Yargı reformunun ilk paketi Meclis'e sunuldu

Yargı Reformu Strateji Belgesi kapsamında belirlenen ama&ccedil; ve hedefler doğrultusunda d&uuml;zenlemeler i&ccedil;eren kanun teklifi, TBMM Başkanlığına sunuldu. AK Parti milletvekillerince hazırlanan Ceza Muhakemesi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun Teklifi, baro levhasına kayıtlı ve en az 15 yıl kıdemi bulunan avukatlara hususi damgalı pasaport verilebilmesine imkan tanıyor. Ancak avukatların haklarında, T&uuml;rk Ceza Kanunu nda belirtilen su&ccedil;lar ile Ter&ouml;rle M&uuml;cadele Kanunu kapsamına giren su&ccedil;lardan dolayı soruşturma veya kovuşturma bulunmaması şartı aranacak. Teklif, milli g&uuml;venliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen yapı, oluşum, gruplara, ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;tlerine &uuml;yeliği, iltisakı ya da bunlarla irtibatı nedeniyle haklarında idari işlem tesis edilenler ile su&ccedil; soruşturması veya kovuşturması nedeniyle pasaportları iptal edilen ya da pasaport talepleri reddedilenlere y&ouml;nelik d&uuml;zenleme i&ccedil;eriyor. Haklarındaki idari veya adli işlemler lehine sonu&ccedil;lansa da pasaportları iptal edilenler veya pasaport verilmesi talepleri reddedilenlere, belirli koşulların bulunması durumunda kolluk birimlerince yapılacak araştırma sonucuna g&ouml;re İ&ccedil;işleri Bakanlığınca pasaportları verilebilecek. Bu maddeden OHAL kapsamında kabul edilen kanunlar uyarınca kamu g&ouml;revinden &ccedil;ıkarılmaları veya r&uuml;tbelerinin alınması nedeniyle pasaportları iptal edilenler, OHAL Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin KHK nin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanunun 5. maddesi ve 375 sayılı KHK nin ge&ccedil;ici 35. maddesi uyarınca pasaportları iptal edilenler, mahkemelerce yurtdışına &ccedil;ıkmaları yasaklananlar hari&ccedil; olmak &uuml;zere pasaportları iptal edilenler ile haklarında pasaport verilmemesine y&ouml;nelik idari işlem tesis edilmiş olanlar yararlanacak. Ancak haklarında aynı nedenlerden dolayı; devam etmekte olan herhangi bir idari veya adli soruşturma veya kovuşturma bulunmaması, kovuşturmaya yer olmadığına, beraatine, ceza verilmesine yer olmadığına, davanın reddine veya d&uuml;şmesine karar verilmesi, mahkumiyet kararı bulunanlardan cezasının t&uuml;m&uuml;yle infaz edilmesi veya ertelenmesi, h&uuml;km&uuml;n a&ccedil;ıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmesi şartları aranacak. Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı Avukatlık staj ve noterlik staj başvurularında Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı nda başarılı olma şartları aranacak. İlgili kanunlarda belirtilen şartlara ek olarak; hakim adaylığı sınavına girmek ve avukatlık veya noterlik stajına başlamak i&ccedil;in Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı nda veya İdari Yargı &Ouml;n Sınavı nda başarılı olmak şartı gerekecek.&emsp; Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı na, hukuk fak&uuml;ltesinden mezun olanlar ile yabancı bir hukuk fak&uuml;ltesini bitirip de T&uuml;rkiye deki hukuk fak&uuml;lteleri programlarına g&ouml;re eksik kalan derslerden sınava girip başarılı olmak suretiyle denklik belgesi alanlar girebilecek. Sınav yılda en az bir defa yapılacak. İdari Yargı &Ouml;n Sınavı na, hukuk bilgisine programlarında yeterince yer veren siyasal bilgiler, idari bilimler, iktisat ve maliye alanlarında en az 4 yıllık y&uuml;ksek&ouml;ğrenim yapmış veya bunlara denkliği kabul edilmiş yabancı &ouml;ğretim kurumlarından mezun olanlar girebilecek. Sınav, 2 yılda en az bir defa olacak şekilde diğer sınav gibi Adalet Bakanlığı ile imzalanacak protokole g&ouml;re &Ouml;l&ccedil;me, Se&ccedil;me ve Yerleştirme Merkezince yapılacak. Sınavlar test şeklinde olacak, en az 150 soru sorulacak ve 100 puan &uuml;zerinden en az 70 puan alanlar başarılı sayılacak. 3 ay i&ccedil;inde karara bağlanacak Aynı veya farklı b&ouml;lge idare mahkemesi dairelerince benzer olaylarda verilen kesin nitelikteki kararlar arasındaki aykırılık veya uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin gerek&ccedil;eli istemler, uyuşmazlığın konusuna g&ouml;re Danıştay İdari veya Vergi Dava Daireleri kurullarınca 3 ay i&ccedil;inde karara bağlanacak. Aykırılık veya uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin olarak verilen kararlar kesin nitelikte olacak. Hukuk yargılamasında uygulanan ses ve g&ouml;r&uuml;nt&uuml; nakledilmesi yoluyla duruşma icrasına dair h&uuml;k&uuml;mler, idari yargıda da uygulanacak. Aday sayısının y&uuml;zde 20 sini ge&ccedil;emeyecek İdari yargı hakim adaylığına hukuk fak&uuml;ltesi