CFO için 2023 falı: Yakın gelecekte nasıl bir finans fonksiyonu bizi bekliyor?

Yakın gelecekte CFO&rsquo;ları ve şirketlerini b&uuml;y&uuml;k bir d&ouml;n&uuml;ş&uuml;m bekliyor. Milat olarak sembolik bir şekilde Cumhuriyetimizin 100. yılını aldım. Tezim; aşağıdaki radikal gelişmelerin en azından belli bir d&uuml;zeyde yaşanabileceği y&ouml;n&uuml;nde:1. Yapay zeka, finans &ccedil;alışanlarının yerini alabilir mi?Son zamanlarda hep işlemsel finans s&uuml;re&ccedil;lerinin maksimum d&uuml;zeyde teknoloji yordamı ile y&uuml;r&uuml;t&uuml;lmesi; b&ouml;ylelikle artan zamanın ve kaynakların analiz &ndash; karar verme gibi daha katma değerli; stratejik boyutu daha y&uuml;ksek finans s&uuml;re&ccedil;lerine y&ouml;nelmesinden bahsediliyor. Neredeyse t&uuml;m CFO&rsquo;lar ve bizzat ben; sık sık bunu dile getirmiş durumdayız. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; ger&ccedil;ekten de bug&uuml;nk&uuml; tablo bunu s&ouml;yl&uuml;yor. Peki ya yarın? Ya da teknolojinin finans fonksiyonu i&ccedil;in araladığı tek kapı bu mu? Gelecekte sadece işlemsel değil; stratejik finansın da b&uuml;y&uuml;k &ouml;l&ccedil;&uuml;de teknoloji ile &ccedil;&ouml;z&uuml;leceğine inanıyorum. Kendi kendine karar verebilen; insana &ccedil;ok az alan bırakan; bir nevi yapay zekaya sahip son derece ileri analitik kabiliyetlerle donanmış ve kurumdaki t&uuml;m s&uuml;re&ccedil;ler ile inanılmaz derecede otomatize bir şekilde entegre olmuş finans fonksiyonları bizi bekliyor olacak. Bug&uuml;n e-uygulamalar, bulut, analitik, b&uuml;y&uuml;k veri, mobilite gibi kapılardan i&ccedil;eri girdik. Ancak bu daha hi&ccedil;bir şey. Kendi kendine analiz &ndash; denetim ve kontrol &ndash; dinamik modelleme &ndash; senaryo bazlı karar &ndash; hatta oyun teorisi gibi işlemleri yapabilen bir mekanizma d&uuml;ş&uuml;n&uuml;n&hellip; Bu durumda daha az ancak daha da nitelikli finans kaynaklarını arıyor olma ihtimalimiz var. Bilhassa bu yapay mega-zekaları y&ouml;netebilecek bireysel zeka ve kabiliyetlere... &Uuml;lkelerin gelişmişlik d&uuml;zeylerine g&ouml;re, bu deneyimi farklı d&ouml;nemlerde yaşamaları son derece olası. Bu nedenle s&uuml;recin hemen hemen t&uuml;m benzer alanlarda olduğu gibi sınırlı sayıda &uuml;lkede başlayacağını d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yorum. Ayrıca şirketin b&uuml;y&uuml;kl&uuml;ğ&uuml;, sekt&ouml;r&uuml; vb. fakt&ouml;rlerin de etkili olacağını unutmamak gerek. Bunlar olurken sadece kurumların kendileri etkilenmeyecek. &Ouml;zellikle e-uygulamaların kapsama alanı yaygınlaştık&ccedil;a; bankalar &ndash; diğer finansal kuruluşlar, d&uuml;zenleyici ve denetleyici kamu kurumları, bağımsız denet&ccedil;iler, m&uuml;şteriler, tedarik&ccedil;iler, iş ortakları, iştirakler, altyapımcı ve alty&uuml;kleniciler ile bug&uuml;nk&uuml; ilişkilerin hem kapsamı; hem de şekilleri k&ouml;kten değişecek.2. İlgin&ccedil; bir senaryo: Finans departmanının ka&ccedil;ınılmaz asimilasyonu Peki bu derece radikal bir teknoloji tabanlı d&ouml;n&uuml;ş&uuml;m mali