Analiz: Konut balonu yeniden dişini gösteriyor -1-

Kriz kahini Roubini nin k&uuml;resel konut piyasası krizi uyarısının ardından g&ouml;zler yeniden &ldquo;konut balonu&rdquo; tartışmalarına &ccedil;evirildi. 2007-2008 k&uuml;resel krizi sonrasında başta Fed olmak &uuml;zere, bir&ccedil;ok gelişmiş &uuml;lke merkez bankalarının uyguladığı parasal genişleme programları ve d&uuml;ş&uuml;k faiz politikaları, bir&ccedil;ok varlık sınıfını sun&icirc; olarak şişiriyor. Ancak ABD nin başı &ccedil;ektiği 2007 deki krizin mortgage kredileri tarafından patlaması, kriz sonrası kaydettikleri d&uuml;ş&uuml;k seviyelerden yeniden y&uuml;kselişe ge&ccedil;en konut piyasalarına ş&uuml;pheyle bakılmasına neden oluyor. Varlık balonlarındaki &ccedil;alışmasıyla bu yıl Nobel Ekonomi &ouml;d&uuml;l&uuml;n&uuml; kazanan, S&amp;P Case Shiller Konut Fiyatları Endeksi nin de mimarlarından biri olan Robert Shiller, ABD de şimdilik b&ouml;yle bir konut balonu &ouml;ng&ouml;rmediğini belirterek, hisse senetlerine dikkat edilmesine s&ouml;ylerken, Roubini nin bahsettiği gelişen piyasa &uuml;lkeleri ve Kuzey Avrupa ekonomilerindeki konut balonuna karşı uyarıyor.Gelişmiş d&uuml;nyadaki merkez bankalarının, toparlanmayı desteklemek i&ccedil;in k&uuml;resel krizden bu yana uyguladıkları d&uuml;ş&uuml;k faiz politikaları, konut balonlarıyla, politika faizleri ile m&uuml;cadele etmeyi zorlaştırırken, diğer makro ihtiyati tedbirler de genellikle kamuoyunun tepkisini &ccedil;ekerek, siyasi taraftan, politika yapıcılara ve yasakoyuculara baskı yapıyor. Bu durum da konut balonu tedavilerini kısıtlıyor. Gelişmiş piyasalarda konut balonu sinyalleriYapılan &ccedil;alışmalar, ABD de &ouml;ncelikli olarak 5 şehirdeki balonlaşmaya ve Dodd-Frank yasasının mortgage ayağındaki kusurlara dikkat &ccedil;ekerken, diğer tarafta 2007-2008 krizini &ccedil;ok hasar almadan atlatan gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomiler, konut balonu riski konusunda &ouml;n saflarda yer alıyor. Gelişmiş ekonomilerde &ouml;ncelikli olarak Kanada ve Avustralya, ardından da Norve&ccedil; ve İsve&ccedil; gibi İskandinav &uuml;lkeleri &ouml;ne &ccedil;ıkarken, bu &uuml;lkeleri en başta İngiltere ve Almanya izliyor. Gelişmiş &uuml;lkelerdeki konut balonları incelenirken en &ccedil;ok dikkat edilmesi gereken nokta, konut fiyatı/gelir ve bor&ccedil;/gelir oranları. Bu nedenle de Kanada, OECD rakamlarına g&ouml;re y&uuml;zde 131.7 de seyreden fiyat/gelir ve y&uuml;zde 163.4 leri bulan bor&ccedil;/gelir oranlarıyla, klasik bir konut balonu ile karşı karşıya duruyor. Avustralya da tıpkı Kanada gibi, 2008 finansal krizini nispeten hafif atlatmış olmanın &ldquo;cezasını&rdquo;, emtia ihracatı kaynaklı b&uuml;y&uuml;me modeli olması ve g&uuml;venilirliği ile parasal genişleme programlarının sağladığı parayı &ldquo;sığınılacak bir limana&rdquo; aktarma kaygısı taşıyan yatırımcıların durağı olmaktan &ouml;t&uuml;r&uuml; &ccedil;ekiyor. Kasım