mezunu olmayanlar arasından yapılacak atamalarda, alan ve sayı sınırlaması getiriliyor. Siyasal bilgiler, idari bilimler, iktisat ve maliye alanlarından mezun olanlar, hakim adaylığına atanabilecek. Ancak bu kişilerden atananların sayısı, her d&ouml;nemde atanacak toplam aday sayısının y&uuml;zde 20 sini ge&ccedil;emeyecek. Hukuk fak&uuml;ltesi mezunlarının Adli veya İdari Yargı Hakim Adaylığı Yazılı Yarışma Sınavı na girebilmeleri i&ccedil;in Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı nda; hukuk fak&uuml;ltesi mezunu olmayanların İdari Yargı Hakim Adaylığı Yazılı Yarışma Sınavı na girebilmeleri i&ccedil;in İdari Yargı &Ouml;n Sınavı nda başarılı olmaları gerekecek. Adli yargı hakim adaylığı yazılı yarışma sınavı alan bilgisi konuları arasında iş hukuku da yer alacak. M&uuml;lakat Kurulu 7 &uuml;yeden oluşacak M&uuml;lakat Kurulunun &uuml;ye sayısı 5 ten 7 ye &ccedil;ıkarılacak, Hakimler ve Savcılar Kurulu Genel Sekreteri ile T&uuml;rkiye Adalet Akademisi Danışma Kurulundan bir &uuml;ye de kurulda bulunacak. T&uuml;rkiye Adalet Akademisi Danışma Kurulunda; Yargıtay veya Danıştay mensubunun birden fazla olması halinde bu kişiler arasından, Yargıtay veya Danıştay mensubu bulunmaması halinde kurulda g&ouml;rev yapan hakim ve savcılar arasından her sınav i&ccedil;in Danışma Kurulunca, &uuml;ye tam sayısının salt &ccedil;oğunluğunun gizli oyuyla, sınavın t&uuml;r&uuml;ne g&ouml;re bir asıl &uuml;ye M&uuml;lakat Kuruluna se&ccedil;ilecek. Teklif, T&uuml;rkiye Adalet Akademisinde ders verenlere &ouml;denecek ders &uuml;cretlerini de d&uuml;zenliyor. Akademiye &ouml;ğretim elemanı olarak atanan veya g&ouml;revlendirilen hakim ve savcılar ile Y&uuml;ksek&ouml;ğretim Kanunu h&uuml;k&uuml;mlerine g&ouml;re akademide g&ouml;revlendirilen &ouml;ğretim elemanlarına haftalık 10 ders saatini aşan kısım i&ccedil;in ders &uuml;creti &ouml;denecek. Akademide ders vermekle g&ouml;revlendirilen Yargıtay ve Danıştay &uuml;yeleri, hakim, savcılar, avukatlar, noterler ve alanında uzman kişiler, verdikleri her ders i&ccedil;in ders &uuml;creti alacak. Akademide ders verenlerden &uuml;niversite &ouml;ğretim elemanı olmayanlar bakımından birinci derecede olanlar i&ccedil;in profes&ouml;rlere, ikinci derecede olanlar i&ccedil;in do&ccedil;entlere, &uuml;&ccedil; veya daha aşağı derecede olanlar ile kamu g&ouml;revlisi olmayanlar i&ccedil;in &ouml;ğretim g&ouml;revlilerine, Y&uuml;ksek&ouml;ğretim Personel Kanunu na g&ouml;re &ouml;denen kadar ders &uuml;creti &ouml;denecek. &Uuml;niversite &ouml;ğretim elemanlarının akademide ders vermesini sağlamak amacıyla bu kişilere Y&uuml;ksek&ouml;ğretim Personel Kanunu na g&ouml;re &ouml;denenin bir kat fazlası ders &uuml;creti &ouml;denmesi de &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Teklife g&ouml;re, haber verme sınırlarını aşmayan veya eleştiri amacıyla yapılan d&uuml;ş&uuml;nce a&ccedil;ıklamaları su&ccedil; oluşturmayacak. Teklifle, uzmanların aile mahkemesi b&uuml;nyesine atanmaları usul&uuml;nden vazge&ccedil;iliyor, adliyelerde kurulacak m&uuml;d&uuml;rl&uuml;kler b&uuml;nyesine alınıyor. Aile mahkemelerinde, Adalet Bakanlığınca adliyelerde g&ouml;revlendirilen psikolog, pedagog ve sosyal &ccedil;alışmacılardan yararlanılacak. Soruşturma evresinde tutukluluk s&uuml;resi Soruşturma evresinde tutukluluk s&uuml;resi, ağır ceza mahkemesinin g&ouml;revine girmeyen işler bakımından altı ayı, ağır ceza mahkemesinin g&ouml;revine giren işler bakımından ise bir yılı ge&ccedil;emeyecek ancak T&uuml;rk Ceza Kanunu nun 2. kitap 4. kısımında yer alan devletin g&uuml;venliğine karşı su&ccedil;lar, anayasal d&uuml;zene ve bu d&uuml;zenin işleyişine karşı su&ccedil;lar, milli savunmaya karşı su&ccedil;lar ve devlet sırlarına karşı su&ccedil;lar ve casusluk; Ter&ouml;rle M&uuml;cadele Kanunu kapsamına giren su&ccedil;lar ve toplu işlenen su&ccedil;lar bakımından bu s&uuml;re en &ccedil;ok bir yıl altı ay olacak, gerek&ccedil;esi g&ouml;sterilerek altı ay daha uzatılabilecek. Bu maddede &ouml;ng&ouml;r&uuml;len tutukluluk s&uuml;releri, fiili işlediği sırada 15 yaşını doldurmamış &ccedil;ocuklar bakımından yarı oranında, 18 yaşını doldurmamış &ccedil;ocuklar bakımından ise d&ouml;rtte &uuml;&ccedil; oranında uygulanacak. Uzlaştırma ve &ouml;n &ouml;deme kapsamındaki su&ccedil;lar hari&ccedil; olmak &uuml;zere, cumhuriyet savcısı, &uuml;st sınırı iki yıl veya daha az s&uuml;reli hapis cezasını gerektiren su&ccedil;lardan dolayı, yeterli ş&uuml;phenin varlığına rağmen kamu davasının a&ccedil;ılmasının beş yıl s&uuml;re ile ertelenmesine karar verebilecek. Su&ccedil;tan zarar g&ouml;ren veya ş&uuml;pheli, bu karara