüksek seyir devam ederken Türk lirasındaki birikimli değer kaybının gecikmeli etkisiyle temel mal enflasyonunda genele yayılan bir artış gözlenmiştir. Bu doğrultuda çekirdek enflasyon göstergelerindeki yükseliş sürmüştür." denildi.

Raporda, mart ayında tüketici fiyatlarının yüzde 1,02 arttığı ve yıllık enflasyonun 1,16 puan yükselerek yüzde 11,29 olduğu kaydedilerek, bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranlarının 0,8 ve 0,9 puan artarak sırasıyla yüzde 9,07 ve 9,46 olarak gerçekleştiği vurgulandı.

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda, temel mal ve hizmet gruplarının katkısının sırasıyla 0,85, 0,45 ve 0,10 puan arttığı, enerji grubunun katkısının ise 0,22 puan azaldığına işaret edilen raporda, alkol-tütün grubunun katkısında ise bir değişim olmadığı ifade edildi.

- "Enflasyonun ana eğilimi yukarı yönlü seyir izledi"

Raporda, mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamaları incelendiğinde ana eğilimdeki yükselişin sürdüğü aktarılan raporda, bu dönemde hem hizmet hem de temel mal grubunda enflasyonun ana eğiliminin yukarı yönlü bir seyir izlediği belirtildi.

Mart ayında hizmet fiyatlarının yüzde 0,63 arttığı, grup yıllık enflasyonunun 0,27 puan yükselerek yüzde 8,64 olduğu kaydedilen raporda, şu bilgilere yer verildi:

"Bu dönemde yıllık enflasyon ulaştırma ve diğer hizmetler gruplarında yükselirken kalan gruplarda yatay seyretmiştir. Ulaştırma grubunda fiyatlar taksi ve dolmuş ücretlerine bağlı olarak artmıştır. Diğer hizmetlerdeki yükselişte paket tur fiyatlarındaki

yükseliş (aylık yüzde 6,82) öne çıkmıştır. Ayrıca bu grupta, kur etkilerinin yanında genel enflasyondaki yüksek seyre bağlı olarak, özellikle bakım-onarım, sağlık ve eğitim hizmetleri enflasyonunda yükseliş gözlenmiştir.

Kirada ise yıllık enflasyon yüzde 9,40 ile yüksek seviyesini korumuştur. Temel mal grubu yıllık enflasyonu mart ayında 1,63 puan artarak yüzde 10,46’ya ulaşmıştır. Bu dönemde alt gruplar genelinde Türk lirasındaki değer kaybının gecikmeli etkileri sürmüştür. Giyim ve ayakkabı fiyatlarında mart ayında tarihsel ortalamaların belirgin olarak üzerinde bir fiyat artışı gerçekleşmiştir. Dayanıklı tüketim malı fiyatları ise otomobil grubu (aylık yüzde 3,97) öncülüğünde yükselmiştir.

"Vergi indirimine rağmen beyaz eşya fiyatlarında artış gözlendi"

Ayrıca, şubat ayında gerçekleşen geçici vergi indirimine rağmen, mobilya ve beyaz eşya fiyatlarında da artışlar gözlenmiştir. Bu dönemde giyim ve dayanıklı tüketim dışında kalan temel mallarda fiyatlar kur geçişkenliği ile kayda değer bir artış göstermiş, bu grupta yıllık enflasyon yüzde 12,19 ile endeks tarihinin en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Söz konusu gelişmede ilaç, bakım-onarım, kişisel bakım ve ev ile ilgili temizlik malzemelerindeki fiyat artışlarının etkisi öne çıkmıştır."

Raporda, enerji fiyatlarının mart ayında yüzde 0,95 azaldığı vurgulanarak, uluslararası petrol fiyatlarındaki düşüşe bağlı olarak bu dönemde akaryakıt ve tüp gaz fiyatlarının sırasıyla yüzde 2,61 ve 1,27 gerilediği dile getirildi.

Diğer taraftan, su ve doğalgaz fiyatlarında artış gözlendiğine işaret edilen raporda, "Böylelikle, geçen yılın haziran ayından bu yana yükselmekte olan enerji grubu yıllık enflasyonu bu dönemde yüzde 12,19’a gerilemiştir. Mart ayında gıda ve alkolsüz içecekler grubunda fiyatlar yüzde 1,93 artmış, yıllık enflasyon 3,81 puan yükselerek yüzde 12,53’e ulaşmıştır. Bu gelişmede, taze meyve grubuna bağlı olarak işlenmemiş gıda fiyatlarında gözlenen yükselişin yanı sıra düşük baz etkisi belirleyici olmuştur. Diğer işlenmemiş gıda grubunda kırmızı ve beyaz et ile pirinç ve bakliyat gruplarında yüksek fiyat artışları dikkati çekmiştir. Bu dönemde, işlenmiş gıda grubunda aylık fiyat artışı yüzde 0,93 ile yüksek seyretmeye devam etmiş, grup yıllık enflasyonu yüzde 7,28 olarak gerçekleşmiştir. Mart ayında, taze meyve-sebze dışı gıda yıllık enflasyonu da 1,35 puan artış göstermiştir." denildi.

- "Döviz kuru ve uluslararası emtia fiyatlarının gecikmeli etkileri belirleyici"

TCMB raporunda, yurt içi üretici fiyatlarının mart ayında yüzde 1,04 arttığı ve yıllık enflasyonun 0,73 puan yükselerek yüzde 16,09’a ulaştığı dile getirilerek, bu gelişmede, döviz kuru ve uluslararası emtia fiyatlarının gecikmeli etkilerinin belirleyici olduğu ifade edildi.

Yıllık enflasyonun, imalat sanayisinde yüzde 18,01'e, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde ise yüzde 13,21’e ulaştığı belirtilen raporda, şunlar kaydedildi:

"Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi ise yüksek seviyesini korumuştur. Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, mart ayında tüm alt gruplarda genele yayılan fiyat artışları gözlenmiştir. Ara malı fiyatlarında demir-çelik, tekstil, petrokimya ve kâğıt-mukavva ürünlerindeki fiyat artışları belirleyici olmuştur. Dayanıklı tüketim malı fiyatları mobilya; dayanıksız tüketim malı fiyatları ise giyim-tekstil, et ürünleri ve ilaç kaynaklı olarak yükselmiştir. Bu dönemde sermaye mallarında gözlenen fiyat artışında ise motorlu kara taşıtları ile bunların parça ve aksesuarları belirleyici olmuştur. Sonuç olarak bu dönemde, tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlü seyrini sürdürmüştür."

AA