Prof. Dr. İlber Ortaylı: "Türkiye, tarımı ihmal eden ülkelerin başında geliyor"

Yıllardır tarım ve gıda &uuml;zerine farklı konseptlerde yayınlar yapıyoruz. Sekt&ouml;r&uuml;n, doğrudan ya da dolaylı yoldan t&uuml;m paydaşları ve temsilcileriyle birlikte nabzını tutuyoruz. Ama bug&uuml;ne kadar tarıma tarihin penceresinden bakmadığımızı fark ettik. Tarih denilince T&uuml;rkiye&rsquo;de ilk akla gelen isimlerin başında yer alan Prof. Dr. İlber Ortaylı hocamızı Tarım Ajandası programına davet ettik. O da sağ olsun bizleri kırmadı ve yayına katıldı. İlber Hocamız, tarımın tarihini yarım saat gibi kısa bir s&uuml;rede bizlere &ccedil;ok net ve g&uuml;zel şekilde &ouml;zetledi. Biz de &ldquo;s&ouml;z u&ccedil;ar, yazı kalır&rdquo; diyerek Prof. Dr. İlber Ortaylı ile sohbetimizde &ouml;ne &ccedil;ıkan yakın tarihe dair notları ve uyarıları bu k&ouml;şeden sizlerle paylaşalım istedik. Prof. Dr. Ortaylı, bug&uuml;n yaşanan pandemi s&uuml;recinden tarihsel a&ccedil;ıdan ciddi dersler &ccedil;ıkarılması gerektiğini savunuyor. İlber Hoca, &ldquo;B&uuml;t&uuml;n bu salgınlar tabiatın sorumsuzca tahribinden, tarımın &ccedil;ok sorumsuzca geriletilmesinden ileri geliyor. T&uuml;rkiye de maalesef kendi &ccedil;apında bu dramatik gelişmeyi yaşayan ve bununla birlikte devam etmeye &ccedil;alışan bir &uuml;lke&rdquo; diyor. Kırsaldaki sorunların &ccedil;&ouml;z&uuml;m&uuml;ne dair pek de duymaya alışık olmadığımız bazı &ouml;neriler de ortaya koyan Prof. Dr Ortaylı, şunları s&ouml;yl&uuml;yor: &ldquo; Yapacağımız şey&hellip; Artık işlerliğini yitiren bazı k&ouml;ylerimizin d&uuml;ped&uuml;z n&uuml;fusunu değiştirmemiz lazım. Yani, b&ouml;yle rastgele, siyasi y&ouml;ntemlerle veya d&uuml;rt&uuml;lerle muhacir kabul etmekten &ccedil;ok, toprağımızı işleyecek, daha kontroll&uuml; kitleleri almamız gerekiyor bazı yerlerden, bu &ccedil;ok &ouml;nemli.&rdquo; &ldquo;TARIM YAPILAMAYAN BİR D&Uuml;NYA GERİLEMEYE MAHKUMDUR&rdquo; Ziraat yapılan b&ouml;lgelerin, bilhassa zeytin gibi temel gıda &uuml;r&uuml;nlerinin yetiştirildiği alanların daha sıkı korunması gerektiğinin altını &ccedil;izen Prof. Dr. İlber Ortaylı, &ldquo;T&uuml;rkiye, zeytin alanlarını iyi kontrol edemiyor. İtalya&rsquo;da da benzer sıkıntılar yaşanıyor. Bunların hepsinin yeni baştan d&uuml;zeltilmesi gerekecek. Bu yapılmadığı takdirde, tarım yapılamayan ve tamamıyla sanayi ve hizmet sekt&ouml;r&uuml;ne g&ouml;m&uuml;len bir d&uuml;nyanın ilerlemesi bir yana, gerilemeye mahk&ucirc;m olduğunu belirtmek zorundayım. Bu &ccedil;ok a&ccedil;ık ama bunun &uuml;zerinde d&uuml;ş&uuml;n&uuml;lm&uuml;yor, d&uuml;ş&uuml;n&uuml;lmesi gerekir&rdquo; diyor. &ldquo;Tarımda terk edilen bir sistemi yeniden kazanmak &ccedil;ok zor&rdquo; diyen Prof. Dr. Ortaylı, &ldquo;T&uuml;rkiye&rsquo;de yapılan bu&hellip; Maalesef hızlı bir şekilde şehirleşme havasına girdik. Topraktan uzaklaşan, toprakla uğraşmayı bırakan, ondan bıkan bir kitleyi siz tekrar geri kazanamazsınız. Onun i&ccedil;in verimli arazilerimizi, m&uuml;sait iklimimizi değerlendirmek i&ccedil;in yeniden bir n&uuml;fus yapılandırmasına ge&ccedil;mek zorundayız. Bu