itiraz edebilecek. Bu madde h&uuml;k&uuml;mleri, &ouml;rg&uuml;t faaliyeti &ccedil;er&ccedil;evesinde işlenen su&ccedil;lar, kamu g&ouml;revlisi tarafından g&ouml;revi sebebiyle veya kamu g&ouml;revlisine karşı g&ouml;revinden dolayı işlenen su&ccedil;lar ile asker kişiler tarafından işlenen askeri su&ccedil;lar, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen su&ccedil;lar hakkında uygulanmayacak. İade edilecek iddianameler Su&ccedil;un s&uuml;butuna doğrudan etki edecek mevcut bir delil toplanmadan d&uuml;zenlenen iddianameler; &Ouml;n &ouml;demeye veya uzlaştırmaya ya da seri muhakeme usul&uuml;ne tabi olduğu soruşturma dosyasından a&ccedil;ık&ccedil;a anlaşılan işlerde &ouml;n &ouml;deme veya uzlaştırma ya da seri muhakeme usul&uuml; uygulanmaksızın d&uuml;zenlenen iddianameler; Soruşturma veya kovuşturma yapılması izne veya talebe bağlı olan su&ccedil;larda izin alınmaksızın veya talep olmaksızın d&uuml;zenlenen iddianameler, iade edilecek. Soruşturma veya kovuşturma evresinde, dava nakli veya adli tıp işlemleri nedeniyle yerleşim yeri dışında bir yere gitme zorunluluğu doğması halinde mağdurun yapmış olduğu konaklama, iaşe ve ulaşım giderleri, Adalet Bakanlığı b&uuml;t&ccedil;esinden karşılanacak. Beyanlar uzmanlar aracılığıyla alınacak Cumhuriyet savcısı veya hakim tarafından ifade ve beyanının &ouml;zel ortamda alınması gerektiği ya da ş&uuml;pheli veya sanık ile y&uuml;z y&uuml;ze gelmesinde sakınca bulunduğu değerlendirilen &ccedil;ocuk veya mağdurların ifade ve beyanları &ouml;zel ortamda uzmanlar aracılığıyla alınacak. Cinsel istismar mağduru olan &ccedil;ocukların soruşturma evresindeki beyanları, bunlara y&ouml;nelik hizmet veren merkezlerde cumhuriyet savcısının nezaretinde uzmanlar aracılığıyla alınacak. Mağdur &ccedil;ocuğun beyan ve g&ouml;r&uuml;nt&uuml;leri kayda alınacak. Kovuşturma evresinde ise ancak maddi ger&ccedil;eğin ortaya &ccedil;ıkarılması a&ccedil;ısından mağdur &ccedil;ocuğun beyanının alınması veya başkaca bir işlem yapılmasında zorunluluk bulunması halinde bu işlem, mahkeme veya g&ouml;revlendireceği naip hakim tarafından bu merkezlerde uzmanlar aracılığıyla yerine getirilecek. Mağdur &ccedil;ocuk yargı &ccedil;evresi ve m&uuml;lki sınırlara bakılmaksızın en yakın merkeze g&ouml;t&uuml;r&uuml;lmek suretiyle işlemler yerine getirilecek. Beyan ve g&ouml;r&uuml;nt&uuml;lerin kayda alınmasında mağdurun rızası aranacak. Kayda alınan beyan ve g&ouml;r&uuml;nt&uuml;ler dava dosyasında saklanacak ve gizliliği i&ccedil;in gerekli tedbirler alınacak. Seri muhakeme usul&uuml; Teklifle, seri muhakeme usul&uuml; yargı sistemine dahil ediliyor. Soruşturma evresi sonunda kamu davasının a&ccedil;ılmasının ertelenmesine karar verilmediği takdirde seri muhakeme usul&uuml; uygulanacak. Seri muhakeme usul&uuml;, TCK de yer alan, hakkı olmayan yere tecav&uuml;z; genel g&uuml;venliğin kasten tehlikeye sokulması; trafik g&uuml;venliğini tehlikeye sokma; g&uuml;r&uuml;lt&uuml;ye neden olma; parada sahtecilik; m&uuml;h&uuml;r bozma; resmi belgenin d&uuml;zenlenmesinde yalan beyan; kumar oynanması i&ccedil;in yer ve imkan sağlama; başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması su&ccedil;ları ile Ateşli Silahlar ve Bı&ccedil;aklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun, Orman Kanunu; Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanun; Kooperatifler Kanunu nda yer alan bazı su&ccedil;larda uygulanacak. Cumhuriyet savcısı veya kolluk g&ouml;revlileri, ş&uuml;pheliyi, seri muhakeme usul&uuml; hakkında bilgilendirecek. Cumhuriyet savcısı tarafından seri muhakeme usul&uuml;n&uuml;n uygulanması ş&uuml;pheliye teklif edilecek ve ş&uuml;phelinin m&uuml;dafi huzurunda teklifi kabul etmesi halinde bu usul uygulanacak. Cumhuriyet savcısı, su&ccedil;un kanuni tanımında &ouml;ng&ouml;r&uuml;len cezanın alt ve &uuml;st sınırı arasında tespit edeceği temel cezadan yarı oranında indirim uygulamak suretiyle yaptırımı belirleyecek. Sonu&ccedil; olarak belirlenen hapis cezası, cumhuriyet savcısı tarafından koşulları bulunması halinde T&uuml;rk Ceza Kanunu na g&ouml;re se&ccedil;enek yaptırımlara &ccedil;evrilebilecek veya ertelenebilecek. Bu madde kapsamında yaptırım uygulanması, g&uuml;venlik tedbirlerine ilişkin h&uuml;k&uuml;mlerin uygulanmasına engel teşkil etmeyecek. Cumhuriyet savcısı, ş&uuml;pheli hakkında seri muhakeme usul&uuml;n&uuml;n uygulanmasını yazılı olarak g&ouml;revli mahkemeden talep edecek. Mahkeme, ş&uuml;pheliyi m&uuml;dafi huzurunda dinledikten sonra eylemin seri muhakeme usul&uuml; kapsamında olduğu kanaatine varırsa talepte belirlenen yaptırım doğrultusunda h&uuml;k&uuml;m kuracak; aksi