Virüs salgını merkez bankalarını koordineli faiz indirimine götürür mü?
Merkez bankacılar henüz erken olduğunu söylese bile, bazı ekonomistler koronavirüse koordineli tepki verilmesini tartışıyor
Önemli merkez bankacılar, koronavirüsün ekonomik etkilerine tepki vermek için henüz çok erken olduğunu dile getirseler dahi, bazı ekonomistler, daha önce oldukça seyrek görülen Fed ve diğer önemli merkez bankalarınca yürütülen koordineli parasal gevşeme adımına yönelik ihtiyacı tartışıyor.
Eski Fed Guvernörü Kevin Warsh, Perşembe günü Wall Street Journal için kaleme aldığı köşe yazısında, ABD'li politika yapıcılara, ekonomilerini virüse karşı korumak için "acil adım atma yönünde diğer merkez bankalarına öncülük etme" çağrısında bulundu.
Warsh, Fed'in 25 baz puanlık bir faiz indirimine gitmesini ve Çin Merkez Bankası (PBOC), Avrupa Merkez Bankası (AMB), İngiltere Merkez Bankası (BOE) ve Japonya Merkez Bankası'nı (BOJ) "kendi yetkilerindeki para politikasını gevşetmek yönünde uygun eş zamanlı adım atmaya" teşvik etmesini tavsiye etti.
Şimdilik böyle bir teşvik dalgası pek mümkün görünmüyor. Fed Başkan Yardımcısı Richard Clarida ve AMB Başkanı Christine Lagarde, virüs kaynaklı ekonomik tehdidin artmasına karşın taze destek sağlamak için henüz erken olduğunu söyleyenler arasında yer aldı. ABD Merkez Bankası da, halen negatif faize sahip ve krizden kurtulmak için uyguladıkları politikalardan henüz vazgeçmemiş Euro Bölgesi ve Japon merkez bankalarından farklı pozisyonda.
Evercore ISI başkan yardımcısı ve eski New York Fed yetkililerinden Krishna Guha, "Bu fikri sevdik ve özgün bir imkan olduğunu düşünüyoruz, ancak her merkez bankasının herhangi bir karar için zaman çizelgesine ve bu kararın gerekliliğine ya da alternatif parasal aksiyona ilişkin zorlu iç tartışmalarla karşı karşıya olduğu bir dönemde uluslararası tepki için koordineli hareket etmenin güç olduğunu gözardı etmiyoruz," dedi. Guha "Toplantılar arası bir Fed adımı için en akla yatkın senaryo, Fed'in güven artırıcı bir hareket olan küresel bazda koordineli parasal gevşemenin bir parçası olarak hereket ettiği senaryodur" değerlendirmesinde bulundu.
Merkez bankalarının kargaşa dönemlerinde koordineli hareket etmeleri, içinde bulunduğumuz yüzyıl ilerledikçe bir norm haline gelmekte. Bu adıma yönelik zorluk, finans sistemlerine yeterli dolar arzı sağlayabilmek için, Fed tarafından çıpalanan, parasal kurumlar arasında swap hatlarının yaratılması. Bu hatların amaca uygun bazda kurulması kararlaştırılırken, birçoğu zamanla etkin bir şekilde daimi hale getirildi. Son yıllarda, PBOC de artan bir şekilde bu gibi ilişkilerin güçlendirilmesi yönünde görüş bildirdi.
Önemli merkez bankaları en son böyle bir koordineli hareketi Mart 2011'de gerçekleştirmişti. Bu adım, G7- ülkelerinin Japonların deprem ve tsunami sonrası ülke dışındaki tasarruflarını ülkeye getirmeleri sonucu yen'de görülen güçlü yükselişi durdurmak için döviz piyasalarına müdahale ettiğinde atılmıştı. Bu, önde gelen ülkelerin euro'yu destekleyerek düşüşü durdurmak amacıyla beraber hareket ettiği 2000 yılından sonraki ilk döviz müdahalesiydi.
Faiz cephesinde ise, en son koordineli indirim Ekim 2008'de, Lehman Brothers Holdings Inc.'nin batışının finans piyasalarını çökerttiği ve dünya ekonomisini krize ittiği 2008'de yapıldı. Normal toplantı programlarının dışına çıkarak, Fed ve AMB gösterge faizi 50 baz puan düşürerek bir grup merkez bankasına öncülük etti. BOJ buna katılmadı ancak hareketi destekledi.
Önceki Aralık ayında, Fed, AMB ve diğerleri, Fed'in "kısa vadeli fonlama piyasalarında artan baskı" olarak adlandırdığı ortamda koordineli hareket ederek bankalara likidite sağladı. Bu koordinasyon, ertesi yılki kargaşa döneminde ilave adımlar atılması için baz teşkil etti.
Eylül 2001'de, büyük merkez bankaları, yine Fed'in öncülüğünde, ABD'deki 11 Eylül saldırılarıonın ardından küresel resesyondan kaçınmak için aynı günde faizleri yarım yüzde puanı düşürdü.
Ancak bu kriz anlarından hiçbiri bir sağlık korkusundan kaynaklanmadı. BlueBay Asset Management'tan Mark Dowding için, mevcut koronavirüs salgınındaki kötüleşme özel bir dönem olabilir. Dowding, "Maksimum aşağı yönlü bekleyiş noktasına önümüzdeki haftalarda ulaşılabilir. Gerçekten de bu durum Kovid-19'un salgın olarak ilan edildiği dönem ile çakışabilir," dedi ve "Böyle bir adım, koordineli küresel politika gevşemesi için zemin oluşturabilir" şeklinde görüş bildirdi.