ayı itibariyle b&uuml;y&uuml;k şehirlerdeki konut fiyatlarının yıllık y&uuml;zde 8 artış kaydettiği Avustralya da konut balonunun ABD nin kriz d&ouml;nemindeki balonundan daha b&uuml;y&uuml;k olduğu d&uuml;ş&uuml;n&uuml;l&uuml;yor. Gelişmiş piyasalar tarafında Avustralya ve Kanada kadar dikkat &ccedil;eken bir diğer ekonomi ise Norve&ccedil;. &Ouml;yle ki, Avustralya, Kanada ve Yeni Zelanda daki konut fiyatlarına dair uyarılarda bulunan Uluslararası Para Fonu nun (IMF) son &ccedil;alışmalarından biri, Norve&ccedil; i gelişmiş ekonomiler d&uuml;nyasında, konut piyasası değerinin &uuml;zerinde en &ccedil;ok fiyatlanan 3. ekonomi olarak g&ouml;steriyor. Roubini nin de riskli g&ouml;rd&uuml;ğ&uuml; 17 ekonomi arasında yer alan Norve&ccedil; teki konut piyasası, Shiller ve tahvil yatırımı imparatorlarından Jeff Gundlach ın da dikkatini &ccedil;ekiyor. Almanya merkez bankası Bundesbank a g&ouml;re, Almanya da konut fiyatları son 3 yılda y&uuml;zde 8 artmış durumda ve bu oran b&uuml;y&uuml;k şehirlerde y&uuml;zde 20 leri buluyor. Bundesbank, ilerleyen ekonominin yanısıra, k&uuml;resel finansal ve Euro B&ouml;lgesi bor&ccedil; krizinin de bu gelişmede etkili olduğunu s&ouml;yl&uuml;yor. Neredeyse her zaman y&uuml;ksek konut fiyatlarının g&ouml;r&uuml;ld&uuml;ğ&uuml; İngiltere de de, başta Londra dakiler olmak &uuml;zere, fiyatlar hızla y&uuml;kseliyor. İngiltere de 2009 da y&uuml;zde 20 d&uuml;şen konut fiyatları, şu anda tarihi konut fiyatı/gelir oranının y&uuml;zde 128 inde, konut sahipliği ile kira maliyetini karşılaştıran tarihi konut fiyatı/kira oranının ise y&uuml;zde 140 ında seyrediyor. İngiltere gibi Fransa da da benzer bir durum izleniyor. Konut fiyatlarının 2000-2008 yılları arasında y&uuml;zde 120 y&uuml;kseldiği Fransa da mevcut fiyatlar, tarihi fiyat/gelir oranının y&uuml;zde 135 e, fiyat/kira oranının ise y&uuml;zde 150 lere ulaşmasını sağlıyor. İngiltere de Londra nın &ouml;ne &ccedil;ıkışında olduğu gibi, Fransa da da konut balonu s&ouml;z konusu olduğunda, fiyatların 2005 ten bu yana y&uuml;zde 40 artış kaydettiği Paris &ouml;ne &ccedil;ıkıyor. Bazı analistler, Avrupa nın &ccedil;ekirdeğinde &ouml;ne &ccedil;ıkan konut balonu risklerinin, bor&ccedil; krizinin kaybedenleri olarak adlandırılan PIIGS (Portekiz, İrland, İtalya, Yunanistan ve İspanya) ekonomilerinin yerine Batı ve Kuzey Avrupa ekonomilerini ge&ccedil;irebileceğini s&ouml;yl&uuml;yor. Gelişen piyasalarda konut balonu - Analiz: Konut balonu yeniden dişini g&ouml;steriyor -2- Tuğ&ccedil;e &Ouml;zsoy (tozsoy@bloomberght.com)BloombergHT.com Edit&ouml;r&uuml; Kaynaklar: Bloomberg, Business Insider, Project Syndicate, Forbes, Wall Street Journal, Business News Network, Financial Times, The Globe and Mail, Quartz

Analiz: Konut balonu yeniden dişini gösteriyor -1-

Küresel finansal krizin 5 yıl sonrasında gelişmiş ve gelişen piyasa ekonomilerinde yeniden konut balonu sinyalleri beliriyor

Öne Çıkanlar