Ticaret rotalarındaki değişim küresel ham petrol ihracatında düşüş getirdi
-
Nakliye verilerine göre, 2024'te küresel ham petrol ihracatının hacmi, COVID-19 salgınından bu yana ilk kez geriledi. Petrol ihracatı yüzde 2 oranında düşüş gösterdi.
Nakliye verilerine göre, 2024'te küresel ham petrol ihracatının hacmi, zayıf talep büyümesi ve rafineri ve boru hattı değişikliklerinin ticaret rotalarını yeniden düzenlemesi nedeniyle COVID-19 salgınından bu yana ilk kez geriledi. Petrol ihracatı yüzde 2 oranında düşüş gösterdi.
Ukrayna ve Orta Doğu'daki savaş nedeniyle küresel ham petrol akışları ikinci yıldır sekteye uğradı, tanker sevkiyatları yeniden yönlendirildi ve tedarikçiler ile alıcılar bölgelere ayrıldı. Orta Doğu'dan Avrupa'ya petrol ihracatı azaldı ve ABD'den ve Güney Amerika'dan Avrupa'ya giden petrol miktar arttı. Daha önce Avrupa'ya giden Rus petrolü Hindistan ve Çin'e yönlendi.
Bu değişimler, Kızıldeniz nakliyesine yönelik saldırıların devam etmesi nedeniyle Avrupa'daki rafinerilerin kapanması sonucunda daha belirgin hale geldi.
Ortadoğu'nun Avrupa'ya ihracatında sert düşüş
Araştırmacı Kpler'in gemi izleme verilerine göre, Orta Doğu'dan Avrupa'ya ham petrol ihracatı 2024'te yüzde 22 düştü.
Enerji danışmanı ve eski petrol tüccarı Adi Imsirovic, petrol akışlarındaki değişimin "fırsatçı ittifaklar yarattığını" söyledi ve Rusya ile Hindistan, Çin ve İran arasındaki daha yakın ilişkilerin petrol ticaretini yeniden şekillendirdiğini belirtti.
Imsirovic; "Petrol artık en düşük maliyet eğrisi boyunca akmıyor ve ilk sonuç, navlun fiyatlarını artıran ve sonunda rafineri marjlarını düşüren zorlu nakliye koşulları" değerlendirmesinde bulundu.
Artan kaya gazı üretimiyle küresel petrol ticaretinin kazananı ABD oldu. Ülke günde 4 milyon varil ihraç ederek küresel petrol ticaretindeki payını yüzde 9,5'e çıkardı ve Suudi Arabistan ile Rusya'nın gerisinde kaldı.
Ticaret yolları ayrıca Nijerya'daki devasa Dangote petrol rafinerisinin faaliyete geçmesi, Kanada'nın Trans Mountain boru hattının ülkenin batı kıyısına genişletilmesi, Meksika'daki petrol üretiminin düşmesi, Libya petrol ihracatında kısa süreli bir durma ve Guyana hacimlerinin artmasıyla yeniden düzenlendi.
Daha fazla düşüş alanı
Gemi brokerliği firması Poten & Partners'ta deniz araştırma ve danışmanlık müdürü olan Erik Broekhuizen "Bu tür belirsizlik ve oynaklık yeni normal - 2019 son normal yıldı," ifadelerini kullandı. Broekhuizen, petrol talebi tahminlerindeki değişikliklerin tarihi uzun vadeli petrol piyasası büyüme varsayımlarını ortadan kaldırdığını söyledi.
"Geçmişte, her zaman sağlıklı uzun vadeli talep artışı olacağını söyleyebilirdiniz ve bu zamanla birçok sorunu çözer. Bu artık gerçekten varsayımlara temel alınamaz," dedi ve Çin ve Avrupa'daki zayıf talebe atıfta bulundu.
Çin'in ithalatı geçen yıl elektrikli ve plug-in hibrit otomobillerdeki kazanımlar ve ağır kamyonculukta sıvılaştırılmış doğal gazın artan kullanımıyla yaklaşık yüzde 3 düştü. Avrupa'da, daha düşük rafinasyon kapasitesi ve hükümetin karbonu azaltma talimatları ham petrol ithalatını yaklaşık yüzde 1 oranında azalttı.
Yeni tedarikçiler, yeni rotalar
Avrupa'nın rafinerileri başlangıçta Rusya'dan ithalatı kesti ve Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından hem ABD hem de Orta Doğu'dan petrol alımlarını artırdı. İsrail'in Gazze'ye yönelik savaşının ardından Kızıldeniz'deki gemilere yapılan saldırılar Orta Doğu'dan nakliye maliyetini artırdı. Rafineriler ABD ve Guyana'dan ithalatı rekor seviyelere çıkardı.
Irak'tan yapılan ihracat günlük 82.000 varil düştü ve Birleşik Arap Emirlikleri'nden yapılan ihracat 2024'te günlük 35.000 varil düştü. Avrupa, Guyana'dan günlük 162.000 varil ve ABD'den günlük 60.000 varil daha fazla ihracat yaptı.
Eylül ayı sonlarında tırmanan Orta Doğu çatışması ve ABD Başkanı seçilen Donald Trump'ın daha fazla yaptırım uygulayacağı korkusu İran petrolünün arzının daralmasına ve fiyatlarının yükselmesine yol açtı. Bu, Çinli rafinerileri Batı Afrika ve Brezilya'dan gelen petrole yönlendirdi.
Yeni rafineriler ve yeni boru hatları
Kpler'e göre Nijerya'nın yeni Dangote rafinerisi, 2023'te üretiminin yüzde 2'sini iç piyasaya satarken 2024'te Nijerya'nın ham petrol ihracatının yaklaşık yüzde 13'ünü ülkede tutmaya yetecek kadar yerel arzla karşılaştı. Bu, Nijerya'nın Avrupa'ya ihracatını azalttı ve Nijerya ayrıca büyük bir net ihracatçı için alışılmadık bir durum olmak üzere, günlük 47.000 varil ABD petrolü ithalatı gerçekleştirdi.
Bahreyn, Umman ve Irak'ta artan yeni rafineri kapasitesinin yanı sıra Meksika'daki Dos Bocas'ın da bu bölgelerdeki petrol üretimini emmesi muhtemel olarak değerlendiriliyor.
Kanada'da, genişletilmiş Trans Mountain boru hattı artık Pasifik Kıyısı'na günlük 590 bin varil daha fazla sevkiyat yapabilir. Kanada ham petrolünün ABD Batı Kıyısı'na akmasıyla bölgedeki rafineriler daha az Suudi Arabistan ve Latin Amerika ham petrolü satın alırken, Kanada'dan Asya ülkelerine yapılan doğrudan sevkiyatlar ABD Körfez Kıyısı'ndan yeniden ihracatı azalttı.
Çin, Kanada'nın en büyük alıcısı olsa da ham petrol Hindistan, Japonya, Güney Kore ve Brunei'de de ithalatçılar buldu ve analistler daha fazla Asyalı rafinerinin petrolü satın alma olasılığının yüksek olduğunu belirtti.
Trump'ın ABD'ye en büyük iki yabancı petrol tedarikçisi olan Kanada ve Meksika ham petrolüne yüzde 25 gümrük vergisi önerisi de 2025'te petrol akışlarını değiştirebilir.