Kapitalizmin beşiği 'kibir' sendromundayken, Türkiye sürdürülebilir koşulları yakalamalı

Kapitalizmin beşiği &lsquo;kibir&rsquo; sendromundayken, T&uuml;rkiye s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir koşulları yakalamalıTabiatın en korkutucu afetlerinden birisi olan depremler, ger&ccedil;ekleştikten sonra, uzunca bir s&uuml;re art&ccedil;ı sarsıntıları ile afetin b&uuml;y&uuml;kl&uuml;ğ&uuml;n&uuml; hatırlatırlar. Hatırlayın, 17 Ağustos Depremi&rsquo;nin en sarsıcı art&ccedil;ı sarsıntısı 15 Eyl&uuml;l g&uuml;n&uuml; İstanbul&rsquo;da okulların a&ccedil;ıldığı g&uuml;n ger&ccedil;ekleşmiş ve ne yazık ki İstanbul halkı ikinci kez bir korku ve panik yaşamıştı. 2008 sonbaharında patlak veren K&uuml;resel Finans Krizi&rsquo;nin en şiddetli art&ccedil;ı sarsıntısını da i&ccedil;inde bulunduğumuz g&uuml;nlerde yaşıyoruz. ABD finans kurumu Lehman Brothers&rsquo;in iflasının ilan edildiği g&uuml;nlere yakın &ouml;l&ccedil;&uuml;de, bu defa Avrupa cephesinde, Atlantik&rsquo;in diğer yakasında yine banka iflası s&ouml;ylentileri kulaktan kulağa dolaşıyor.Son K&uuml;resel Kriz, Batılı ekonomiler a&ccedil;ısından, yarattıkları b&uuml;y&uuml;k tahribatın ağır sorumluluğu altında, bir &lsquo;kibir ve a&ccedil; g&ouml;zl&uuml;l&uuml;k&rsquo; krizi olarak tanımlanabilir. &Ouml;nde gelen gelişmiş ekonomilerin kendi kurumsal yapılarına aşırı g&uuml;ven duymaları ve denetim-g&ouml;zetim mekanizmasını gevşetmelerine ters y&ouml;nde &ccedil;alışan aşırı kar hırsı, batılı finans kurumlarının sebep olduğu k&uuml;resel bir faciaya d&ouml;n&uuml;şt&uuml;. Milyonlarca insan işsizler ordusuna katıldı. 3. yılını tamamlama noktasına gelen K&uuml;resel Kriz s&uuml;recinde, gelişmiş &uuml;lke siyaset&ccedil;ilerinin, siyasi liderlerin ortaya koyduğu performans zafiyeti, cesaretsizlik ve basiretsizlik, krizin başlangıcında &ccedil;ok daha d&uuml;ş&uuml;k maliyetlerle atlatılabilecek s&uuml;re&ccedil;leri, bug&uuml;n i&ccedil;inden &ccedil;ıkılamaz bir noktaya getirmiş durumda.Derecelendirme kuruluşlarına &ccedil;ifte darbeBatılı bankalarının, mortgage kağıtları ve karmaşık yatırım fonu modellerinin birka&ccedil; g&uuml;nde y&uuml;ksek oranda değer yitirmeleri ile, iflasın eşiğine gelmeleri, s&ouml;z konusu &uuml;lkelerin Hazine ve Merkez Bankaları tarafından ger&ccedil;ekleştirilen sermaye desteği operasyonlarıyla &ouml;nlendi. Ancak, yapılan operasyonların vergi m&uuml;kelleflerine ve kamu bor&ccedil; yapısına getirdiği fazladan y&uuml;k, sanki &ouml;zel sekt&ouml;r bor&ccedil; y&uuml;k&uuml;n&uuml;n s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilirliğine y&ouml;nelik tartışmalar yetmiyormuş gibi, i&ccedil;inde bulunduğumuz g&uuml;nlerde, s&ouml;z konusu gelişmiş ekonomilerin kamu bor&ccedil; y&uuml;klerine y&ouml;nelik &lsquo;s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lemez&rsquo; tartışmalarını da alevlendirmiş durumda.Bu tabloda, &uuml;lke y&ouml;netimlerinin, kamu otoritesinin ciddi sorumluluk ve hataları rol oynadığı gibi, uluslararası derecelendirme kuruluşlarının affedilmez tutumlarının, &ccedil;ifte standart uygulamalarının neden olduğu tahribat da g&ouml;z ardı edilmemeli. Yeri geldiğinde, ilk g&uuml;nden itibaren, T&uuml;rkiye gibi kimi gelişmekte olan ekonomilere her zaman bardağın boş tarafından bakmayı sektirmeyen bu