işler i&ccedil;in ne ifade eder? Bunu irdelemeden &ouml;nce; sık sık &ldquo;Sistem&rdquo; ve &ldquo;Teknoloji&rdquo; kelimelerinin g&ouml;lgesinde kalan bir unsura daha dikkat &ccedil;ekmek istiyorum: Veri&hellip; Bunu daha şık hale getirmek i&ccedil;in &ldquo;bilgi&rdquo; de diyebiliriz; ya da alternatif olarak daha da sofistike bir tanım arıyorsak &ldquo;Kurumsal Zeka&rdquo; da. Sonu&ccedil;ta bu geri planda kalmışlığın bir nedeni sistem ve verinin artık birer yapışık ikiz haline gelmiş olmaları. Sistem veri ile beslenir, veri sistem ile beslenir. Bu kadar net&hellip; Gelelim sorumuzun yanıtına: T&uuml;rkiye&rsquo;de halen &ccedil;ok yaygın olmasa da; bazı kurumlarda işlemsel finans s&uuml;re&ccedil;lerinin dış kaynak sağlayıcı (outsourcing) firmalarına emanet edildiğini uzun bir s&uuml;redir g&ouml;rmekteyiz. &Ouml;te yandan mali işlerin diğer fonksiyonların &ldquo;iş ortağı&rdquo; olarak; gittik&ccedil;e daha fazla onlarla i&ccedil; i&ccedil;e &ccedil;alışmaya başladığını da biliyoruz. Zaten s&uuml;re&ccedil;ler arasındaki &ccedil;izgiler de tamamen sanal. O y&uuml;zden sık sık, s&uuml;re&ccedil;lerden değil; aşağıdaki gibi bir &ccedil;ok farklı departman, rol ve s&uuml;reci i&ccedil;erisinde barındıran u&ccedil;tan uca d&ouml;ng&uuml;nlerden bahsetmekteyiz: Satın Almadan &Ouml;demeye, Siparişten Tahsilatı gibi&hellip; Yani mali işler ile diğer t&uuml;m s&uuml;re&ccedil;ler son derece ge&ccedil;işken. Eğer bu i&ccedil; i&ccedil;e &ccedil;alışma şekli, bu entegre iş yapış modeli &uuml;st&uuml;n bir teknoloji ve doğru &ldquo;veri krallığı&rdquo; ile de desteklenirse; ayrıca hatta tıpkı finans profesyonellerinin diğer s&uuml;re&ccedil;leri &ouml;ğrendiği gibi; diğer s&uuml;re&ccedil; sahipleri de finans yetkinliklerini daha fazla geliştirirse; akla ister istemez şu soru geliyor: Acaba finans fonksiyonu, diğer fonksiyonlar tarafından yutulabilir mi? Bu bir hayli ilgin&ccedil; bir gelişme olur. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; bug&uuml;ne kadar daha ziyade bunun tersini tecr&uuml;be ettik. Yani gittik&ccedil;e alanını genişleten; başka birimlerdeki bazı s&uuml;re&ccedil;leri sahiplenen bir finans fonksiyonu&hellip; Bu trendin devam etmesi m&uuml;mk&uuml;n. En azından bir s&uuml;re daha&hellip; Diğer yandan, tam tersine d&ouml;nmesi; faaliyet modeli, k&uuml;lt&uuml;r, s&uuml;re&ccedil;ler, organizasyon yapısı, rol ve sorumluklar, yetkilendirme gibi kurumsal alet &ccedil;antasında her ne varsa; hepsine dokunacak son derece sarsıcı bir d&ouml;n&uuml;ş&uuml;m olur. Bu tarz bir değişim topyek&uuml;n yaşanmasa da; kısmen yaşanabilir. Ama başka se&ccedil;enekler de var. &Ouml;rneğin x&rsquo;in y&rsquo;yi; y&rsquo;nin x&rsquo;i &ldquo;yuttuğu&rdquo; bir modelden ziyade fonksiyonların birleştiği, hatta bunun sonucu olarak bizim anladığımız anlamda fonksiyonel organizasyonel yapıların tarihe karıştığı bir yapı. Yani diğer s&uuml;re&ccedil;ler ve finansın tek v&uuml;cut olduğu. Tabii ki her zaman olduğu gibi, her şirket kendi yolunu se&ccedil;ecek. 3.