TCMB Beklemeye Geçti

T&uuml;rkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), ge&ccedil;en hafta d&uuml;zenlediği Şubat ayı Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında herhangi bir değişikliğe gitmeyerek Aralık ayından itibaren uyguladığı &ldquo;ilgin&ccedil; finansal deneyde&rdquo; bekleme moduna ge&ccedil;ti. Beklentiler paralelinde olan bu kararın ardındaki esas neden, atılan politika adımlarının arzu edilen sonu&ccedil;ları verip vermediğinin g&ouml;zlemlenmesi idi. Zira, her sosyal bilimde olduğu &uuml;zere ekonomide de atılan adımların nihai etkisi bir s&uuml;re sonra vuku bulabiliyor. Arka arkaya alınan kararlar aşırı doz riskine yol a&ccedil;abileceğinden dolayı, uygulamanın ara bir safhasında beklemeye ge&ccedil;mek gerekebiliyor. TCMB&rsquo;nin de bunu yaptığı kanaatindeyim.PPK toplantı sonucuna bakılırken &ouml;ncelikle rakamsal değişimlere odaklanılır. Halbuki, bir sayfalık karar metninde yer alan niteliksel değişiklikler de en az faiz oranları kadar &ouml;nemlidir. Bu nedenle karar metni, bir &ouml;nceki toplantı sonucu ile yan yana koyularak detaylı bir şekilde incelenir. Şubat ayı toplantısı sonrasında da aynı y&ouml;ntemi uyguladım ve TCMB&rsquo;nin değerlendirmelerinde niteliksel anlamda &ouml;nemli sayılabilecek değişiklikler olduğunu g&ouml;zlemledim. Bunlar &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki d&ouml;neme ışık tutabilecek ipu&ccedil;ları taşıyordu.Ocak ve Şubat ayı PPK sonu&ccedil; bildirgeleri arasında temel olarak iki adet niteliksel değişiklik vardı: a) Ocak toplantısında toplam talep koşullarının enflasyon &uuml;zerinde yukarı y&ouml;nl&uuml; bir baskıya neden olmadığı belirtilirken, Şubat ayında bu ifade kullanılmayarak toplam talebin enflasyonu olumsuz bir şekilde etkileyebilecek d&uuml;zeye geldiği ima edilmiştir. Ancak, TCMB&rsquo;nin son d&ouml;nemde attığı adımlar ile i&ccedil; talep kaynaklı baskının sınırlanacağı temennisinde bulunulmuştur. b) Ocak ayı toplantısında enflasyonun yıl sonunda %5.5 olan T&Uuml;FE artış hedefiyle uyumlu ger&ccedil;ekleşeceği tahmin edilmişti. Ocak sonunda a&ccedil;ıklanan enflasyon raporunda yıl sonu tahmini %5.9&rsquo;a &ccedil;ekilerek negatif anlamda bir miktar g&uuml;ncellenmişti. Şubat toplantısı sonucu g&ouml;sterdi ki, tahminlerde bir miktar daha bozulma var. Enflasyonun yıl sonunda %5.9&rsquo;luk tahmine yakın bir d&uuml;zeyde ger&ccedil;ekleşeceği ifade edilerek sınırlı bir miktar sapma i&ccedil;in a&ccedil;ık kapı bırakılırken enerji ve diğer emtia fiyatlarında g&ouml;zlenen hızlı artışların enflasyon &uuml;zerinde ilave bir risk unsuru teşkil ettiğine dikkat &ccedil;ekiliyor.PPK sonu&ccedil; metninde yer alan bu iki niteliksel değişiklik daha basit bir ifadeyle şu anlama geliyor: Toplam talep koşullarındaki iyileşme, emtia fiyatlarının genelinde yaşanan artış ve metinde belirgin bir şekilde yer almasa da TL&rsquo;deki değer kaybı TCMB&rsquo;nin enflasyon bakışında belirgin anlamda bir değişikliğe yol a&ccedil;mış. Bir &ouml;nceki toplantıda enflasyonla ilgili &ouml;nemli bir endişesi olmayan TCMB&rsquo;yi Şubat ayında olduk&ccedil;a temkinli bir ruh hali ile g&ouml;zlemliyoruz. Daha teknik bir ifade ile g&uuml;vercinvari bir duruştan hafif şahince bir duruşa kayan bir para otoritesi ile karşı karşıyayız.Bu duruş değişikliğinin para politikası uygulaması &uuml;zerindeki etkisi ne olabilir? Aslında TCMB bu soruyu değişik şekillerde yanıtlamıştı. T&uuml;m sunumlarda kullanılan, fiyat ve finansal istikrarı temin etmek &uuml;zere izlenecek senaryoları i&ccedil;eren para politikası şemasında TCMB&rsquo;nin hangi koşulda ne t&uuml;r bir uygulama izleyeceği a&ccedil;ık bir şekilde belirtilmişti. Yavaşlayan enflasyon ve hızlanan kredi b&uuml;y&uuml;mesi karşısında politika tepkisinin d&uuml;ş&uuml;k politika faizi ve y&uuml;ksek zorunlu karşılık oranı