kuruluşlar, Yunanistan, Portekiz, İrlanda, İspanya, İtalya ve hatta Fransa, İngiltere ve ABD giderek daha ciddi boyutlarda &ouml;zel sekt&ouml;r ve kamu bor&ccedil; batağına g&ouml;z g&ouml;re g&ouml;re s&uuml;r&uuml;klenirken, bu &uuml;lkelerin uluslararası derecelendirme notlarını vakitlice d&uuml;ş&uuml;rmek noktasında kıllarını dahi kıpırdatmadılar.Bug&uuml;n i&ccedil;in ise, namuslarını kurtaracakları umuduyla, &lsquo;leş eşeleyen akbabalar&rsquo; gibi, en az 3-5 yıl &ouml;nce atmaları gereken adımları şimdilerde atıp, tarihinde notu kırılmamış olan ABD&rsquo;nin bile uluslararası derecelendirme notunu kırdılar. Yunanistan, İrlanda, Portekiz, İspanya ve hatta İtalya gibi ekonomilerin notları kırılırken, derecelendirme kuruluşlarına yapılan ciddi itirazlar ve ABD Y&ouml;netimi&rsquo;nin derecelendirme kuruluşlarına y&ouml;nelik ağır eleştirileri, T&uuml;rkiye gibi gelişmekte olan ekonomiler a&ccedil;ısından &lsquo;g&uuml;lme komşuna, seninde gelir başına&rsquo; ifadesini dilin ucuna kadar getiriyor. Eğer, uluslararası derecelendirme kuruluşlarının y&ouml;ntemleri tartışmalı ise, bu y&ouml;ntemlerle T&uuml;rkiye&rsquo;ye g&ouml;sterilen muameleye niye ses &ccedil;ıkarmadınız; yok eğer, T&uuml;rkiye&rsquo;ye uygulanan muamele doğru idiyse, o zaman gelişmiş ekonomiler olarak &lsquo;gık&rsquo; demeye bile hakkınız yok. &Uuml;stelik, uluslararası derecelendirme kuruluşlarını vakitlice uyarmamış olmaları nedeniyle, ya da tersine, uluslararası derecelendirme kuruluşları vakitlice s&ouml;z konusu gelişmiş &uuml;lkelerin derecelendirme notunu d&uuml;ş&uuml;rmemiş olduğundan, bug&uuml;n indirilen notlar nedeniyle, &ouml;nde gelen &ccedil;ok sayıda gelişmiş &uuml;lke &ouml;zel sekt&ouml;r ve kamu bor&ccedil; pozisyonu &lsquo;y&ouml;netilemez&rsquo; uyarısı veriyor. Bu tablo, bizi 2008 eyl&uuml;l sonunda beri, ilk kez k&uuml;resel krizin 2. ve en ağır dalgasının yaşanacağı noktaya getirmiş durumda.T&uuml;rkiye &lsquo;iyi&rsquo; olmanın bedelini &ouml;d&uuml;yorBu k&uuml;resel belirsizlik ve keyifsizlik tablosu i&ccedil;erisinde, T&uuml;rk para ve sermaye piyasalarında pozisyon tutan yabancılar, T&uuml;rkiye dışındaki piyasalarda uğradıkları b&uuml;y&uuml;k kayıp ve zararları kapatabilmek adına, T&uuml;rkiye&rsquo;deki hisse senedi ve kısmen bono-tahvil portf&ouml;ylerini kapatmaktalar, satarak nakde &ccedil;evirmekteler. Başbakan Yardımcısı Ali Babacan&rsquo;ın a&ccedil;ıkladığı veri, son 2 haftada T&uuml;rkiye&rsquo;den 1,5 milyar dolar &ccedil;ıktığına işaret ediyor. Bu tablo, dolar-TL kur d&uuml;zeyini 1,75-1,80 TL bandına getirmiş durumda. Altın ise, k&uuml;resel piyasalarda oluşan en sert belirsizlik dalgasına bağlı olarak, ons başına 1800 doları aşarak yeni bir rekora imza atarken, i&ccedil;eride de altının gramı 100 TL&rsquo;yi aşarak yeni bir rekoru kayda d&uuml;ş&uuml;rd&uuml;. &Ccedil;eyrek Sanayi &Uuml;retiminde GSYH D&ouml;nem Değişim (%) B&uuml;y&uuml;mesi (%) 2008 1. &Ccedil;eyrek 7,53 7,01 2. &Ccedil;eyrek 4,20 2,62 3.&Ccedil;eyrek -1,07 0,85 4. &Ccedil;eyrek -12,57 -6,97 2008 Yıllık -0,90 0,66 2009 1. &Ccedil;eyrek -22,03 -14,74 2. &Ccedil;eyrek -15,46 -7,77 3.