Bağımsız merkez bankası olur mu?

Bu soruyu şu ara Ankara da sorarsanız alacağız cevap b&uuml;y&uuml;k oranda belli: Olmaz! Belki bazı siyaset&ccedil;iler hala Merkez Bankası nın bağımsız olduğunu vurguluyor olsa da, Ankara siyaset arenasında yapılan a&ccedil;ıklamalara bakıldığında genel kanaatin bu olmadığı anlaşılıyor. 15 yıldır &ouml;yle ya da b&ouml;yle T&uuml;rk finans piyasasının i&ccedil;inde bulunuyorum. Bunun b&uuml;y&uuml;k bir kısmında masanın diğer tarafında yani alım satım yapan, fon y&ouml;neticisi pozisyonunda bulundum. Son 5 yılında ise finans yorumcusu olarak masanın diğer tarafına ge&ccedil;erek piyasaları takip etmeye davem ettim. Şunu rahatlıkla s&ouml;yleyebilirim ki bu s&uuml;re zarfında Merkez Bankası nın bağımsızlığı konusu hi&ccedil; bu kadar tartışılmamıştı. D&uuml;nyadaki &ouml;rnekler Japonlar 15 yıllık deflasyondan kurtulmaya &ccedil;alışıyor Şu sıralarda TCMB &uuml;zerinde yapılan bağımsızlık tartışmaları &uuml;zerinde en fazla konuşulan konu diğer merkez bankalarının h&uuml;k&uuml;metlerle yaptığı ortak hareketler s&ouml;ylemi. &Ouml;zellikle Japonya da Başbakan Abe - Merkez Bankası Başkanı Kuroda ortak işbirliği ile yapılan ve ismine Abenomics denilen d&uuml;ş&uuml;k faiz ve genişleyici para politikaları en hareretli tartışılan &ouml;rnek. Bilindiği &uuml;zere Japon Başbakan Abe 2012 de se&ccedil;imleri kazanınca, ilk iş olarak Asya Kalınma Bankası Başkanı Kroda yı Merkez Bankası Başkanı olarak g&ouml;reve atadı. Bu atamanın ardından yapılan ilk a&ccedil;ıklamalarda, hedefin Japon Yen inin değersizleştirilmesi ve enflasyon artması i&ccedil;in para basılması olduğu s&ouml;ylendi. Nitekim son 2 yıldır Japonya da 0 faiz ortamında, Japonya Merkez Bankası tahvil alarak piyasaya likidte veriyor ve bir yandan da yenin dolar karşısında değeri d&uuml;ş&uuml;r&uuml;l&uuml;yor. Yani Abenomics, Başbakan Abe ve Merkez Bankası Başkanı Kroda işbirliği ile ilerliyor. Ancak altını &ccedil;iziyorum, hedef; i&ccedil; talebi artırarak enflasyon yaratmak ve bu arada değersiz yen ile ihracat&ccedil;ıya oyun alanı a&ccedil;mak. FED Cumhurriyetcilerin tepkisini &ccedil;ekiyor Fed e yani ABD Merkez Bankası nın yaptıklarına da bakalım. Fed &ouml;rneğinden gidecek olursak, 2008 krizinde devreye giren Fed, &ouml;zel sekt&ouml;r&uuml;n bor&ccedil;larının kamuya transferini ger&ccedil;ekleştirdi ve aynı anda faizleri 0 a &ccedil;ekerek, ekonominin toparlanması i&ccedil;in makul bir ortam yarattı. 6 senedir 0 faiz ile yola devam eden Fed, aynı zamanda bilan&ccedil;osunu 4 katına &ccedil;ıkartacak kadar da piyasadan tahvil aldı ve piyasaya likidite sağladı. Japonların yaptığını &ccedil;ok &ouml;nceden başlamak suretiyle aynen yaptı. Ancak Fed &ouml;rneğinde siyasi bir baskı olduğunu s&ouml;ylemek zor. En azından bunu ispatlayabilmek zor. Hem Bernanke hem de Yellen kendi kanunlarının verdikleri imkanları kullanıyorlar. Tabii ki son 6 senedir 0 faiz uygulaması iktidardaki Demokratları memnun etmiştir. Cumhuriyetcileri ise iktidara ekonomi y&ouml;n&uuml;nde avantaj