Katar Ekonomik Forumu'nda jeopolitik gelişmeler ve yapay zekâ dikkat çekti
14-16 Mayıs tarihlerinde Katar’ın başkenti Doha’da yapılan Katar Ekonomik Forumu'na katıldım. Bu yazıda hem gözlemlerimi hem de katılımcılarla yaptığım görüşmelerden notlarımı sizlerle paylaşmak istiyorum. Bloomberg ile birlikte düzenlenen Katar Ekonomik Forumu’nun bu sene dördüncüsü gerçekleştirildi. Bu forum, Katar için önemli bir imza konferansı niteliğinde.
Büyük devlet başkanlarından ekonomistlere, fon yöneticilerinden aile ofislerine, büyük şirketlerin CEO’larına kadar geniş bir katılım vardı. Konferansın genelinde iki ana konu öne çıktı: Jeopolitik gelişmeler ve yapay zekâ. Üç gün boyunca devam eden forumun açılış konuşmasını Katar’ın Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Mohammed bin Abdulrahman Al Thani yaptı. Konuşmasında özellikle jeopolitik gelişmelere vurgu yapması dikkat çekti ve İsrail-Hamas arasındaki çatışma konusunda umutsuz bir tablo çizdi.
Katar hakkında kısaca bilgi verelim: Katar, Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi’nin altı üyesinden biri olup yaklaşık 3 milyon nüfusa sahiptir. Katar’ın en önemli gelir kaynağı doğalgazdır ve bu alanda çok ciddi yatırımları vardır. Bu yüzden bölgede Suudi Arabistan’dan sonra en çok konuşulan ülkelerden biridir.
Son zamanlarda adından sıkça söz ettiren Katar, 2022 Dünya Futbol Şampiyonası'na ev sahipliği yaparak Orta Doğu’da bu etkinliği gerçekleştiren ilk ülke oldu ve büyük başarı elde etti. Ayrıca, İsrail ile Hamas arasındaki çatışmada arabuluculuk yaparak önemli bir rol üstlendi. 2014 ve 2017 yıllarında Körfez ülkelerinin Katar’la ilişkilerini kesmesi dönemi, Türkiye’nin desteği Katar için kritik bir öneme sahipti ve bu dönemde Türkiye ile ilişkiler daha da pekişti. Katar’da yaşayan arkadaşlarımızdan, Doha’da bir Türk Hastanesi olduğundan ve adının Turkish Hospital olduğundan bahsettiler. Bu durumdan çok memnunlar.
Katar’da yeni binalar ve havaalanı dikkat çekiyor. Dünya Kupası nedeniyle neredeyse ülkeyi baştan yaratmışlar. Ancak Dünya Kupası sonrasında yeni heyecan yaratmakta zorlanıyorlar. Dubai ile kıyaslarsam trafik yok denecek kadar az, restoranlar ve alışveriş merkezleri boş. Hafta sonu daha dolu oluyormuş. Gerçi orada yaşayanlar bu durumdan çok memnun.
Forumla ilgili gözlemlerimden bahsetmek gerekirse, havaalanından konferans alanına kadar çok sıkı güvenlik önlemleri vardı. Yaka kartınızı önceden almamışsanız alana yaklaşmanız bile mümkün değildi. Toplantı, lüks bir otelde düzenlendi ve birçok farklı konferans salonu vardı. Katılımcılar dünyanın her yerinden gelmişti, ancak Körfez ülkelerinden daha fazla katılım olduğunu gözlemledim. Büyük şirketlerin CEO’ları ve bazı ülkelerin başkanları, örneğin Malezya Başbakanı ve Polonya Cumhurbaşkanı oradaydı. Türkiye’den de üst düzey katılımlar vardı: Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, Varlık Fonu Başkanı Arda Ermut ve Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi Başkanı Burak Dağlıoğlu katılımcılar arasındaydı. Bölge ile iş yapan büyük Türk gruplarından Doğuş Grubu ve Limak Grubu da temsilcileriyle oradaydı
Konferansta dikkatimi çeken uygulamalardan biri, panelistler sahnede konuşurken konuşmalarının ekranda yansıtılmasıydı. Bu uygulama, konuşmayı hem işiterek hem de görsel olarak takip etmeyi kolaylaştırıyordu. Suudi Arabistan’daki organizasyonlarda olduğu gibi, otellerin lüks olması Katar’da da benzer bir görüntü oluşturdu. Büyük yatırımcıların bölgede olması, bölgenin cazibesini ve potansiyelini gösteriyordu. Pek çok yabancı kurum yöneticisi, Katar’da veya Suudi Arabistan’da fon bulma arayışındaydı.