takdirde talebi reddedecek ve soruşturmanın genel h&uuml;k&uuml;mlere g&ouml;re sonu&ccedil;landırılması amacıyla dosyayı cumhuriyet başsavcılığına g&ouml;nderecek. Mazeretsiz olarak mahkemeye gelmeyen ş&uuml;pheli, bu usulden vazge&ccedil;miş sayılacak. Seri muhakeme usul&uuml;n&uuml;n herhangi bir sebeple tamamlanamaması veya soruşturmanın genel h&uuml;k&uuml;mlere g&ouml;re sonu&ccedil;landırılması amacıyla cumhuriyet başsavcılığına g&ouml;nderilmesi hallerinde, ş&uuml;phelinin seri muhakeme usul&uuml;n&uuml; kabul ettiğine ilişkin beyanları ile bu usul&uuml;n uygulanmasına dair diğer belgeler, takip eden soruşturma ve kovuşturma işlemlerinde delil olarak kullanılamayacak. Su&ccedil;un iştirak halinde işlenmesi durumunda ş&uuml;phelilerden birinin bu usul&uuml;n uygulanmasını kabul etmemesi halinde seri muhakeme usul&uuml; uygulanmayacak. Seri muhakeme usul&uuml;, yaş k&uuml;&ccedil;&uuml;kl&uuml;ğ&uuml; ve akıl hastalığı ile sağır ve dilsizlik hallerinde uygulanmayacak. Resmi mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunmama veya yurt dışında olma ya da başka bir nedenle ş&uuml;pheliye ulaşılamaması halinde seri muhakeme usul&uuml; uygulanmayacak. Cumhuriyet savcısının talebi doğrultusunda mahkemece kurulan h&uuml;kme itiraz edilebilecek. Basit yargılama usul&uuml; Teklifle, yargı sistemine dahil edilmesi &ouml;ng&ouml;r&uuml;len ikinci d&uuml;zenleme ise basit yargılama usul&uuml;. Asliye ceza mahkemesince, iddianamenin kabul&uuml;nden sonra adli para cezasını veya &uuml;st sınırı iki yıl veya daha az s&uuml;reli hapis cezasını gerektiren su&ccedil;larda basit yargılama usul&uuml;n&uuml;n uygulanmasına karar verilebilecek. Basit yargılama usul&uuml;n&uuml;n uygulanmasına karar verildiği takdirde mahkemece iddianame, sanık, mağdur ve şikayet&ccedil;iye tebliğ edilerek, beyan ve savunmalarını 15 g&uuml;n i&ccedil;inde yazılı olarak bildirmeleri istenecek. Tebligatta duruşma yapılmaksızın h&uuml;k&uuml;m verilebileceği hususu da belirtilecek. Ayrıca, toplanması gereken belgeler, ilgili kurum ve kuruluşlardan talep edilecek. Beyan ve savunma i&ccedil;in verilen s&uuml;re dolduktan sonra mahkemece duruşma yapılmaksızın ve cumhuriyet savcısının g&ouml;r&uuml;ş&uuml; alınmaksızın h&uuml;k&uuml;m kurulacak. Mahkumiyet kararı verildiği takdirde sonu&ccedil; ceza d&ouml;rtte bir oranında indirilecek. Mahkemece, koşulları bulunması halinde kısa s&uuml;reli hapis cezası se&ccedil;enek yaptırımlara &ccedil;evrilebilecek veya hapis cezası ertelenebilecek ya da uygulanmasına sanık tarafından yazılı olarak karşı &ccedil;ıkılmaması kaydıyla h&uuml;km&uuml;n a&ccedil;ıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilecek. H&uuml;k&uuml;mde, itiraz usul&uuml; ile itirazın sonu&ccedil;ları belirtilecek. Mahkemece gerekli g&ouml;r&uuml;lmesi halinde bu madde uyarınca h&uuml;k&uuml;m verilinceye kadar her aşamada duruşma a&ccedil;mak suretiyle genel h&uuml;k&uuml;mler uyarınca yargılamaya devam edilebilecek. Basit yargılama usul&uuml;, yaş k&uuml;&ccedil;&uuml;kl&uuml;ğ&uuml;, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik halleri ile soruşturma veya kovuşturma yapılması izne ya da talebe bağlı olan su&ccedil;lar hakkında uygulanmayacak. Basit yargılama usul&uuml;, bu kapsama giren bir su&ccedil;un, kapsama girmeyen başka bir su&ccedil;la işlenmiş olması halinde uygulanmayacak. Basit yargılama usul&uuml;nde itiraz Basit yargılama usul&uuml;nce verilen h&uuml;k&uuml;mlere karşı itiraz edilebilecek. S&uuml;resi i&ccedil;inde itiraz edilmeyen h&uuml;k&uuml;mler kesinleşecek. İtiraz &uuml;zerine h&uuml;km&uuml; veren mahkemece duruşma a&ccedil;ılacak ve genel h&uuml;k&uuml;mlere g&ouml;re yargılamaya devam olunacak. Taraflar gelmese bile duruşma yapılacak ve yokluğunda h&uuml;k&uuml;m verilebilecek. İş ve &ccedil;alışma h&uuml;rriyetinin ihlali; g&uuml;veni k&ouml;t&uuml;ye kullanma; su&ccedil; eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi su&ccedil;ları da uzlaştırma kapsamına alınıyor. Uzlaştırma kapsamına giren bir su&ccedil;un, bu kapsama girmeyen başka bir su&ccedil;la aynı mağdura karşı işlenmiş olması halinde uzlaştırma h&uuml;k&uuml;mleri uygulanmayacak. B&ouml;lge adliye mahkemesinin kararlarının kapsamı genişletiliyor Buna g&ouml;re, b&ouml;lge adliye mahkemesi ceza dairelerince duruşma a&ccedil;ılmaksızın, cezayı kaldıran veya cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebeplere ya da şahsi cezasızlık sebeplerine bağlı olarak daha az ceza verilmesini veya ceza verilmesine yer olmadığına karar verilmesini gerektiren hallerde, hukuka aykırılığın d&uuml;zeltilerek istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilebilecek. Teklifle, b&ouml;lge