tabii tedrici olacaktır, yavaş yavaş olacaktır. Hızlı bir şekilde yapamazsınız, o da başka problemler yaratır&rdquo; şeklinde g&ouml;r&uuml;şlerini paylaşıyor. &ldquo;TARIMI İHMAL EDEREK SAĞLIKLI ŞEHİRLEŞME SAĞLANAMAZ&rdquo; Tarımı ihmal ederek şehirleşmenin sağlıklı ger&ccedil;ekleşemeyeceğinin altını &ccedil;izen Prof. Dr. İlber Ortaylı, &ldquo;T&uuml;rkiye, tarımı ihmal eden &uuml;lkelerin başında geliyor. &Ccedil;ok k&uuml;&ccedil;&uuml;k b&ouml;l&uuml;mler halinde bazı sekt&ouml;rlerde telafiye gidiyorlar. Bir d&ouml;nem Taşk&ouml;pr&uuml;n&uuml;n sarımsağından vazge&ccedil;ip, &Ccedil;in&rsquo;den getiriyorlardı. Ne kadar b&uuml;y&uuml;k bir aymazlık i&ccedil;ine d&uuml;şt&uuml;klerini fark ettiler, hepimiz fark ettik. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; aradığımız &uuml;r&uuml;n&uuml; bulamıyoruz. Yeniden orada k&ouml;yl&uuml;y&uuml; ve o araziyi teşvik ediyorsunuz. Bu &ccedil;ok kolay bir iş değil. Eğer aynı n&uuml;fus yok olmuşsa başka birilerini getirmek zorundasınız. Mesela Marmara B&ouml;lgesinde fevkalade meyve, bağcılık ziraatı yapılan yerlerde gerileme s&ouml;z konusu. Burada canlandırma i&ccedil;in yeni ameliyelere gireceksiniz. Aksi takdirde İstanbul&rsquo;un yanı başında ve tarih boyunca İstanbul&rsquo;u besleyen yerlere el atamazsınız, bir şey bulamazsınız. Ve nitekim &ouml;yle oluyor. Siz gidin şimdi Bilecik&rsquo;teki g&uuml;zelim o eski meyveyi, sebzeyi arayıp, bulun. Bulamazsınız.. H&acirc;lbuki bulmanız lazım, yaşayamazsınız. Bu &ccedil;ok &ouml;nemli bir şey&hellip; Aşırı şehirleşmeyi &ouml;nlediğiniz gibi k&ouml;ylerdeki g&ouml;&ccedil;&uuml;, k&ouml;yl&uuml;l&uuml;kten kopmayı bir şekilde engelleyip, bilin&ccedil;li bir &ccedil;ift&ccedil;iliğe &ccedil;evirmek zorundasınız. Bunu b&uuml;t&uuml;n Asya kıtasının yapması gerekiyor. Yapmadığınız takdirde a&ccedil;lık ve salgın hastalıklar bu kıtlıktan, dengesizlikten doğan acayip pandemiler sizi bekliyor. Bu bir baykuş &ccedil;ağrısı değil. Maalesef ka&ccedil;ınılmaz sonu oluyor işlerin&hellip;&rdquo; diyor. &ldquo;ORTA ASYA&rsquo;DAN BUĞDAY İTHAL ETMEK AKIL MI? &ldquo;Biz elimizdeki tarım zenginliklerini, &uuml;retim imkanlarının bir kısmını terk etmişiz, reddetmişiz... Şimdi o terk ettiğiniz toprakları o şekilde bırakamazsınız&rdquo; diyen Prof. Dr. Ortaylı, &ldquo;Konya Ovasını sulayacağım diye oradaki sulama imkanlarını b&uuml;t&uuml;n artezyen kuyuları vasıtasıyla yok etmişsiniz. Şimdi ne yapacaksın? Orayı bırakacak mısın? Terk mi edeceksin k&ouml;yleri? B&ouml;yle bir imk&acirc;nın yok. Gittik&ccedil;e sanayileşmekte olan Konya ve civarını besleyebilmek i&ccedil;in sizin tarım alanlarında bazı yenilikler yapmanız gerekiyor, bu &ccedil;ok a&ccedil;ık. Yoksa Konya&rsquo;nın buğdayını Mısır&rsquo;dan ya da Orta Asya&rsquo;dan getirirsin. E yani bu bir akıl mı oluyor o zaman? Bence belki Orta Asya&rsquo;dan gelip de tarım yapacak insanları oraya &ccedil;ift&ccedil;i olarak yerleştirmen lazım. Veya Rusya b&ouml;lgesinden vesaire.. Bunlar yapılacak şeylerdir..