Eşitsizliğin bedeli

Kuşkusuz son d&ouml;nemde yanıtını en &ccedil;ok merak ettiğimiz soruların başında T&uuml;rkiye nasıl b&uuml;y&uuml;r? sorusu geliyor. Genelde gelişmekte olan &uuml;lkelerde ekonominin yavaşladığı d&ouml;nemlerde, istihdamda geride kalan kadınlar kurtarıcı olarak ufukta belirir. &Ccedil;alışmayan şu kadar kadını ekonomiye dahil etsek ekonomiyi bu kadar b&uuml;y&uuml;t&uuml;r&uuml;z minvalinde a&ccedil;ıklamalar s&uuml;sler manşetleri ya da 8 Mart D&uuml;nya Emek&ccedil;i Kadınlar G&uuml;n&uuml; haftasında şirketler kadınlarla ilgili projelerini a&ccedil;ıklar birer birer..Zaman ge&ccedil;er ve biz kadının işg&uuml;c&uuml;ne katılımındaki ufak artışın yetersizliğinden, kadın işsizliğinden, &uuml;cret eşitsizliğinden yakınmaya devam ederiz. Bakalım veriler bize ne s&ouml;yl&uuml;yor? D&uuml;nya Ekonomik Forumu&rsquo;nun 2018 &lsquo;Cinsiyet U&ccedil;urumu Raporu&rsquo;na g&ouml;re, T&uuml;rkiye 149 &uuml;lke arasında 130. sırada yer alıyor. Hem AB hem OECD &uuml;lkeleri ile karşılaştırıldığında, &ldquo;T&uuml;rkiye kadın istihdam oranının en d&uuml;ş&uuml;k olduğu &uuml;lke&rdquo; konumunda. T&uuml;rkiye de kadınların işg&uuml;c&uuml;ne katılım oranı y&uuml;zde 34 e y&uuml;kseldi fakat benzerlerimizde y&uuml;zde 55 olduğunu d&uuml;ş&uuml;n&uuml;rsek hala gidecek &ccedil;ok yolumuzun olduğunu s&ouml;ylemek yanlış olmaz. Kadınlarda işsizlik oranı y&uuml;zde 14,7, erkeklerde ise bu oran y&uuml;zde 11,2. T&uuml;rkiye&rsquo;de 11 milyondan fazla kadın ev ve bakım işleri nedeniyle &ccedil;alışamıyor, 2 milyon kadın &ccedil;alışmak istiyor ancak iş bulamıyor, &ouml;nemli b&ouml;l&uuml;m&uuml; g&uuml;vencesiz işlerde ve hizmet sekt&ouml;r&uuml;nde &ccedil;alışıyor. DAHA &Ccedil;OK OKUYOR, DAHA AZ KAZANIYORUZ Bah&ccedil;eşehir &Uuml;niversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi nin (BETAM) cinsiyet alanındaki &ccedil;alışmaları incelemeye değer. BETAM ın &ccedil;alışması, kadın ve erkek işsizlik oranları arasında ayrışmaya dikkat &ccedil;ekerek &ouml;zellikle 20-29 yaş aralığındaki &uuml;niversite mezunu gen&ccedil; kadınlar ile aynı eğitim d&uuml;zeyindeki erkeklerin işsizlik oranları arasındaki farkın a&ccedil;ıldığını vurguluyor. 20-29 yaş &uuml;niversite mezunu kadınlarda tarımdışı işsizlik oranı y&uuml;zde 30 a yaklaşmış durumda. Dikkat &ccedil;eken bir diğer konu ise, &uuml;cret eşitsizliği. İşg&uuml;c&uuml; piyasasındaki kadınlar erkeklere kıyasla daha eğitimli olmasına rağmen daha az kazanıyor. Hanehalkı İşg&uuml;c&uuml; Anketi verilerine g&ouml;re, 25-44 yaş arasında &uuml;cretli &ccedil;alışanlar arasında kadınlar ortalama y&uuml;zde 4-5 daha d&uuml;ş&uuml;k aylık &uuml;cret