adliye mahkemesi ceza dairelerinin bozma yetkisine yenileri ekleniyor. B&ouml;lge adliye mahkemesi, soruşturma veya kovuşturma şartının ger&ccedil;ekleşmediğinin veya &ouml;n &ouml;deme ve uzlaştırma usul&uuml;n&uuml;n uygulanmadığının anlaşılması ya da davanın ilk derece mahkemesinde g&ouml;r&uuml;lmekte olan bir dava ile birlikte y&uuml;r&uuml;t&uuml;lmesinin zorunlu olması halinde h&uuml;km&uuml;n bozulmasına ve dosyanın yeniden incelenmek ve h&uuml;kmolunmak &uuml;zere h&uuml;km&uuml; bozulan ilk derece mahkemesine veya kendi yargı &ccedil;evresinde uygun g&ouml;receği diğer bir ilk derece mahkemesine g&ouml;nderilmesine karar verebilecek. Teklifle, istinaf aşamasında uygulanması kabul edilen istisnai h&uuml;k&uuml;mlerin kapsamı genişletiliyor. Buna g&ouml;re sanık, m&uuml;dafi, katılan ve vekilinin davetiye tebliğ olmasına rağmen duruşmaya gelmemesi halinde duruşmaya devam edilerek sanığın sorgu tutanakları anlatılmak suretiyle dava yokluklarında bitirilebilecek. Sanık hakkında verilecek ceza, ilk derece mahkemesinin verdiği cezadan daha ağır ise her durumda sanığın dinlenmesi gerekecek. Teklifle, b&ouml;lge adliye mahkemesi ceza dairelerinin temyiz edilebilecek kararlarının kapsamı genişletiliyor. Teklife g&ouml;re, T&uuml;rk Ceza Kanunu nda yer alan hakaret, halk arasında korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit, su&ccedil; işlemeye tahrik, su&ccedil;u ve su&ccedil;luyu &ouml;vme, halkı kin ve d&uuml;şmanlığa tahrik veya aşağılama, kanunlara uymamaya tahrik, cumhurbaşkanına hakaret, devletin egemenlik alametlerini aşağılama, T&uuml;rk milletini, T&uuml;rkiye Cumhuriyeti Devletini ve devletin kurum ve organlarını aşağılama, silahlı &ouml;rg&uuml;t, halkı askerlikten soğutma su&ccedil;ları nedeniyle verilen b&ouml;lge adliye mahkemesi ceza dairelerinin kararları temyiz edilebilecek. Ayrıca, Ter&ouml;rle M&uuml;cadele Kanunu nun, ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;tlerinin; cebir, şiddet veya tehdit i&ccedil;eren y&ouml;ntemlerini meşru g&ouml;steren veya &ouml;ven ya da bu y&ouml;ntemlere başvurmayı teşvik eden bildiri veya a&ccedil;ıklamalarını basmak veya yayınlamak su&ccedil;ları ile Toplantı ve G&ouml;steri Y&uuml;r&uuml;y&uuml;şleri Kanunu na kanuna aykırı toplantı veya g&ouml;steri y&uuml;r&uuml;y&uuml;şleri d&uuml;zenlemek, y&ouml;netmek ve katılmak su&ccedil;ları, kanuna aykırı propaganda vasıtaları ve su&ccedil; işlemeye teşvik ile direnme su&ccedil;ları nedeniyle de verilen b&ouml;lge adliye mahkemesi ceza dairelerinin kararları da temyiz edilebilecek. D&uuml;zenleme, kanunun yayımlandığı tarihten itibaren 15 g&uuml;n i&ccedil;inde talep etmek koşuluyla aynı su&ccedil;larla ilgili olarak b&ouml;lge adliye mahkemelerince verilmiş kesin nitelikteki kararlar hakkında da uygulanacak. Cezası infaz edilmekte olan h&uuml;k&uuml;ml&uuml;lerin, tutukluluğunun devam edip etmeyeceği hususu, h&uuml;km&uuml; veren ilk derece mahkemesince değerlendirilecek. Teklifle, b&ouml;lge adliye mahkemesi ceza dairelerinin kesin nitelikteki kararlarına karşı yapılan itirazların &ouml;ncelikle kararı veren ceza dairesi tarafından incelenmesi, dairenin itirazı yerinde g&ouml;r&uuml;rse kararını d&uuml;zeltmesi, yerinde g&ouml;rmez ise itirazın ceza daireleri başkanlar kurulu tarafından incelenmesi i&ccedil;in bu kurula g&ouml;nderilmesi sağlanıyor. Kurula g&ouml;nderilen itiraz dosyası hakkında, kararına itiraz edilen dairenin başkanı veya g&ouml;revlendireceği &uuml;ye tarafından kurula sunulmak &uuml;zere bir rapor hazırlanacak. Dairenin itirazı yerinde g&ouml;rmemesi &uuml;zerine başkanlar kurulunun itiraz hakkında vereceği kararlar ise kesin nitelikte olacak. D&uuml;zenlemeyle yapılan değişiklikler, kanunun yayımlandığı tarihten &ouml;nce itiraz yoluna başvurulup reddedilmiş olan itirazlar hakkında uygulanamayacak. İnfazın ertelenmesi ve durdurulması Ceza ve G&uuml;venlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunu nda yapılan değişiklikle infazın ertelenmesine ilişkin nedenler arasına yeni bir neden ekleniyor. Buna g&ouml;re, b&ouml;lge adliye mahkemesinde inceleme ve kovuşturmalarda verilen kararların sanık lehine olması halinde, bu hususların istinaf isteminde bulunmamış olan diğer sanıklara da uygulanma olanağı varsa bu sanıkların da istinaf isteminde bulunmuş&ccedil;asına verilen kararlardan yararlanması ile h&uuml;km&uuml;n bozulmasının diğer sanıklara etkisini d&uuml;zenleyen maddenin uygulanma olanağının bulunduğu hallerde h&uuml;km&uuml; veren ilk derece mahkemesinden infazın ertelenmesine veya durdurulmasına ilişkin karar verilmesi istenebilecek. Karar