&rdquo; yorumunda bulunuyor. &ldquo;EGE B&Ouml;LGESİ ANORMAL VE L&Uuml;ZUMSUZ ŞEKİLDE ŞEHİRLEŞİYOR&rdquo; Ege B&ouml;lgesi&rsquo;nin &ccedil;ok anormal ve l&uuml;zumsuz şekilde şehirleşme s&uuml;recine girdiğini dile getiren Prof. Dr. Ortaylı, &ldquo;Bunu bir şekilde engelleyemiyorsanız oradaki tarımı korumak zorundasınız. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; o tarım başka bir yerde yapılamaz&rdquo; uyarısında bulunuyor. Zeytinlikleri korumak adına daha ağır kanunların koyulması gerektiğini savunan Prof. Dr. İlber Ortaylı, &ldquo;Deniyor ki &lsquo;zeytinlik b&ouml;lgelere ev yaptırmayacağım&rsquo;. Peki, yaptırmayacaksın... &Ouml;nce mahvettiler sonra da b&ouml;yle bir kanun &ccedil;ıkardılar. Sonra da sık sık istisnalar &ccedil;ıkarıyorsun. Bu olmaz... Yani T&uuml;rkiye bir takım kullanılmayan yazlık evlerin, bir takım tahrip edilmiş zirai b&ouml;lgelerin &uuml;lkesi olmaya başladı. Bunların &ouml;n&uuml; alınamıyor. Zeytinliğini, tarım arazisini terk eden &ccedil;ift&ccedil;i kasabalara gidiyor. O kasabada ne iş yapıyor belli değil. O kasabalarda ger&ccedil;ek anlamda sanayi ya da hizmet sekt&ouml;r&uuml; b&uuml;y&uuml;mesi de yok. K&ouml;yl&uuml;n&uuml;n boşalttığı o yerlere kim gelir &ouml;nce? T&uuml;rkiye&rsquo;de adettir, yazlık&ccedil;ılar gelir... Şimdilik daha rasyonel bir yol gibi g&ouml;z&uuml;k&uuml;yor ama değil&rdquo; ifadelerini kullandı. &ldquo;ERZİNCAN&rsquo;IN HEPSİ İSTANBUL&rsquo;DA&hellip;&rdquo; Prof. Dr. Ortaylı bir &ouml;rnek de Doğu Anadolu&rsquo;dan veriyor: &ldquo;B&uuml;t&uuml;n Doğu Anadolu&rsquo;nun gayet işler durumdaki zirai b&ouml;lgeleri &uuml;stelik altyapıları da mevcut olmasına karşın terkedilmiştir. Erzincan vilayet merkezi ve &ouml;nemli kazalarının hepsini İstanbul&rsquo;da g&ouml;r&uuml;yorsunuz maşallah. Erzincan, bir zamanki imparatorluğun, bir zamanki cumhuriyetin hayvancılık a&ccedil;ısından et ve deri merkeziydi. &Ccedil;ok &ouml;nemliydi bu ama şimdi &ouml;yle bir şey s&ouml;z konusu değil. Bu bir felakettir.&rdquo; &ldquo;Peki bu insanlar oraya geri d&ouml;nerler mi?&rdquo; sorusunu da soran İlber Hoca, şu yanıtını da hemen ardından ekliyor: &ldquo;Hayır, oraya onlar turist olarak d&ouml;ner, &uuml;retici olarak d&ouml;nmez veya hi&ccedil; d&ouml;nmez. Yazın kalabalıklaşan k&ouml;ylerde buraya gelenler ekip, bi&ccedil;miyorlar. İnsanlar yumurtayı bile bakkaldan alıyor. Kışın da boşalıyor oralar... B&ouml;yle bir k&ouml;y hayatı ya da tarım sekt&ouml;r&uuml; n&uuml;fusu olmaz.&rdquo; K&ouml;ylerdeki insanların şehirlere g&ouml;&ccedil; ettiği i&ccedil;in daha iyi bir eğitim almadıklarını ifade eden Ortaylı, &ldquo;Bu insanlar şehre g&ouml;&ccedil; ediyorlar diye daha iyi okumuyorlar, daha iyi k&uuml;lt&uuml;rel bir hayatın i&ccedil;ine girmiyorlar. L&uuml;zumsuz&hellip;&rdquo; diyor. Prof. Dr. İlber Ortaylı ile olan yarım saatlik sohbetimiz bununla sınırlı değil. Biz sadece dikkatimizi &ccedil;eken, &ouml;nemli noktaları buradan sizinle paylaşmak istedik. Sohbetimizin tamamını merak edenler aşağıdaki linkten izleyebilir. İrfan Donat &ndash; Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Prof. Dr. İlber Ortaylı: "Türkiye, tarımı ihmal eden ülkelerin başında geliyor"

Diğer Yazılar