alıyor. Bu fark ortanca &uuml;cretlerde y&uuml;zde 10,5 e genişliyor. &Ouml;rneğin &uuml;niversite mezunu bir kadın aylık ortalama 3 bin 20 TL kazanırken, erkekler aylık ortalama 3 bin 462 TL kazanıyor. KADINA &Uuml;CRETTE ANNELİK CEZASI &Ouml;zel sekt&ouml;r&uuml;n &ouml;nemli bir b&ouml;l&uuml;m&uuml;nde mevki ya da &uuml;cretlerin performans, eğitim durumu, yabancı dil gibi fakt&ouml;rlerden ziyade cinsiyet, erkek &ccedil;alışanların medeni durumu, &ccedil;ocuk sahibi olup olmaması gibi fakt&ouml;rlere dayanarak belirlendiğini s&ouml;yleyebiliriz. Cinsiyete dayalı &uuml;cret a&ccedil;ığı ise, d&uuml;nya genelinde ortalama y&uuml;zde 20 civarında seyrediyor. Uluslararası &Ccedil;alışma &Ouml;rg&uuml;t&uuml; (ILO) Raporu na g&ouml;re, anneler, &ccedil;alışma yaşamları boyunca &ldquo;&uuml;crette annelik cezası&rdquo;na uğrarken babalar ise &uuml;cret bakımından &ouml;d&uuml;llendiriliyor. &Ouml;te yandan şirketlerde y&ouml;netim katına &ccedil;ıktık&ccedil;a kadın sayısının azaldığı g&ouml;r&uuml;l&uuml;yor ve bu durum son 30 yılda &ccedil;ok az değişti. Kadınlar, erkek denklerine g&ouml;re daha eğitimli olsalar da, y&ouml;neticilerin &uuml;&ccedil;te birinden daha azı kadın. Kadınlarda d&uuml;ş&uuml;k istihdam oranları ve d&uuml;ş&uuml;k &uuml;cretin esas nedeni eğitim değil; daha ziyade eğitimlerinin karşılığını erkekler kadar alamamaları. EV İŞLERİ KADINLARIN &Uuml;ZERİNDE ILO nun raporuna g&ouml;re, istihdamda eşitliği engelleyen fakt&ouml;rlerin başında bakım konusu geliyor. Son 20 yılda, kadınların &uuml;cretsiz bakım ve ev işlerine harcadıkları s&uuml;re azalmazken erkeklerinki ise yalnızca g&uuml;nde 8 dakika arttı. Bu s&uuml;renin eşitlenmesi i&ccedil;in maalesef 200 yıl daha beklememiz gerekiyor. Eğitim seviyesinin g&ouml;rece y&uuml;ksek olduğu, iki bireyin de &ccedil;alıştığı ailelerde dahi ev i&ccedil;i y&uuml;k&uuml;ml&uuml;l&uuml;kler hala kadınların omzunda. Evde sofranın hazırlanmasından, yemek-&ccedil;amaşır bulaşık, &ccedil;ocukla ilgili y&uuml;k&uuml;ml&uuml;l&uuml;klere kadar kadınlar &ccedil;ok daha fazla mesai harcıyor. Kadınlar ev işlerinde erkeklere oranla g&uuml;nde 4 saat fazla &ccedil;alışıyor. KADIN YOKSA B&Uuml;Y&Uuml;ME YOK Araştırmalar bize kadın istihdamı yoksa b&uuml;y&uuml;menin de olmadığını g&ouml;steriyor. Kadınların olmadığı ekonomilerde b&uuml;y&uuml;me oranları daha kısıtlı. Kadın iş g&uuml;c&uuml; katılım oranının OECD&rsquo;ye &uuml;ye &uuml;lkelerin genel ortalaması olan y&uuml;zde 63 seviyesine ulaşması i&ccedil;in T&uuml;rkiye&rsquo;de 8,5 milyon kadının daha iş g&uuml;c&uuml;ne d&acirc;hil edilmesi gerekiyor. Bank of Merrill Lynch in raporuna g&ouml;re 2025 yılına kadar