&ldquo;Sınır &ouml;tesi finans&ccedil;ılar&rdquo;a her yerde ekmek var Belki ilk değindiğim konu, finans alanında kariyer yapan profesyoneller i&ccedil;in bir &ouml;l&ccedil;&uuml;de risk tarafı fırsat tarafına g&ouml;re daha ağır basan bir tablo oluşturmuş olabilir. Ancak fırsatın &ouml;n plana &ccedil;ıktığı ve hem daha yakın gelecekte şahit olacağımızı d&uuml;ş&uuml;nd&uuml;ğ&uuml;m; hem de farklı &uuml;lkelere daha hızlı yayılabilecek gelişmeler de var. Bunların başında &ldquo;finans&ccedil;ıların k&uuml;resel &ouml;l&ccedil;ekte mobilitesi&rdquo; geliyor. Yani bu alanda kariyer yapan insanların, yerk&uuml;renin her bir k&ouml;şesinde iş bulma fırsatlarının artacak olması. Bu zaten başlamış bir oluşum. Ancak &ouml;ylesine bir hızlanma ve yayılma potansiyeli var ki; karşımıza &ccedil;ıkacak tablo hepimizi şaşırtabilir. Bunun altında yatan sebepler belli: K&uuml;reselleşme, ticaret blokları, &ccedil;ok uluslu dev şirketler vesaire&hellip; Tabii ki sebepler tek başına yeterli değil. Koşulların da bunu desteklemesi gerekiyor, &ouml;zellikle de &ldquo;insanı ilgilendiren&rdquo; koşulların. Nitekim destekliyor da: 1.UFRS&rsquo;nin d&uuml;nyada artık &ldquo;mali raporlamanın ortak dili&rdquo; haline gelmiş olması, 2.Neredeyse her profesyonelin başta İngilizce olmak &uuml;zere, yabancı dil konusunda kendilerini geliştirmiş olmaları; hatta ikinci bir ge&ccedil;erli dilde de yetkinleşmeleri, 3.Kullanılan sistemlerde tercihlerin bir avu&ccedil; yazılım &uuml;zerine odaklanmış olması, 4.Daha &uuml;niversite &ccedil;ağından itibaren, ileride finans alanında kariyer yapacak olan gen&ccedil;lerin farklı &uuml;lkelerde eğitimlerine başlamaları; y&uuml;ksek lisansta bu tercihin zirve yapması, 5.&Ccedil;ok uluslu şirketler i&ccedil;in rotasyonun artık son derece standart bir uygulama haline gelmiş olması, 6.D&uuml;nyanın artık tek bir b&uuml;y&uuml;k pazar haline gelmiş olması sonucu her kademede iş g&uuml;c&uuml; arbitrajının değerlendirilmesi gereken bir se&ccedil;enek olarak masada bulunması, 7.Global ve b&ouml;lgesel finans merkezlerinin sayılarındaki artış ve bu merkezlerin farklı &uuml;lkelerden profesyonelleri bulundukları yere &ccedil;ekiyor olmaları.İşte bu koşullar altında ortak finans dili, birbirlerine yakınlaşmış mevzuatlar, artan cazip iş imkanları &ndash; deneyimler, m&uuml;şterek teknolojik platformlar, k&uuml;lt&uuml;r ithal-ihracı ile birlikte artık herkes, her yerde olacak. Bu nedenle kariyer planlaması yapılırken; &ouml;zge&ccedil;mişler hazırlanırken hep bu ger&ccedil;ekleri aklımızın bir k&ouml;şesinde tutmakta fayda var.4. Alışılmadık bir yetkinlik seti: CFO&rsquo;lara beşinci şapka mı geliyor? Her finans&ccedil;ı aynı zamanda bir bilgi sistemleri uzmanı mı olacak? Ve daha bir&ccedil;ok soru&hellip; Geleceğe damgasını vuracak gelişmeler yapay finans zekası, mali işlerin asimilasyonu (ya da tam tersi), birleşen organizasyon veya iş g&uuml;c&uuml; hareketliliği ile de sınırlı değil. Deloitte&rsquo;un CFO&rsquo;larla ilgili yayınlarını takip edenler yakından