Türkiye finans sektörünün geliştirdiği birçok tüketici dostu uygulamanın diğer ülkeler tarafından bir süre sonra kullanılmaya başlanmasına alışkınız ancak bu kez, çok hızlı bir hareket yaşanıyor. Taksitli satış olarak nitelendirebileceğimiz “Şimdi al sonra öde” uygulamaları başta ABD olmak üzere tüm dünyada “çığ” gibi büyüyor. Sadece eylül ayında bu hizmeti veren çok sayıda şirket el değiştirdi ya da iş birliğine imza attı…

Son bir aydır hem Türkiye hem de dünya medyasında “Buy Now Pay Later” (BNPL),Türkçe’ye “şimdi al sonra öde” olarak çevirdiğimiz yeni bir finansal çözümle ilgili çok sayıda haber okuyoruz. Türkiyeli tüketicilerin çok uzun zamandır kullandığı bu finansal hizmeti, başta ABD olmak üzere birçok ülke yeni keşfetmiş durumda. FT Partners tarafından yapılan araştırmaya göre, 2020 yılında toplam ticaret içinde yüzde 2.1 olan BNPL sisteminin payı, 2024 yılında yüzde 4.2’ye çıkacak.

Peki kimler kullanıyor bu yöntemi? İlk başta gençler geliyor; kredi kartı olmayan, ödeme güçlüğü çeken ya da faiz ödemek istemeyen kesimler tarafından da tercih ediliyor. İnsanların gelir durumu bozuldukça bu tür yöntemlere olan ilginin artması oldukça normal… Özellikle salgınla birlikte dünyanın birçok yerinde insanlar işini kaybetti, gelirleri azaldı ve birçoğunun finansal sicili bozuldu. Ancak bireyler temel ihtiyaçlarını karşılamak durumunda oldukları için de bu tür alternatif ödeme yöntemlerine yöneldiler.

Kearney’in araştırması da bu saptamayı doğruluyor. Araştırma, Y kuşağının (23-38 yaş arası) yüzde 60’ından fazlasının alışverişlerinde POS kullandığını, bunların yüzde 42’sinin de en az bir kez taksitli ödeme seçeneğini denediğini gösteriyor. Milenyum kuşağı ise daha az kredi kartı kullanıyor, 22-33 yaş arasındaki tüketicilerin yüzde 20’den fazla bir bölümü geçmişte ödeme sorunu yaşadığı için kredi kartı alamıyor. Bu oranlar bile BNPL’ın taşıdığı potansiyeli gözler önüne seriyor.

Dünyada sistem, BNPL için 1.0 ve BNPL 2.0 olarak iki farklı işleyişe sahip ancak temel yaklaşımı şöyle özetleyebiliriz:

• İlk yöntemde tüketici, BNPL sağlayıcıda bir hesap açarak genellikle 5 aya kadar sıfır faizle taksitlendirme imkanı buluyor.

• 2.0’da ise tüketiciye bir ön kredi sağlanıyor ve ödemeler sıfır faizle 6 aydan 3 yıla kadar uzayabiliyor.

• Her iki yöntemde de BNPL sağlayıcı, tedarikçiye ödemeyi peşin yaparak tüketiciden ödemeleri tahsil ediyor.

• Tüketici ödemelerini geciktirir veya yapmazsa gecikme faizi işletiliyor ve/veya hesabı askıya alınarak kazandığı haklar iptal ediliyor.

Bir ayda rekor işlem yapıldı

Eylül ayında ABD’den Japonya’ya, Fransa’dan İsrail’e uzanan geniş bir coğrafyada BNPL hizmeti veren şirketlere dönük işlemlerde rekor kırıldı. Dünyanın dev bankalarının yanı sıra birçok alışveriş şirketi ve FinTech’ler de BNPL şirketlerine yatırım yapmaya başladı. Goldman Sachs BNPL girişimi GreenSky’ı 2,24 milyar dolara satın alacağını açıkladı. Son yıllarda tüketici finansmanına dönük çalışmalarını hızlandıran banka, Marcus isimli bir platform kurdu; otomatik yatırım ve kişisel finansmanın yanı sıra Apple, JetBlue ve Amazon ile de ortaklıklar yaptı.

Bir diğer iş birliğine ise BNPL ödeme sağlayıcısı Affirm ile Amazon imza attı. Affirm; Amazon müşterilerinin BNPL hizmetini mobilya, ev eşyaları, elektronik ve moda gibi ürünler gibi alımlarında kullanmasına aracılık edecek. Curve de BNPL hizmetini başlatacağını açıkladı. Şirketin müşterileri, perakende satın alma, online sipariş ya da ev faturalarını bölebilecek, bir işlemi kaydırabilecek ve taksit sayısını seçebilecek. Son dönemde FinTech alanındaki çalışmalarını yoğunlaştıran Ikea da tüketici finansman çözümleri geliştiricisi olan İsrail merkezli Jifiti’ye 22,5 milyon dolar yatırım yaptığını açıkladı.

Paypal, Paidy’yi satın aldı

Bu alandaki en radikal adım PayPal’den geldi. Şirket, Japonya merkezli Paidy ile 2,7 milyar dolarlık satın alma anlaşmasına imza attı. Paidy, Japon müşterilerin çevrimiçi alışveriş yapmalarına ve ardından her ay bir marketten konsolide fatura ya da banka havalesi yoluyla ödeme yapmalarına olanak tanıyor.

Uzakdoğu’dan bir başka işlem de kart düzenleme platformu Marqeta ile Avustralyalı Ziparasında yapıldı. Kaliforniya merkezli Marqeta; Zip’in sunduğu perakende, ev, sağlık, otomotiv ve seyahat sektörlerine satış noktası kredisi ve dijital ödemeleri kendi müşterilerinin hizmetine sunacak.

Yukarıdaki örnekler, BNPL’nin uzun bir süre daha ödemeler dünyasındaki popülerliğini koruyacağını gösteriyor. Türkiye’de de bu alanda yepyeni girişimler göreceğimize kuşku yok.