TÜİK Güven Endeksinde Bir Sorun Var

T&uuml;ketici g&uuml;ven endeksleri d&uuml;nyanın bir&ccedil;ok &uuml;lkesinde gerek &ouml;zel yapılar gerekse de kamu tarafından tutulan moral &ccedil;etelesidir. G&uuml;ven endeksleri sık frekansla &ouml;l&ccedil;&uuml;l&uuml;r ve harcamalar artacak mı onu g&ouml;sterir. Bu gayet basit bir ilişkdir. G&uuml;venli ve moralli t&uuml;ketici t&uuml;ketir yani harcar. G&uuml;veni d&uuml;ş&uuml;k insana ise mal satmanız zorlaşır. O, tasarruf etmeyi se&ccedil;ecektir. En azından bir s&uuml;reliğine. Elbette bir insanın bug&uuml;n keyfinin nasıl olduğu &ouml;nemlidir fakat gelecke aylarda ne olacağı da en az bug&uuml;n kadar &ouml;nem taşır. Yarınlardan umudu olmayanların yine tasarruf eğilimleri y&uuml;ksek olur. B&ouml;ylece ucuz malları tercih edebilirler ya da harcama konusunda m&uuml;tereddit olabilirler. Kronik olarak d&uuml;ş&uuml;k g&uuml;ven ise &ouml;zellikle dayanıkı t&uuml;ketim malları gibi pahada ağır malların satın alınmasını zorlaştırır. Bu, bir noktada işletmelerin yatırım kararlarını dahi etkileyebilir. İşte bu sebeplerle endeksler takip edilir. Policy / Politika, hatta daha iyi bir ifade ile teknik tutum oluşturanlar buna g&ouml;re karar setleri hazırlamak isterler. &Uuml;lkemizde de g&uuml;ven endeksi son zamanlarda tartışılan konulardan biri. Endeks y&uuml;kseldiği i&ccedil;in sevinip t&uuml;ketici moralleniyor diye d&uuml;ş&uuml;nenler var. 100&rsquo;&uuml; ge&ccedil;medi ki neden seviniyorsun diyenler var. Neden b&ouml;yle? &Ccedil;&uuml;nk&uuml; bu &uuml;r&uuml;n&uuml;n prospekt&uuml;s&uuml;nde 0 ile 200 arasında hazırlandığı ve 100 değerinin eşik olduğu yazıyor. Yani 101 ise t&uuml;ketici iyimser. 99 ise k&ouml;t&uuml;mser. Bu y&uuml;zden de endekste iyileşme olsa bile bir t&uuml;rl&uuml; sonu&ccedil;lar &uuml;st&uuml;nde anlaşamıyoruz. &Ouml;rneğin endeksin arındırılmış verisinde nisan ayında dip g&ouml;rd&uuml;k (54,90). Endeks o aydan beri hemen her ay y&uuml;kselişte ve eyl&uuml;lde 61,80 oldu. Ancak buraya bakıp bir analiz yapmak &ccedil;ok zor. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; endeks bize izin vermiyor! 2004 yılında oluşturulan endeksi 12 aya b&ouml;l&uuml;p her yılın ortalamasını g&ouml;steren bir şekil hazırladım. B&ouml;ylece geriye d&ouml;n&uuml;k 16 yıla birlikte bakabileceğiz. Şekil şunu s&ouml;yl&uuml;yor: Zaten bizim t&uuml;ketici bu endekse g&ouml;re hi&ccedil; mutlu olmamış! Kimi yıllarda b&uuml;y&uuml;me t&uuml;ketimle %10&rsquo;u ge&ccedil;erken de mutlu değilmiş. Yılda 1 milyon araba satın alırken de değilmiş. 3 ayda 600 bin konut satın alırken de. M&uuml;mk&uuml;n m&uuml; b&ouml;yle bir şey? Bu arada pek k&ouml;t&uuml;mser de değilmiş. Dolar alıp başını giderken ya da enflasyon %25&rsquo;e sı&ccedil;rarken de ortalama mutsuzluğu pek artmamış. Bu kadar duygusuz mudur bu t&uuml;ketici yoksa bu anketin metodolojisinde mi bir sorun var? Oyum ikinciden yana. Bunun i&ccedil;eriğini hazırlayabilecek uzmanlar pekala T&Uuml;İK&rsquo;te mevcut. Sanırım birinin mantık ve iktisat perspektifinden itiraz edip teknik y&ouml;n&uuml; kuvvetli bu insanları &ccedil;alıştırması gerekiyor. Eminim sorun b&ouml;yle &ccedil;&ouml;z&uuml;lebilir. Bakın aşağıda ABD&rsquo;li Conference Board tarafından hazırlanan başka bir g&uuml;ven endeksi var. 1985 yılını baz almışlar ve 100 kabul etmişler. Ekonomik d&ouml;ng&uuml;lere bakınca endeks tam da yerli yerine oturuyor.