&Ccedil;eyrek -8,07 -2,77 4. &Ccedil;eyrek 9,87 -5,86 2009 Yıllık -9,63 -4,83 2010 1. &Ccedil;eyrek 17,17 11,96 2. &Ccedil;eyrek 14,56 10,32 3. &Ccedil;eyrek 10,00 5,24 4. &Ccedil;eyrek 12,06 9,18 2010 Yıllık 13,10 8,96 2011 1. &Ccedil;eyrek 14,37 11,00 2. &Ccedil;eyrek 7,87 5,1-6,2 T&uuml;m bu k&uuml;resel belirsizlik tablosuna rağmen, T&uuml;rkiye 2011 yılında y&uuml;zde 6&rsquo;yı aşan bir b&uuml;y&uuml;me yakalama potansiyelini s&uuml;rd&uuml;r&uuml;yor. Yılın ikinci &ccedil;eyreğinde y&uuml;zde 8&rsquo;e yakın &uuml;retim artışı yakalamış olan sanayi sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n performansı dikkate alındığında, y&uuml;zde 5,1 ile 6,2 arasında bir 2. &ccedil;eyrek reel b&uuml;y&uuml;me hızı yakalanacağı ihtimali kuvvetlenmiş durumda. Yani, 2011 yılının ilk 6 ayında y&uuml;zde 8 b&uuml;y&uuml;me hızı aşılmış g&ouml;z&uuml;k&uuml;yor. Bu durumda, ikinci 6 aylık d&ouml;nemde T&uuml;rk ekonomisi y&uuml;zde 4 bile b&uuml;y&uuml;se, y&uuml;zde 6 yakalanacak.Ekonomi y&ouml;netimi 2008-2009&rsquo;u bir kez daha yaşatmayacakD&uuml;nya ekonomisi zor bir d&ouml;nemden ge&ccedil;erken, T&uuml;rkiye&rsquo;de Ekonomi Y&ouml;netimi, Ekonomi Koordinasyon Kurulu&rsquo;nu her hafta toplama kararı aldı. Başbakan Erdoğan ge&ccedil;tiğimiz Salı g&uuml;n&uuml; bakan ve kurmaylarından geniş kapsamlı bir ekonomi brifingi aldı. 2008 sonbaharında, o zamanki AK Parti H&uuml;k&uuml;meti&rsquo;nin &ouml;nlemlerde ge&ccedil; kalmasının etkileri gayet iyi bilindiğinden, s&uuml;reci proaktif takip eden, 3-4 farklı senaryoya y&ouml;nelik t&uuml;m politika se&ccedil;eneklerini ve atılacak adımları b&uuml;y&uuml;k &ouml;l&ccedil;&uuml;de belirlemiş bir ekonomi y&ouml;netimine sahibiz.Bu noktada, TL&rsquo;nin değerinin bilhassa bir miktar zayıf tutulduğu, dolar kurunun 1,68-1,72 TL bandında, orta vadede ise 1,65-1,70 TL bandında sabitleneceği, kısmen Asya Tipi Rekabet&ccedil;i B&uuml;y&uuml;me Modeli&rsquo;ne benzer, kamu harcamalarının b&uuml;y&uuml;me ve cari a&ccedil;ık &uuml;zerindeki etkisinin daha da sıkılaştırılmış bir mali disiplinle azaltıldığı, &ouml;zel sekt&ouml;r harcamalarının ise belirli bir tempoda s&uuml;rd&uuml;r&uuml;leceği, bu doğrultuda, 2012 yılında da, T&uuml;rk ekonomisinin en az y&uuml;zde 4 b&uuml;y&uuml;mesinin hedeflendiği bir yol haritası &uuml;zerinde &ccedil;alışıldığı s&ouml;ylenebilir.Başbakan Erdoğan ve Başbakan Yardımcısı Babacan&rsquo;ın uyarıları, k&uuml;resel ekonomi 2. ağır dalganın i&ccedil;inden ge&ccedil;erken, T&uuml;rk halkının gelirine g&ouml;re &lsquo;ayağını yorganına g&ouml;re uzatması&rsquo; ve harcamalarını &ouml;zenli ger&ccedil;ekleştirmesi, bor&ccedil;lanma iştahını dikkatli y&uuml;r&uuml;tmesi halinde, T&uuml;rkiye&rsquo;nin s&ouml;z konusu 2. dalgadan &ouml;n&uuml;nde k&uuml;resel anlamda daha ciddi fırsat kapılarının a&ccedil;ıldığı bir ekonomi olarak &ccedil;ıkacağı noktasına işaret ediyor. &Ouml;zel sekt&ouml;r t&uuml;ketimi harcamalarını makul d&uuml;zeyde arttırarak, T&uuml;rk malına ağırlık vererek, &ouml;zel sekt&ouml;r yatırım harcamalarının y&uuml;zde 10 d&uuml;zeyinde tutarak, hane halkı ve şirket bor&ccedil;lanma d&uuml;zeyini kontroll&uuml; g&ouml;t&uuml;rerek ve kamu mali disiplininden taviz vermeyerek, bu zorlu s&uuml;reci bu defa &lsquo;teğet dahi olmadan&rsquo; atlatırsak, T&uuml;rkiye a&ccedil;ısından b&ouml;lgesinin &lsquo;Ekonomi ve Ticaret Diplomasisi&rsquo;ni y&uuml;r&uuml;ten &uuml;lkesi olmak, bir daha geri d&ouml;nmesi m&uuml;mk&uuml;n olmayan bir ger&ccedil;ek olarak per&ccedil;inlenecektir.