sağlıyor arg&uuml;manı ile huzursuz etmiştir. Ancak unutulmasın ki, Fed in genişleyici politikalarının mimarı Ben Bernanke Cumhuriyet&ccedil;iler tarafından o g&ouml;reve getirilmişti. Fed in hedefinin de, Japonlarınki ile benzer olduğunu, yani enflasyonu %2 ye taşımak ve bu arada istihdam yaratmak olduğunu belirtebilirim. ECB trene en son katıldı Avrupa Merkez Bankası ECB yi de bu listeye ekleyebiliriz. Şu an negaitf enflasyon yani deflasyonun hakim olduğu Avrupa da ECB de faizleri 0 a &ccedil;ekti. Yine Fed ve BOJ gibi Avrupa Merkez Bankası da tahvil alımları yapmaya hazırlanıyor ve bilan&ccedil;osunu b&uuml;y&uuml;terek piyasaya likidite sağlatacak. Ama&ccedil; benzer. Avrupa yı deflasyondan &ccedil;ıkarmak ve %0.7 lere kadar d&uuml;şm&uuml;ş b&uuml;y&uuml;meyi canlandırabilmek. Bu operasyon &ouml;ncesinde de ECB ile Avrupalı siyaset&ccedil;iler arasında zaman zaman atışmalar oldu. &Ouml;zellikle Alman siyaset&ccedil;iler ile ECB arasında zaman zaman ciddi gerilimler yaşandı. Ancak ECB nin genişleyici kararlar almadan &ouml;nce bunun kararının Avrupa Mahkemlerinde onaylandığını unutmamak lazım. G&ouml;r&uuml;l&uuml;yor ki, son d&ouml;nemlerde h&uuml;k&uuml;metler ile merkez bankaları hi&ccedil; olmadıkları kadar yakınlar. Ancak &ouml;rneklerde de bahsettiğim gibi faiz indiren, h&uuml;k&uuml;tmetler ile ortak hareket ediyor g&ouml;r&uuml;nt&uuml;s&uuml; veren merkez bankalarının en b&uuml;y&uuml;k amacı talep yaratmak ve enflasyonu y&uuml;kseltmek . Yani 0 a yaklaşmış hatta negatife ge&ccedil;miş enflasyon oranlarının yeniden y&uuml;kselmesini sağlamak. T&uuml;rkiye &ouml;rneği TCMB ye siyaset&ccedil;ilerin artan herkez faiz indiriyor, sen ne bekliyorsun? &ccedil;ağrılarını yukarıda saydığımız &ouml;rneklerle karşılaştırarak baktığımızda bir yanlışlık var noktasına geliyorum. Faiz indiren ya da para basıp likidite veren b&uuml;y&uuml;k merkez bankalarının zaten derdi enflasyon yaratmak. Diğer yandan Hindistan gibi bizim ligimizde olanların ise enflasyon konusunda başarılı bir performansı var. Bizde ise durum hala karışık. Enflasyon y&uuml;ksek ve b&uuml;y&uuml;memiz hedeflenen noktadan &ccedil;ok uzak değil. O zaman siyaset&ccedil;ilerin faiz konusunda bu hassasiyeti neden? &Ouml;zellikle her faiz indirimi a&ccedil;ıklaması ile inşaat sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n aynı anda anılır hale gelmesi, hem kararın objektifliğini hem de etkisini azaltıyor. İnsanların aklında belli bir sekt&ouml;r i&ccedil;in bu kararın alındığı izlenimini doğuruyor. Aynı zamanda kamuoyunda Merkez Bankası nın faizler konusunda g&uuml;nah ke&ccedil;isi haline getirilmesi de ileride &ouml;zellikle yabancı yatırımcıda T&uuml;rkiye i&ccedil;in negatif algı olışmasına yol a&ccedil;abilir. Bağlıyorum.. Konu merkez bankalarının bağımsızlığı konusu değil. &Ouml;nemli olan neyi neden istediğimizi anlatabiliyor muyuz? Yatırımcıları alınan kararların ekonomik altyapısı olduğu noktasında ikna edebiliyor muyuz? Ve son tahlilde ortaya &ccedil;ıkan resim hi&ccedil; parlak değil!