verilmeden &ouml;nce Cumhuriyet savcısı ve h&uuml;k&uuml;ml&uuml;n&uuml;n g&ouml;r&uuml;şlerini yazılı olarak bildirmesi istenebilecek. Karar, duruşma a&ccedil;ılmaksızın verilecek ve bu karara karşı itiraz yoluna gidilebilecek. Erteleme veya durdurma talebinin kabul&uuml;, g&uuml;vence g&ouml;sterilmesine veya diğer bir şarta bağlanabilecek. &Ccedil;ocuk Koruma Kanunu nda yapılan değişiklikle, kamu davasının a&ccedil;ılmasının ertelenmesine ilişkin hapis cezalarının &uuml;st sınırı 15 yaşını doldurmamış &ccedil;ocuklar bakımından 5 yıl olarak uygulanacak. Teklifle, İnternet Ortamında Yapılan Yayınların D&uuml;zenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Su&ccedil;larla M&uuml;cadele Edilmesi Hakkında Kanunu nda yapılan değişiklikle, bazı su&ccedil;larda verilen erişimin engellenmesi kararları, ihlalin ger&ccedil;ekleştiği yayın, kısım, b&ouml;l&uuml;m ile ilgili olarak (URL, vb. şeklinde) i&ccedil;eriğe erişimin engellenmesi y&ouml;ntemiyle verilecek. Ancak, teknik olarak ihlale ilişkin i&ccedil;eriğe erişimin engellenmesi yapılamadığı veya ilgili i&ccedil;eriğe erişimin engellenmesi yoluyla ihlalin &ouml;nlenemediği durumlarda, internet sitesinin t&uuml;m&uuml;ne y&ouml;nelik olarak erişimin engellenmesi kararı verilebilecek. Kanun teklifinin gerek&ccedil;esi AK Parti Afyonkarahisar Milletvekili Ali &Ouml;zkaya ve AK Parti milletvekillerinin imzasıyla TBMM Başkanlığına sunulan Ceza Muhakemesi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi nin gerek&ccedil;esinde, hak ve &ouml;zg&uuml;rl&uuml;klerin daha etkin korunması, yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığının geliştirilmesi, hukuki g&uuml;venliğin g&uuml;&ccedil;lendirilmesi, adalete erişimin kolaylaştırılması, makul s&uuml;rede yargılanma hakkının g&ouml;zetilmesi, yargıya g&uuml;venin artırılması ve insan odaklı hizmet anlayışının geliştirilmesinin g&uuml;n&uuml;m&uuml;zde ana ilke ve değerler olarak kabul edildiği hatırlatıldı. Bu kapsamda Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanarak 30 Mayıs 2019 da kamuoyuyla paylaşılan Yargı Reformu Strateji Belgesi nde de vizyon olarak g&uuml;ven veren ve erişilebilir bir adalet sistemi nin ortaya konulduğuna işaret edilen gerek&ccedil;ede, gelecek 5 yıl boyunca s&ouml;z konusu belgede belirtilen ama&ccedil; ve hedefler doğrultusunda faaliyetler y&uuml;r&uuml;t&uuml;leceği ve belgenin, bir yol haritası olarak esas alınacağı belirtildi. İfade h&uuml;rriyetinin, &ccedil;oğulcu demokratik d&uuml;zeninin vazge&ccedil;ilmez gereklerinden olması nedeniyle bir&ccedil;ok uluslararası belgeye konu olduğu ve Anayasa da g&uuml;vence altına alındığı dile getirilen gerek&ccedil;ede, bireylerin şahsiyetini tekam&uuml;l ettirmesi ve demokratik toplumun gelişmesinin temel koşulu olmasına bağlı olarak, ifade &ouml;zg&uuml;rl&uuml;ğ&uuml; alanını genişletecek ya da bu &ouml;zg&uuml;rl&uuml;ğ&uuml;n g&uuml;vencelerini artıracak adımların her fırsatta atılmasının, yargı reformlarının &ouml;ncelikli hedefleri arasında yer aldığı ifade edildi. Bu kapsamda ifade &ouml;zg&uuml;rl&uuml;ğ&uuml;yle doğrudan etkili olan su&ccedil;lar esas alınmak suretiyle temyiz edilemeyen bazı kararlara karşı temyiz kanun yolunun a&ccedil;ılması sağlanarak, farklı uygulamaların &ouml;n&uuml;ne ge&ccedil;ilmesi ve bu şekilde &uuml;lke genelinde yeknesak bir uygulamaya ulaşılmasının hedeflendiği belirtilen gerek&ccedil;ede, haber verme sınırlarını aşmayan veya eleştiri amacıyla yapılan d&uuml;ş&uuml;nce a&ccedil;ıklamalarının su&ccedil; oluşturmayacağının &ouml;zellikle vurgulandığı kaydedildi. Gerek&ccedil;ede, Anayasa Mahkemesinin iptal kararı doğrultusunda internet erişiminin engellenmesine y&ouml;nelik tedbir kararlarında kademeli bir uygulama getirildiğine işaret edildi. Hızlı ve etkin yargılama 20 Temmuz 2016 da bug&uuml;ne kadar uygulanan istinaf sisteminin, hızlı ve etkin bir yargılamanın ger&ccedil;ekleştirilmesini sağladığı ve yargılama sonucunda verilen kararların kesinleşme s&uuml;relerini kısalttığı hatırlatılan gerek&ccedil;ede, şu ifadelere yer verildi: İstinaf sistemiyle hukuki denetim yanında vakıa denetimi de yapılabildiğinden, ilk derece mahkemelerince verilen kararlardaki eksikliklerin giderilmesi ve b&ouml;ylelikle daha adil kararların verilebilmesi imkanı getirilmiştir. Bununla birlikte uygulamadaki tecr&uuml;be dikkate alınarak istinaf ceza dairelerinin işleyişini daha etkin hale getirmek amacıyla, hukuka aykırılığın d&uuml;zeltilerek istinaf başvurusunu esastan reddedebilme ve bozma yetkisi genişletilmekte, daire kararlarına karşı yapılan itirazların etkili bir şekilde incelenebilmesi sağlanmaktadır. Ayrıca aynı veya farklı b&ouml;lge idare mahkemesi dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasındaki aykırılık veya uyuşmazlıkları giderme g&ouml;revi, Danıştayın ilgili dava daireleri kurullarına verilerek bu yolun daha etkin bir şekilde işletilmesi sağlanmaktadır. 