Mehmet Şimşek ve Fatih Karahan’ın konuşmalarında salon doluydu ve her ikisi de fiyat istikrarından bahsettiler. Özellikle Mehmet Şimşek, kısa vadede büyümeden fedakârlık yapmamız gerekebileceğini vurguladı. Yatırım Ofisi Başkanı Burak Dağlıoğlu ile yaptığım röportajda, jeopolitik gelişmelerin konferansa damga vurduğunu ve yapay zekanın çok konuşulduğunu belirtti. Siemens’in Katar ve Orta Doğu Bulut Yapıları CEO’su Hakan Özdemir ile sohbet ettiğimde, üretimdeki dinamiklerin nasıl değişeceğine dair bir panelde konuşmacı olduğunu, endüstriyel metaversenin daha çok kullanılacağını, yapay zeka tabanlı, gerçek dünyadaki varlıkların dijital kopyalarını oluşturarak verimliliği artırdıklarından bahsetti. SkyPower Global adlı şirketin Başkanı Kerry Adler ile konuşmamda ise, son zamanlarda güneş enerjisine olan ilginin arttığını ve bu alanda yapılan yatırımları anlattı. Katar Finans Merkezi’nden yetkililerle yaptığım görüşmede, merkeze olan ilginin arttığını ve bölgeye şirket ve yatırımcı çekmeye çalıştıklarını belirttiler. Bölgedeki rekabetin artması, yatırımcılara sağlanan fırsatları da artırıyordu. Janus Anderson’ın Orta Afrika ve Orta Asya sorumlusu Meshal Jaber Al Faras ile görüştüğümde, bölgede varlık yönetimi sektöründe çok büyük bir büyüme yaşandığını anlattı. Kadın girişimcilerden Unicoin kurucusu Silvina Moschini ile görüştüğümde, Katar’ın dijital varlıklara yaptığı yatırımlardan ve doğu ile batıyı birleştiren bir girişim merkezi olduğundan bahsetti. Katar Finans Merkezi, Moschini'nin liderliğindeki Unicorn Hunters iş dünyası ile ilgili realite şovu üzerine yenilikçi bir ortaklık kurduğunu açıkladı.
Katar’daki üniversitelerde pek çok Türk eğitimci bulunması dikkatimi çekti. Konferansta tanıştığım Serkan Akgüç, Carnegie Mellon Katar’da öğretim üyesi olarak çalışıyor. Katar Üniversitesi’nde araştırma görevlisi Sinem Cengiz de bölgeyle ilgili Arab News’e yazılar yazan ve orada yaşayan vatandaşlarımızdan biri.
Bölgeye olan algı giderek değişiyor. Eskiden sadece petrol veya doğalgaz zengini olarak bilinen ülkeler, yaptıkları yatırımlar, teknolojiye olan ilgileri ve vatandaşlarına verdikleri eğitimle farklı bir görüntü çiziyorlar. Kadına, eğitime ve gençliğe verdikleri önem dikkat çekici ve bununla gurur duyuyorlar. Katar, izolasyon döneminde kendi üretimlerini artırarak özgüven kazandı ve Türkiye ile ilişkilerin artması her iki ülke için de kazan-kazan durumu oluşturuyor. Bölgedeki fazla fonlama, Türk girişimciler ve yatırımcılar için bir fırsat sunuyor. Türkiye’nin insan kaynağı ve üretim potansiyeli, Körfez ülkeleriyle işbirlikleri için büyük bir avantaj sağlıyor. Bir sonraki Katar Ekonomik Forumu'nu kaçırmamanızı tavsiye ederim.