olacağı belirtilmiş ve bu bileşim Aralık-Ocak aylarında uygulanmıştı. Aynı şemada, hızlanan enflasyon ve hızlanan kredi b&uuml;y&uuml;mesi karşısında y&uuml;ksek politika faizi ve y&uuml;ksek zorunlu karşılık oranının uygun bir politika bileşimi olabileceğine işaret edilmişti. TCMB&rsquo;nin Şubat ayı PPK toplantısı sonucundan edindiğim izlenim, TCMB&rsquo;nin konjonkt&uuml;r değerlendirmesinde değişiklik olduğu ve yukarıda işaret ettiğim ilk senaryodan ikincisine doğru kaymaya başladığı y&ouml;n&uuml;nde...Konjonkt&uuml;r değerlendirmesinde bu y&ouml;nde olabilecek bir değişiklik somut olarak ne anlama geliyor? TCMB, Şubat ayı para politikası toplantısında herhangi bir değişikliğe gitmeyip bir s&uuml;re beklemeyi tercih ederek konjonkt&uuml;r değişikliğine ilişkin bazı sinyallerin kalıcı olup olmadığını test edecek. Bu kapsamda, i&ccedil; tarafta iktisadi faaliyetlerin d&uuml;zeyine ilişkin veriler, kredilerdeki gelişmeler, fiyatlama davranışları; dış tarafta ise gelişmiş &uuml;lkelerdeki iktisadi faaliyetlerin d&uuml;zeyi ve emtia fiyatlarındaki gidişat yakından izlenecek. Kısacası, TCMB&rsquo;nin aşırı derecede veri bağımlısı olduğu bir d&ouml;neme giriyoruz.İ&ccedil;eride son d&ouml;nemde a&ccedil;ıklanan makro ekonomik verilerin tamamı iktisadi faaliyetteki canlanmanın ivme kazandığına işaret ediyor: Ge&ccedil;en hafta a&ccedil;ıklanan istihdam raporu, KDV ve &Ouml;TV rakamları ile t&uuml;ketici g&uuml;ven endeksi bu yargıyı fazlasıyla teyit eder cinstendi. Kredilerdeki artış oranı, sınırlı bir miktar ivme kaybetse de hala arzu edilen d&uuml;zeyin &ccedil;ok &uuml;zerinde seyrediyor (Kredilerde yılsonu etkisini bertaraf etmek adına 24 Aralık - 4 Şubat tarihleri arasını baz alıp, d&ouml;viz kuru etkisinden arındırdığımızda yıllık artış rakamını yaklaşık %40 olarak hesaplıyoruz). Enflasyon cephesinde, &uuml;retici fiyatlarındaki sert y&uuml;kselişin &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki aylarda t&uuml;ketici fiyatlarına yansıması ka&ccedil;ınılmaz. Yani, i&ccedil;erideki verilerin tamamı &ldquo;hızlanan enflasyon&rdquo; ve &ldquo;yavaşlamayan kredi artışı&rdquo; koşullarına işaret ediyor.Yurt dışında, gelişmiş &uuml;lkelerden gelen g&uuml;&ccedil;l&uuml; canlanma sinyalleri ve gelişmekte olan &uuml;lkelerden gelen aşırı ısınma belirtileri dış talep koşullarının kademeli bir şekilde iyileşmeyi s&uuml;rd&uuml;receğini g&ouml;steriyor. Bu paralelde, emtia fiyatlarındaki y&uuml;kselişin hatırı sayılır bir kısmı spek&uuml;latif olsa da, toplam arz ve talep değişkenleri fiyat artışlarının s&uuml;receğini işaret ediyor. Gelişmiş &uuml;lke merkez bankalarının niceliksel genişleme adımlarını da bir s&uuml;re daha devam ettirecekleri aşikar. Yani, yurt dışından gelen sinyaller de konjonkt&uuml;r değişimine işaret eder y&ouml;nde...Sonu&ccedil; itibariyle, g&ouml;r&uuml;nen o ki, TCMB bir s&uuml;re bekledikten sonra d&ouml;rt yapraklı senaryo şemasının g&uuml;neydoğusundan kuzeydoğusuna doğru sı&ccedil;ramak durumunda kalabilir. Yani, politika faizinde artırıma gitmesi gerekebilir. Ne yazık ki, genel se&ccedil;imlere d&ouml;rt aydan kısa bir s&uuml;re kalınmışken bu y&ouml;nde bir adım atılması neredeyse imkansız. Bu nedenle de TCMB&rsquo;ye d&uuml;şen, zorunlu karşılık oranlarında belirgin bir miktar daha artırıma giderek toplam talep koşullarını faiz dışı ara&ccedil;larla baskı altına almak ve yurt dışı kaynaklı fiyat artışı baskılarının hafiflemesi y&ouml;n&uuml;nde dua etmek olacak. Eğer gidişat TCMB&rsquo;nin arzu ettiği paralelde olursa se&ccedil;im sonrasında sınırlı oranda bir faiz artışı ile denge sağlanabilir. Aksi takdirde, se&ccedil;im sonrasında bizi y&uuml;ksek oranda bir faiz artışı bekliyor olabilir. Bu g&ouml;r&uuml;n&uuml;m değişikliğinin mali piyasalar a&ccedil;ısından ne anlam ifade ettiğini bir sonraki yazımda ele alacağım.