Zincirleme reaksiyon
Time Dergisi, Nobel ödüllü fizikçi Richard Feynman'ın yaşamı için "zincirleme reaksiyon" benzetmesini yapmıştı.
Benim doğduğum yıl olan 1988'de hayata veda eden bilim insanı, Eminim Şaka Yapıyorsunuz Bay Feynman adlı eserinde; bir çok gözlemden sonra öğrencilerin her şeyi ezberlediğinden ancak ezberlediklerinin ne demek olduğunu bilmediklerinden ve bu yüzden hemen hiçbir şeyi uygulanabilir düzeye taşıyamadıklarından dem vuruyordu.
Silvergate ve Silicon Valley Bank'te yaşanan finansal problemler ve bankacılık sektörüne yayılma endişeleri Wall Street'e tabiri caizse déjà vu yaşattı dememizin ardından, önce First Republic Bank ile Credit Suisse ve ardından bu satırların yazıldığı esnada Deutsche Bank merkezli haber akışları tabiri caizse bir "zincirleme reaksiyon" meydana geldiği izlenimi veriyor.
Buradaki zincirleme reaksiyon, kuşkusuz Bay Feynman'ın bilge yaşamı gibi ilham verici değil; aksine Feynman'ın uygulanabilirlik üzerine serzenişinin izlerini taşıyor.
SVB'nin başarısız sermaye artırımı girişimi ile akabinde nakit çıkışı artçısı sonrası on yıldan sonra görülen en büyük banka iflası yaşandı. Ardından düzenleyici kurumlar 2022'de 40 milyar dolardan fazla değer biçilen bankaya el koydu. SVB ve üç ABD bankasının bir haftada iflasının ardından mevduatlar büyük ölçekli bankalara kaçarken, 11 büyük ABD bankası kredi notu S&P tarafından çöp statüsüne düşürülen ve küçük-orta ölçekli bankacılık krizinin ikinci halkası olan First Republic Bank'e toplam 30 milyar dolar para yatırma konusunda anlaştı.
Credit Suisse Group AG'nin büyük bir hissedarının bankaya daha fazla yatırım yapmayı reddetmesi ile başlayan silsile ise ABD'de başlayan stresi yaygınlaştırdı. Hikayenin bu kısmı İsviçre'nin en büyük bankası UBS'in, ezeli rakibi Credit Suisse'i tarihi bir anlaşmayla satın almasıyla sonuçlandı.
İsviçre Merkez Bankası UBS'e 100 milyar franklık likidite hattı sağlarken, İsviçre hükümeti de UBS'e potansiyel zararlar için 9 milyar frank garanti sağlanacağını açıkladı.
ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, ilk etapta "büyük bankaların devreye girmesi" talebi ile ortaya çıktı. Senato'da tam kapsamlı mevduat garantilerinin gündemlerinde olmadığını belirtti, banka çöküşlerinden yöneticilerin de sorumlu olduğunu söyledi ve en son Meclis'teki alt komisyona yaptığı sunumda ‘eğer gerekirse ek adımlar atmaya kesinlikle hazır oluruz’ dedi. Fed Başkanı Powell da sıkça ABD bankacılık sisteminin sağlam ve dayanıklı olduğu yönündeki Fed açıklamasını tekrarladı.
AMB Başkanı Christine Lagarde ise, kaotik gelişmeler üzerine Euro Bölgesi'nde bankacılık sektörünün güçlü olduğunu yinelemekle yetindi.
Sözcüklere dökülürken tıpkı okunduğundaki gibi "bıktıran" ABD ve Avrupa eksenli bankacılık krizinde ilk perde kapanırken, haftanın son işlem gününde bu kez Deutsche Bank vakası ayyuka çıktı.
Bankanın hissesi 24 Mart Cuma günü yüzde 11'in üzerinde gerilerken, euro cinsi tahvillerinin CDS'leri hesaplanmaya başlandıkları 2018'den bu yana en yüksek seviyeye yükseldi. Kurumsal kredi pozisyonu yüksek diğer banka hisseleri olan Commerzbank yüzde 9 ve Fransız Societe Generale yüzde 7 gerileme yaşadı.
Stoxx 600 Banka Endeksi, cuma günü yüzde 4,4 düşerek Avrupa Borsalarının en kötü performans gösteren sektörü oldu.
Bir önceki déjà vu yazısında Fed'in faiz artırım döngüsünün şimdilik etkileri sınırlı görünen bu panik ile sınanacağı düşünülebilir demiştik. Fed, fiyat istikrarını "finansal istikrar" endişelerinin yükseldiği bu haftada önceledi denilebilir.
Ancak Richard Feynman'ın deyimi ile artık küresel piyasaların evreninde "bütün kütleler etkileşim içinde"!
