Ekonomik büyüme mi toplumsal refah mı?

D&uuml;nya genelinde ekonominin yalnızca rakamlardan &ouml;te sosyal bir bilim olduğuna daha fazla vurgu yapılmaya başlandı. &Ouml;zellikle davranışsal ekonomi, mutluluk ekonomisi gibi farklı akademik alanların y&uuml;kselişi, ekonomiyi rakamların &ouml;tesinde insanı merkeze alan bir bilim haline getirmeye başladı. Bu doğrultuda ekonomik b&uuml;y&uuml;me rakamlarının ne kadar i&ccedil;i dolu veriler olduğu da sorgulanır hale geldi. Zira 2008 krizi sonrası Amerika Birleşik Devletleri&rsquo;nde ekonomik b&uuml;y&uuml;me &uuml;st &uuml;ste 122. ayına girse de Reuters&rsquo;a g&ouml;re krizden bu yana ge&ccedil;en 11 yılda devletten gıda yardımı almak zorunda kalanların oranı %40 arttı. &Ouml;yle ki davranışsal ekonomist Dan Ariely ABD&rsquo;de yaptıkları bir araştırmada insanlara isim vermeden İsve&ccedil; ve ABD toplumlarını eşitsizlik, yaşam standartları, yaşam kalitesi a&ccedil;ısından anlattıklarını ve katılımcıların %92&rsquo;sinin Amerikan toplumuna ait olmak istemediğini beyan ettiğini s&ouml;yl&uuml;yor. Yani d&uuml;nyanın en b&uuml;y&uuml;k ekonomisi gittik&ccedil;e daha fazla b&uuml;y&uuml;rken, toplumu daha fazla yaşanılmaz hale getiriyor: bir diğer deyişle, ekonomik b&uuml;y&uuml;me insanların da daha iyi yaşadığı anlamına gelmiyor. Bu ikileme dikkat eden ve yeterli &ouml;nemi g&ouml;steren Kanada gibi &uuml;lkeler ise artık bir &ldquo;Toplumsal Refah Endeksi&rdquo; tutuyor ve politikalarını buna g&ouml;re belirliyor. Kanada&rsquo;da University of Waterloo tarafından hazırlanan ve insanların yaşam kalitesi, temiz hava ve doğaya erişimi, uyku d&uuml;zeni, k&uuml;lt&uuml;rel aktiviteleri gibi fakt&ouml;rleri de kapsayan &ldquo;Toplumsal Refah Endeksi&rdquo; 1994&rsquo;ten 2014&rsquo;e kadar ge&ccedil;en s&uuml;rede ekonomik b&uuml;y&uuml;me ve toplumsal refahı karşılaştırıyor. Endekse g&ouml;re s&ouml;z konusu 20 yıllık d&ouml;nemde Kanada ekonomisi %38 b&uuml;y&uuml;rken, toplumsal refah endeksi yalnızca %9.9&rsquo;luk bir iyileşme g&ouml;steriyor. Rapora g&ouml;re ekonomi b&uuml;y&uuml;se de insanlar b&uuml;t&ccedil;elerine uygun konut bulmakta, yeterince uyuyabilmekte, sosyalleşmek i&ccedil;in zaman bulmakta, dinlenmek ve k&uuml;lt&uuml;rel aktivitelere katılmakta daha fazla zorlanıyorlar. &ldquo;Kanadalılar gece yatağa gittiklerinde GSYH rakamlarını d&uuml;ş&uuml;nm&uuml;yorlar. Dostlarıyla en son ne zaman bir araya geldiklerini, bir daha ne zaman tatile gidebileceklerini, y&uuml;kselen eğitim ve konut masraflarını karşılamak i&ccedil;in ne kadar &ccedil;alışmaları gerektiğini d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yorlar&rdquo; diyor rapor. T&uuml;rkiye&rsquo;de eğitim arttık&ccedil;a uyku s&uuml;resi ve kişisel bakım azalıyor T&uuml;rkiye&rsquo;de ise 2000&rsquo;li yılların başından bu yana ekonomik b&uuml;y&uuml;mede g&ouml;sterilen olumlu performansa rağmen insanların yaşam standartları ve kalitesinde i&ccedil; karartıcı, g&ouml;ğ&uuml;s daraltıcı bir tablo g&ouml;zlemleniyor. T&Uuml;İK tarafından 2014-2015 yıllarını kapsamak &uuml;zere yapılan &ldquo;Zaman Kullanım Araştırması&rdquo;na g&ouml;re eğitim seviyesi y&uuml;kseldik&ccedil;e insanların işe harcadıkları zaman artıyor; kişisel bakım, uyku, sosyal yaşam ve eğlenceye harcanan zaman azalıyor. Fakat yine araştırmaya g&ouml;re &ouml;zellikle uyku konusunda 2014-2015 yılları itibariyle kişi başı yaklaşık 8 saatlik uykuyla uzmanların tavsiyeleri doğrultusunda yeterli uykuyu almış oluyoruz. Spora ise en fazla zamanı &uuml;niversite, y&uuml;ksek lisans, doktora mezunları ayırıyor: g&uuml;nde ortalama 13 dakika&hellip; Bu konuda asıl can sıkıcı detaylar ise OECD&rsquo;nin toplumsal gelişmişlik endeksinde g&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Buna g&ouml;re T&uuml;rkiye&rsquo;de iş&ccedil;ilerin %33&rsquo;&uuml; &ccedil;ok uzun saatler boyunca &ccedil;alışıyor. OECD&rsquo;nin genelinde ise iş&ccedil;ilerin %11&rsquo;i &ccedil;ok uzun saatler &ccedil;alıştığını beyan ediyor. OECD genelinde insanların %89&rsquo;u ihtiya&ccedil;ları olması durumunda g&uuml;venebilecekleri en az bir kişi olduğunu belirtirken, T&uuml;rkiye&rsquo;de bu oran %86 seviyesinde. Yani toplumsal g&uuml;ven ve dayanışma duygusu da OECD ortalamasının altında kalmış durumda. Ayrıca herkesin muzdarip olduğu fakat kimsenin konuşmadığı su ve i&ccedil;me suyu memnuniyetinde de OECD seviyelerinin &ccedil;ok altındayız. T&uuml;rkiye&rsquo;de insanların %65&rsquo;i su kalitesinden memnun olduğunu s&ouml;ylerken, OECD&rsquo;de bunun ortalaması %81. Son olarak kurumun anketine katılan T&uuml;rkiye vatandaşlarının hayat memnuniyetlerine 10 &uuml;zerinden 5.5 verirken, OECD ortalaması 6.5 seviyesinde g&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. D&uuml;nyada mutlu &ccedil;alışanların daha verimli şirketler yarattığı, mutlu ve g&uuml;ven duygusu y&uuml;ksek bireylerin daha iyi işleyen bir toplum ve finansal sistem oluşturduğuna dair &ccedil;alışmalar gittik&ccedil;e artıyor. Eşitsizliğin ve gelir adaletsizliğinin hızla arttığı d&uuml;nyada h&uuml;k&uuml;metlerin de artık g&ouml;zlerini yalnızca rakamlardan &ccedil;evirip, ekonomik b&uuml;y&uuml;me politikalarına insan refahı ve gelişmişliğini artıracak unsurları da eklemesi elzem hale geldi.