Keramet bizde mi dünyada mı?

&ldquo;No man is an island.&rdquo; İngiliz şair John Donne&rsquo;un 1.500&rsquo;lerde yazdığı şiirin adı. Toplum i&ccedil;inde yalnız yaşamadığımızı, bakış a&ccedil;ımızı ve ilişkilerimizi d&uuml;nyaya a&ccedil;madığımız takdirde başarıya ulaşamayacağımızı anlatmak i&ccedil;in kullanılıyor. Hi&ccedil;birimiz ada değiliz. Ana karaya b&uuml;t&uuml;nleşik olduğumuz i&ccedil;in de orada olan bitenin yansımasından ka&ccedil;amıyoruz. Piyasayı takip eden ve yorumlamaya &ccedil;alışanlar i&ccedil;in en b&uuml;y&uuml;k sorunlardan biri, g&uuml;nl&uuml;k fiyat hareketlerini a&ccedil;ıklamak zorunda olmak. Zira, kur ya da borsada her g&uuml;n oluşan farklı hareketleri anlamlandırmaya &ccedil;alışmak, bazen b&uuml;y&uuml;k resmi ka&ccedil;ırmaya, sıklıkla da hatalı yorum yapmaya neden olabiliyor. &Ouml;nemli olan nokta, genel trendi izleyebilmek, b&uuml;y&uuml;k resmi g&ouml;rebilmek. Sadece kendi d&uuml;nyamızı takip edip, T&uuml;rkiye ile yatıp kalktığımızda olan biten her şeyi de T&uuml;rkiye g&ouml;z&uuml;yle yorumlamaya &ccedil;alışabiliyoruz. Bu nedenle t&uuml;m olan biteni &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki ağaca yorabiliyoruz. (Tabii arkasındaki ormanı ka&ccedil;ırmış oluyoruz.) Bundan &ouml;t&uuml;r&uuml;d&uuml;r ki, şu soruları sorabiliyoruz: - &ldquo;T&uuml;rkiye operasyona başladı, dolar nasıl 3.73&rsquo;e d&uuml;şt&uuml;?&rdquo; - &ldquo;İşler bu kadar k&ouml;t&uuml;yken borsa nasıl y&uuml;kseliyor?&rdquo; - &ldquo;Borsadaki hareket sadece birka&ccedil; şirketle oldu, bizim hisseler hi&ccedil; oynamadı?&rdquo; - &ldquo;Petrol fiyatı artarken bu THY nasıl oluyor da bu kadar y&uuml;kseliyor?&rdquo; Şimdi hızlıca birka&ccedil; grafikle başımızı ağa&ccedil;tan kaldırıp ormanı g&ouml;rmeye &ccedil;alışalım mı? - Borsa nasıl g&uuml;&ccedil;l&uuml; kalıyor? Biz her ne kadar kendi dinamiklerimizle a&ccedil;ıklamaya &ccedil;alışsak da, istisnai g&uuml;nler hari&ccedil; yurtdışı neyse biz de o oluyoruz. Grafik &ccedil;ok net olarak g&ouml;steriyor ki, bizim momentumumuzu belirleyen ana unsur, t&uuml;m gelişen piyasalara y&ouml;nelik risk iştahı. Bu iştah y&uuml;ksekse i&ccedil; g&uuml;ndemden bağımsız olarak biz de alınıyor, biz de satılıyoruz. İştahta d&ouml;nem d&ouml;nem yaşanan kaymalar olabiliyor elbette, operasyonlar vs. gibi nedenlerle. Ancak genel momentum, yurtdışındaki risk iştahı ile belirleniyor. Son bir yılda Eyl&uuml;l&rsquo;de başlayan kur kayması, Kasım&rsquo;daki Halkbank ayrışması ve son Afrin ayrışması haricinde belirgin bir momentum kopmamız yok. Yani y&ouml;n&uuml; k&uuml;resel risk iştahı belirliyor. Bizdeki gelişmeler buna uyumumuz adına, ge&ccedil;ici d&ouml;nemlerde etkili oluyor. Dolar nasıl d&uuml;ş&uuml;yor? Kurdaki durum, borsadan biraz daha farklı. Sadece gelişen &uuml;lke paraları değil, &ouml;zellikle son 10 g&uuml;n i&ccedil;indeki tablo, burada daha &ccedil;ok euro/doların etkisine bakmamız gerektiğini s&ouml;yl&uuml;yor. Grafiğe bakınca, ilişkiyi daha net olarak g&ouml;rebiliyoruz. Grafikte Euro/Doların karşısına Dolar/TL yerine grafik uyumunun daha net g&ouml;r&uuml;lebilmesi i&ccedil;in TL/dolar koydum. Diyor ki, hareket TL&rsquo;nin değer kazanması değil, doların d&uuml;nyadaki değer kaybından oluyor. Bizdeki g&uuml;n i&ccedil;i hareketin &ouml;nemli bir b&ouml;l&uuml;m&uuml;n&uuml; a&ccedil;ıklamaya sanırım muvaffak olabiliyoruz. Elbette tek gerek&ccedil;e denemez, gelişen &uuml;lke paraları da birbirlerini etkiliyor. Mesela bu s&uuml;re i&ccedil;inde G.Afrika Randı ile TL arasındaki ilişki olduk&ccedil;a paralel ilerliyor. Ama yukardaki grafiğin belirleyiciliği sanırım pek de su g&ouml;t&uuml;rm&uuml;yor. - THY nasıl y&uuml;kseliyor? Genelden &ouml;zele gitmiş oluyoruz b&ouml;ylece. THY borsada ge&ccedil;en yılın yıldızı. Hisse fiyatını neredeyse 3&rsquo;e katladı. Bunun turizmin d&uuml;zelmesiyle, şirketin verimlilik esasına g&ouml;re yeniden yapılanıp &ccedil;ok daha kaslı hale gelmesiyle elbette &ccedil;ok ilgisi var. Ancak diyoruz ya, b&uuml;y&uuml;k resmi ka&ccedil;ırmamak lazım diye. Bizim havayolu şirketleri bu kadar iyi getiri sağlarken, diğer havayolu şirketleri ne yapmış? Grafik g&ouml;steriyor ki, hemen hepsi kendi para birimleri cinsinden, olduk&ccedil;a iyi performans g&ouml;stermişler. Air France %252, Lufthansa %234, Finnair %250 fiyat artışı sağlamış. Yani, bizim havayolu şirketlerimiz kendilerini toparlamışlar, doğru. Ancak d&uuml;nyada da havayolu şirketlerine yoğun para girişi olmuş. Yani neymiş? Kişi kendinden bilirmiş işi... Lakin... &ldquo;No man is an island&rdquo;mış.