1950 li yıllardan itibaren, ceza muhakemesinde su&ccedil; mağdurlarının haklarına da yer verilmesi gerektiğinin kabul edilmeye başlandığı anımsatılan gerek&ccedil;ede, g&uuml;n&uuml;m&uuml;zde ise sosyal devlet ilkesi ile uyumlu olarak su&ccedil; mağdurlarının daha etkin, kapsamlı, hızlı, g&uuml;venli ve az masraflı bir bi&ccedil;imde ek bir korumaya kavuşturulması amacıyla ilave g&uuml;venceler geliştirildiği ifade edildi. Gerek&ccedil;ede, bu kapsamda &ouml;zellikle &ccedil;ocuklara karşı işlenen cinsel istismar su&ccedil;larında mağdurların soruşturma ve kovuşturma evrelerinde daha fazla &ouml;rselenmesini &ouml;nlemek amacıyla ifadelerinin &ouml;zel ortamlarda alınmasının sağlandığı kaydedildi. Tutukluluk s&uuml;releri Ceza yargılamasında koruma tedbirlerinden biri olan tutuklamanın, kişi &ouml;zg&uuml;rl&uuml;ğ&uuml;ne m&uuml;dahale teşkil etmesi nedeniyle &ouml;zg&uuml;rl&uuml;k ve g&uuml;venlik dengesi bakımından en &ccedil;ok tartışılan kurumlardan biri olduğu belirtilen gerek&ccedil;ede, ş&ouml;yle devam edildi: Tutuklama, yargılama sistemi i&ccedil;inde bir cezalandırma aracı değil, ceza soruşturma ve kovuşturmalarının etkili y&uuml;r&uuml;t&uuml;lebilmesi ve sonu&ccedil;ta adaletin temini i&ccedil;in d&uuml;zenlenmiş bir ara&ccedil; niteliğindedir. Mevzuatımıza g&ouml;re tutuklama, istisnai ve en son başvurulacak bir tedbir olup, &ouml;ncelikli olarak değerlendirilecek husus, tutuklama yerine adli kontrol veya diğer koruma tedbirlerinin yeterli olup olmadığıdır. Tutuklama tedbirinin uygulanmasında tartışılacak bir diğer husus ise tutukluluk s&uuml;residir. Tutuklulukta ge&ccedil;en s&uuml;renin makul olması hem Anayasamızda hem de Avrupa İnsan Hakları S&ouml;zleşmesi nde vurgulanmış temel bir ilkedir. Bu bağlamda, mevzuatımızda &ouml;ng&ouml;r&uuml;len azami tutukluluk s&uuml;resinin soruşturma evresi bakımından bir &uuml;st sınıra bağlanması, &ccedil;ocuklar bakımından tutuklama s&uuml;relerinin kısaltılması ve b&ouml;ylelikle temel hak ve h&uuml;rriyetlerin etkin bir şekilde korunması &ouml;ng&ouml;r&uuml;lmektedir. İyi ve etkin işleyen bir ceza adalet sisteminin oluşturulmasının, hukuk devletinin temel ama&ccedil;ları arasında yer aldığına işaret edilen gerek&ccedil;ede, bu amacın ger&ccedil;ekleştirilmesi bakımından, toplumdaki uyuşmazlıkları en kısa s&uuml;rede, en az masrafla, en etkili ve en tatminkar bi&ccedil;imde sonu&ccedil;landırmak i&ccedil;in alternatif &ccedil;&ouml;z&uuml;m y&ouml;ntemlerinin geliştirilmesi d&uuml;nya genelinde teşvik edilmekte ve alternatif &ccedil;&ouml;z&uuml;m y&ouml;ntemlerinin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması, adil yargılanma hakkı ihlal edilmeksizin basit ve hızlı yargılama usullerinin geliştirilmesi y&ouml;n&uuml;nde mevzuat değişiklikleri yapıldığı hatırlatıldı. Kovuşturmanın mecburiliği ilkesine istisna oluşturan alternatif uyuşmazlık &ccedil;&ouml;z&uuml;m y&ouml;ntemlerinin, belirli bir ceza eşiğinin altında kalan su&ccedil;larda, mağdurun haklarının korunması ve tatminini sağladığı gibi failin, eyleminin oluşturduğu haksızlık i&ccedil;eriğiyle y&uuml;zleşmesine ve bunu telafi etmesine imkan sağladığı ifade edilen gerek&ccedil;ede, hızlı ve maliyet, etkin &ccedil;&ouml;z&uuml;mler &uuml;reten bu usullerin, &ouml;zellikle ilk kez su&ccedil; işleyenlere bir şans tanıyarak, failin ceza muhakemesinin erken aşamalarında yeniden sosyalleşmesini kolaylaştırdığı vurgulandı. Teklifin gerek&ccedil;esinde, geleneksel dava yollarına karşı geliştirilen alternatif y&ouml;ntemlerin, yargı mercilerinin artan iş y&uuml;k&uuml;n&uuml;n hafifletilmesi amacına da hizmet ettiği, daha karmaşık ve ağır su&ccedil;lar i&ccedil;in ihtiya&ccedil; duyulan zaman ve mali kaynağa tasarruf sağladığı kaydedildi. Gerek&ccedil;ede, ceza ve ceza muhakemesi alanında sistem tercihinde bulunulmasının, devletin ceza siyasetiyle ilgili, Anayasanın temel ilkelerine ve ceza hukukunun ana kurallarına bağlı kalmak koşuluyla, soruşturma ve yargılamada uygulanacak y&ouml;ntemlerin belirlenmesinin ise T&uuml;rkiye B&uuml;y&uuml;k Millet Meclisinin takdir yetkisinde olduğu hatırlatıldı. Anayasa Mahkemesinin 1 Ekim 2009 da aldığı bir kararında, yargının işleyişinin etkinleştirilmesi amacıyla başvurulan alternatif &ccedil;&ouml;z&uuml;m y&ouml;ntemlerinin, uyuşmazlıkların daha kısa s&uuml;rede ve daha az masrafla sonu&ccedil;landırılması, gizliliğin