Dolardaki yükseliş sürpriz mi?

Dolar T&uuml;rk Lirası karşısında son d&ouml;nemde hızlı y&uuml;kselişler g&ouml;sterdi ve Eyl&uuml;l ayındaki seviyeleri olan 3.40 lardan 3.80 li seviyelere geldi. Bu yaklaşık y&uuml;zde 12 lik bir y&uuml;kselişi işaret ediyor.Dolardaki gelişmeler T&uuml;rkiye ekonomisi ve toplumdaki sosyal huzur &uuml;zerinde her zaman &ccedil;ok etkili oldu. Bunun iki temel nedeni var; birincisi, temel ekonomik g&ouml;stergeleri doğrudan etkileyerek hem hanehalkı hem kamu dengeleri &uuml;zerinde doğrudan etkisinin olması, ikinci ise hanehalkı beklentilerini hızlı bir şekilde bozması ya da d&uuml;zeltmesi.Başlıktaki soruya gelirsek, yanıtı aslında basit. Yurti&ccedil;i ve dışında tarafsız g&ouml;zlem ve değerlendirmelerde bulunan herkes doların TL karşısında y&uuml;kselişe ge&ccedil;mesinin yakın olduğunu d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yordu. Bunun nedenlerine kısaca bakalım;Yurtdışı kaynaklı etkilere baktığımızda, &ouml;ncelikle ekonomik g&ouml;stergeler ABD para biriminin y&uuml;kselmesinin s&uuml;rpriz olmadığını işaret ediyor. ABD merkez bankası Fed in son ekonomik verilerden sonra Aralık ayında faiz artırımına gitme olasılığı &ccedil;ok y&uuml;ksek. Artışlar muhtemelen gelecek yıl kademeli de olsa s&uuml;recek. G&ouml;sterge ABD 10 yıl vadeli tahvillerin faizi y&uuml;zde 2.40 seviyesini aştı. ABD de Fed in başına şahin bir adayın getirilme olasılığı, vergi indirimlerinin ge&ccedil;me ihtimalinin artması, Avrupa Merkez Bankası nın varlık alımlarını azaltmasının piyasalarda g&uuml;vercin bir hareket olarak değerlendirilmesinin euro/dolar paritesini d&uuml;ş&uuml;rmesi doların yurtdışında g&uuml;&ccedil;lenmesine neden oldu. &Ouml;zetle beklentiler genel anlamda gelişen &uuml;lkeler ve &ouml;zelde T&uuml;rkiye i&ccedil;in k&ouml;t&uuml;leşiyor ve fon &ccedil;ıkışlarının artmasından endişe ediliyor.İ&ccedil;eride ise enflasyondaki g&uuml;&ccedil;l&uuml; seyrin s&uuml;rmesi ve TCMB nin son toplantısında somut adım atmaması ve yaptığı sıkı duruş a&ccedil;ıklamasının piyasaları tatmin etmemesi TL nin dolar karşısında zayıflamasında etkisi oldu. Merkez Bankası son enflayson raporunda, &ccedil;ekirdek enflasyonda ana eğilimdeki y&uuml;kselişin s&uuml;rd&uuml;ğ&uuml;n&uuml; kaydetti ve manşet oran &ccedil;ift haneli seyrini s&uuml;rd&uuml;r&uuml;yor.&Ouml;te yandan, yaz d&ouml;neminden bu yana dolara talebin artmakta olduğu g&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Genel bir g&ouml;sterge olan d&ouml;viz tevdiat hesapları Temmuz ortasından bu yana yaklaşık y&uuml;zde 4.5 arttı. Cari işlemler a&ccedil;ığı da s&ouml;z konusu d&ouml;nemde yukarı y&ouml;nl&uuml; eğilim g&ouml;sterdi ve 5 milyar dolarlı seviyeleri g&ouml;rd&uuml;. T&uuml;m bunların yanında T&uuml;rk tahvillerinin faizlerinde g&ouml;r&uuml;len g&uuml;&ccedil;l&uuml; y&uuml;kselişler de piyasalardaki tedirginliğin arttığını işaret ediyor ve tedirginlik her zamanki gibi dolara alım getiriyor.Bu birka&ccedil; somut g&ouml;stergenin yanında, beklentilerin k&ouml;t&uuml;leşmesi de doların TL karşısında g&uuml;&ccedil;lenmesine neden oluyor. Teşviklerin desteği ile artan b&uuml;y&uuml;menin artık &uuml;st sınıra dayandığının d&uuml;ş&uuml;n&uuml;lmesi, se&ccedil;imlerin yaklaşması ile mali dengenin bozulabileceği kaygısı, siyasi belirsizlikler, diğer &uuml;lkelerle yaşanan anlaşmazlıklar ve basında bankalarla ilgili &ccedil;ıkan ancak hen&uuml;z doğrulanamayan olumsuz haberler beklentileri ciddi şekilde bozdu.T&uuml;m bu gelişmelerin ışığında, yerli ve yabancı yatırımcıların pozisyonlarındaki hareketlere bakıldığında, doların TL karşısında y&uuml;kselmesi s&uuml;rpriz değil.