bilirler. CFO&rsquo;nun d&ouml;rt farklı şapkası (ana rol&uuml;) vardır: Operat&ouml;r, Muhafız, Kataliz&ouml;r ve Stratejist. Bunlara, &ouml;zellikle b&uuml;y&uuml;k firmalarda bir beşincisinin daha ekleneceğini s&ouml;yleyebilirim: Ekonomist! Hem d&uuml;nyada, hem de T&uuml;rkiye&rsquo;de; yıllardır ni&ccedil;in bir&ccedil;ok ekonomi b&ouml;l&uuml;m&uuml; &ouml;ğrencisinin kariyer olarak finansı se&ccedil;tiğini sorgular dururdum. Yeni mezunlar i&ccedil;in artık bunu sorgulamayacağım. Ancak bunun sebebi pes etmem değil. Sebep, zamanın değişmiş olması. Zira g&uuml;n&uuml;m&uuml;zde kanımca &ldquo;ekonomiyi kapsamlı ve derin bir şekilde okuyamayan&rdquo; bir finans&ccedil;ı; iyi bir finans&ccedil;ı olamaz. Bunu da bir CFO hem kendi &uuml;lkesi; hem de k&uuml;resel; hem makro, hem de mikro bazda yapabilmeli. Ayrıca madem ısrarla modelleme, yapay zekayı da y&ouml;netecek bir zeka vb. s&ouml;ylemlerde bulunmaktayım; o halde her iktisat m&uuml;fredatının değişmez bir dersi olan ekonometriye de g&ouml;nderme yapmamak olmaz. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; bu da yetkinlik k&uuml;mesinde olmalı. Risk Y&ouml;netimi, Strateji, Yatırımcı İlişkileri, Global Genişleme, Uluslararası Yatırımlar ve Ticaret, Sekt&ouml;r, Kurum Değeri, Finansal Piyasalar, B&uuml;y&uuml;me, Ekonomik Kriz, Fizibilite gibi kelimelerin en az bir tanesini gayet bonk&ouml;r bir şekilde her c&uuml;mlede CFO kelimesinin yanında kullanmanın alışageldik bir durum olduğu d&uuml;ş&uuml;n&uuml;l&uuml;rse; bu argumanımın altında yatan fakt&ouml;rler de kolayca anlaşılacaktır diye d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yorum. Tabii t&uuml;m bunlara değinirken; &ccedil;okuluslu dev firmalar başta olmak &uuml;zere; &ccedil;oğu b&uuml;y&uuml;k firmada artık &ldquo;Baş Ekonomist&rdquo;şeklinde kadrolara yer verildiğini deneyimlemekteyiz. Yarı-i&ccedil; danışman kıvamındaki bu rol&uuml;; kah bakmışsınız &ldquo;Stratejik Planlama ve İş Geliştirme&rdquo; departmanı &uuml;stlenmiş; kah bakmışsınız dışarıdan profesyonellerden (daha &ccedil;ok &uuml;niversite hocaları) tarafından destek alınıyor. &ldquo;Finansın bu g&ouml;revi &uuml;stlendiği olmuyor mu?&rdquo; derseniz; o da oluyor tabii. Ancak &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki yıllarda bu o kadar doğal bir şekilde mali işlere emanet edilecek ki; bu değişimin nasıl olduğunu fark etmeyeceğiz bile. Hatta bu değişim sonucunda; finansın bazı diğer rolleri daha geri planda bile kalacak. Ayrı bir &ldquo;şapka&rdquo; olarak tariflemeyelim ancak finans&ccedil;ıların bilgi sistemleri konusundaki yetkinliklerinin de; teknolojiyi doğru şekilde y&ouml;nlendirmek ve uygulamak adına daha fazla gelişmek durumunda olacağı bir d&ouml;neme giriyoruz. Yukarıda daha &ouml;nce değinmiş olduğum teknolojik d&ouml;n&uuml;ş&uuml;m; bunu da beraberinde getirecek.Bakalım bu tahminlerim 2023 yılına geldiğimizde, hangi &uuml;lkelerde, hangi sekt&ouml;rlerde, hangi şirketlerde, ne &ouml;l&ccedil;&uuml;de ger&ccedil;ekleşecek&hellip;