korunması ve mahkemelerdeki iş y&uuml;k&uuml;n&uuml;n hafifletilmesi gibi sağladığı faydalara işaret ettiği hatırlatılan gerek&ccedil;ede, benzer değerlendirmelerin yer aldığı uzlaşmayla ilgili 3 Nisan 2013 tarihli başka bir kararında ise alternatif uyuşmazlık &ccedil;&ouml;z&uuml;m y&ouml;ntemlerinin kapsamına girecek su&ccedil;ların belirlenmesinin, Anayasal sınırlar i&ccedil;inde kanun koyucunun takdirinde olduğunu belirttiği ifade edildi. Gerek&ccedil;ede, kovuşturmanın mecburiliği ilkesini takdirilik ilkesiyle yumuşatan fail-mağdur uzlaştırması , &ouml;n &ouml;deme , kamu davasının veya duruşmanın a&ccedil;ılmasının ertelenmesi gibi alternatif y&ouml;ntemlerin, belirli bir ceza eşiğinin altında bulunan su&ccedil;ları işleyen kişilerin, ceza infaz kurumlarının etkilerinden uzak tutulması, devletin infaz k&uuml;lfetinden ve mahkemelerin iş yoğunluğundan kurtarılması ama&ccedil;larının yanı sıra cezanın genel ve &ouml;zel &ouml;nleme ama&ccedil;larını da ger&ccedil;ekleştirecek etkili birer ceza politikası aracı olarak uygulandığı aktarıldı. Ceza adalet sistemine iki yeni yargılama usul&uuml; 1 Haziran 2005 de y&uuml;r&uuml;rl&uuml;ğe giren yeni T&uuml;rk ceza adalet sisteminin 14 yıllık uygulaması sırasında alternatif uyuşmazlık &ccedil;&ouml;z&uuml;m y&ouml;ntemlerine ilişkin sistemin aksayan y&ouml;nlerinin d&uuml;zeltildiği hatırlatılan gerek&ccedil;ede, uygulamadan gelen talep ve &ouml;nerilerle g&uuml;n&uuml;m&uuml;z &ccedil;ağdaş ceza adalet sistemlerinin genel y&ouml;nelimi dikkate alındığında, ceza muhakemesinde yer alan kamu davasının a&ccedil;ılmasının ertelenmesi kurumundan beklenen hukuki faydanın sağlanamadığının anlaşıldığı ifade edildi. Gerek&ccedil;ede, bu nedenle, kurumun uygulama alanına ve işleyişine ilişkin d&uuml;zenleme yapma gereğinin ortaya &ccedil;ıktığı belirtildi. Teklifle yapılması &ouml;ng&ouml;r&uuml;len diğer bir &ouml;nemli d&uuml;zenlemenin ise basit su&ccedil;larda, muhakeme s&uuml;recini kısaltacak yeni bir usul&uuml;n, seri muhakeme usul&uuml; adıyla ceza adalet sistemine kazandırılması olduğu dile getirilen gerek&ccedil;ede, ş&ouml;yle devam edildi: Benzer muhakeme ara&ccedil;ları, kovuşturmanın mecburiliği ilkesini benimseyen Almanya ve İtalya ile takdirilik ilkesi ni takip eden Fransa başta olmak &uuml;zere pek &ccedil;ok Avrupa Konseyi &uuml;yesi &uuml;lkede uygulanmaktadır. Bu usuller, sadece adalet sistemini zorlayan iş y&uuml;k&uuml; baskısını hafifletme amacına değil, işlenen basit su&ccedil;lara hızlı ve etkili bir karşılık verilerek, bozulan kamu d&uuml;zeninin sağlanmasına da hizmet etmektedir. Ayrıca belirli bir yaptırım ağırlığına kadar olan su&ccedil;lar bakımından kovuşturma evresinde duruşma a&ccedil;maksızın dosya &uuml;zerinden yargılamanın tamamlanabilmesine, ancak itiraz &uuml;zerine duruşma a&ccedil;mak suretiyle yargılamaya devam edilmesine imkan tanıyan basit yargılama usul&uuml; adıyla yeni bir usul kabul edilmektedir. B&ouml;ylelikle, &ouml;nemli veya daha ağır su&ccedil;ların kovuşturulması i&ccedil;in yargılama makamlarına yeterli zaman ve imkan sağlanmakta, su&ccedil;la etkin m&uuml;cadeleyle birlikte yargılama s&uuml;re&ccedil;leriyle ilgili temel hak ve &ouml;zg&uuml;rl&uuml;klerin korunmasını sağlayan adımlar atılmaktadır. G&uuml;n&uuml;m&uuml;zde sosyal, ekonomik ve teknolojik alandaki &ccedil;ok y&ouml;nl&uuml; değişim ve gelişmelerin, yeni ihtiya&ccedil;ları doğurduğu gibi karmaşık hukuki ihtilafların ortaya &ccedil;ıkmasına da neden olduğuna işaret edilen gerek&ccedil;ede, şunlar kaydedildi: Bu durum nitelikli ve alanında yetkin hukuk&ccedil;ulara olan ihtiyacı daha g&ouml;r&uuml;n&uuml;r hale getirmiştir. Bu kapsamda hukuk mesleklerini icra eden kişilerin yetkinliğini artırmak amacıyla ortak bir merkezi sınava tabi tutulmaları &ouml;ng&ouml;r&uuml;lmektedir. &Ouml;te yandan, T&uuml;rkiye Adalet Akademisinin a&ccedil;ılması sebebiyle hakim adaylığı m&uuml;lakat kurulu daha geniş tabanlı bir yapıya kavuşturulmaktadır. Son olarak, avukatların yurt dışında d&uuml;zenlenen mesleki eğitim, seminer ve toplantılara katılabilmesi, bilgi ve tecr&uuml;be paylaşımı yapabilmesi ve uluslararası yargı s&uuml;re&ccedil;lerinde etkin yer alabilmesi amacıyla belirli bir kıdeme sahip avukatlara hususi damgalı pasaport alma imkanı getirilmektedir. Teklifle, Yargı Reformu Strateji Belgesi kapsamında belirlenen ama&ccedil; ve hedefler doğrultusunda d&uuml;zenlemeler yapılmaktadır. AA

Yargı reformunun ilk paketi Meclis'e sunuldu

Yargı Reformu Strateji Belgesi kapsamında belirlenen amaç ve hedefler doğrultusunda düzenlemeler içeren kanun teklifi, TBMM Başkanlığına sunuldu

Öne Çıkanlar