cinsiyet eşitliği sağlanabilirse d&uuml;nya ekonomisine 28 trilyon dolarlık ek katkı sağlanacak ve k&uuml;resel ekonomi y&uuml;zde 31 b&uuml;y&uuml;yecek. McKinsey&rsquo;in 2016 yılı Women Matter Raporu&rsquo;na g&ouml;re ise, T&uuml;rkiye kadın iş g&uuml;c&uuml; katılım oranını OECD ortalaması olan y&uuml;zde 63&rsquo;e y&uuml;kselttiğinde, GSYİH&rsquo;sini 2025 yılında y&uuml;zde 20 oranında artırma potansiyeline sahip. B&ouml;ylelikle GSYİH, baz senaryoda beklenenden 200-250 milyar dolar daha fazla olabilecek. KREŞ HİZMETLERİ YAYGINLAŞMALI Ne yapmalı da daha fazla kadını işg&uuml;c&uuml;ne dahil etmeli? &Ouml;zellikle doğumdan sonra kadınların iş g&uuml;c&uuml;nden &ccedil;ekildiğini g&ouml;z &ouml;n&uuml;nde bulundurursak kreş hizmetlerinin yaygınlaşması en &ouml;nemli unsur olarak &ouml;ne &ccedil;ıkıyor. T&Uuml;SİAD, A&Ccedil;EV ve PwC tarafından hazırlanan İş ve &Ouml;zel Yaşam Dengesi Yolunda &Ccedil;ocuk Bakım ve Eğitim Hizmetlerinin (Kreşlerin) Yaygınlaştırılması&rdquo; raporuna g&ouml;re, T&uuml;rkiye de kreş arz ve talebini geliştirmeye y&ouml;nelik b&uuml;t&uuml;nc&uuml;l bir kamu politikası hayata ge&ccedil;irilmeli. Bu kapsamda, gerek kamunun doğrudan destekleri gerekse &ouml;zel sekt&ouml;re y&ouml;nelik teşviklerle, her ailenin erişebileceği kaliteli &ccedil;ocuk bakım ve eğitim hizmetleri yurt &ccedil;apında yaygınlaştırılmalı. Kreşlerin yaygınlaştırılması belediyelerin g&ouml;rev alanlarına dahil edilmeli ve kreşlerin kurulum ve işletme giderleri i&ccedil;in belediyeler desteklenmeli. Şirketlerde &uuml;st y&ouml;netime cinsiyet kotası konmalı. ZİHNİYET D&Ouml;N&Uuml;Ş&Uuml;M&Uuml;YLE KALIPLAR KIRILMALI Hepsinden &ouml;nce istihdamda d&ouml;n&uuml;ş&uuml;m i&ccedil;in zihniyet d&ouml;n&uuml;ş&uuml;m&uuml; gerekli. &Ouml;nyargıların kırılması i&ccedil;in işe eğitimden başlamalıyız. İlkokul kitaplarında kadınları evde, mutfakta, erkeği ise işinin başında g&ouml;stermek &ccedil;ocukların bilin&ccedil;altında bu cinsiyet&ccedil;i kalıpları yerleşmesine neden oluyor. Ders kitaplarında kadınlar evde &ccedil;ocuğun problemleriyle ilgilenirken bunun yanı sıra evin d&uuml;zenli tutulması ve tertibi, babanın aldığı kararları &ccedil;ocuklara bildirme, evin ihtiya&ccedil;larını listeleme gibi g&ouml;revlerle resmedilirken iş hayatındaki kadınlar genelde &ouml;ğretmen ya da hemşire olarak g&ouml;steriliyor. T&uuml;rk dizilerinde de durum &ccedil;ok farklı değil. Kısacası eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliğini sorguladığımız hatta bu y&ouml;nde hazırlanan programları rafa kaldırdığımız s&uuml;rece kadının toplumda ger&ccedil;ek yerini almasında hangi hedefi koyarsak koyalım tutturamayız.