Türkiye hangi normalleşme adımlarını attı?
Türkiye'de bu yılın ilk döneminde finans alanında ortodoks olmayan birçok politika adımı atıldı. Salgının etkilerinin azalmasıyla ekonomik aktivitede toparlanma yaşanırken, düzenlemelerde de normalleşme yaşanmaya başladı. Para politikası çerçevesinde sadeleşme, aktif rasyosunun kaldırılması, swap limitlerinde esneklik bu normalleşme adımlarının başında geldi.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun aktif rasyosunu uygulamadan kaldırması Türkiye'de finans alanında normalleşme gündeminin en kritik gerçekleşmelerinden biri oldu. Daha önce Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve düzenleyici kuruluşları da konvansiyonel olmayan politika adımlarında revizyona gitmişti.
İşte Türkiye'de finansta atılan normalleşme adımları...
30 Haziran: Açığa satış yasağı kalktı
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), BIST-30 Endeksi'nde açığa satış yasağının 1 Temmuz'dan itibaren kaldırıldığını duyurdu. SPK geçen yıl Ekim ayında banka hisselerinde, Şubat ayında ise tüm hisselerde açığa satışı yasaklamıştı.
18 Temmuz: Yabancı para zorunlu karşılık oranları 300 baz puan artırıldı
Normalleşme sürecinin ilk adımlarından biri yabancı para zorunlu karşılık oranlarının artırılması kararı oldu. Buna göre TCMB yabancı para zorunlu karşılık oranlarının tüm bankalar için tüm yükümlülük türlerinde ve vade dilimlerinde 300 baz puan artırılmasına karar verdi. Alınan bu kararla, piyasadan yaklaşık 9,2 milyar ABD doları tutarında döviz ve altın cinsinden likidite çekilmesi öngörüldü. TCMB'nin 17 Mart 2020 tarihinde açıklanan koronavirüs tedbirleri çerçevesinde; reel kredi büyüme koşullarını sağlayan bankalar için yabancı para zorunlu karşılık oranları 500 baz puan indirilmişti.
6 Ağustos: Yabancı bankalar swap kısıtlamalarından muaf tutuldu
Swap işlemlerini kısıtlayan düzenlemede Mayıs, Temmuz ve Ağustos ayında Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'ndan (BDDK) gelen açıklamalarla bazı yabancı kurumlara muafiyet tanındı. 20 Mayıs'ta yapılan açıklamayla iki yabancı merkezi saklama kuruluşu olan Euroclear Bank ve Clearstream Banking'i TL işlem sınırlamasından muaf tutuldu. 28 Temmuz'daki duyuruyla Avrupa İmar ve Yatırım bankası gibi uluslararası kalkınma bankalarına muafiyet sağlandı. 6 Ağustos'ta da uluslararası kalkınma bankaları dışındaki tüm yabancı bankalar söz konusu kısıtlamalardan muaf tutuldu.
11 Ağustos: Piyasa yapıcı bankalara yönelik APİ imkan limitleri sıfırlandı
Ağustos ayına gelindiğinde Mart'ta açıklanan hedefli likidite adımlarından biri olan açık piyasa imkanlarında da revize gerçekleşti. TCMB önce 7 Ağustos'ta piyasa yapıcı bankalara açık piyasa işlem imkan limitlerini yarıya düşürdü, 11 Ağustos'ta ise bu imkan limitlerinin sıfırlandığını açıkladı.
18 Ağustos: Bankalararası Para Piyasası'nda borç alabilme limitleri yarıya düşürüldü
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) bünyesinde faaliyette bulunan Bankalararası Para Piyasası’nda bankaların borç alabilme limitleri (BAL), 19 Ağustos 2020 tarihinden geçerli olmak üzere gecelik vadede yapılan işlemler için yarıya düşürüldü.
20 Ağustos: Altın ve diğer tüm yabancı para yükümlülüklerinde zorunlu karşılık oranları artırıldı
Normalleşme süreci çerçevesinde 18 Temmuz 2020 tarihinde açıklandığı üzere, yabancı para zorunlu karşılık oranları tüm bankalar için tüm yükümlülük türlerinde ve vade dilimlerinde 300 baz puan artırılmıştı. Bu defa, reel kredi büyümesi koşullarını sağlayan bankaların yabancı para zorunlu karşılık oranlarının, tüm vade dilimlerinde geçerli olmak üzere, kıymetli maden depo hesapları için 700 baz puan, diğer tüm yabancı para yükümlülükleri için ise 200 baz puan artırılmasına karar verildi.
24 Eylül: 2 yılın ardından gelen faiz artışı
Salgının etkileriyle mücadele etmek için diğer ülke merkez bankalarının yaptığı gibi faiz indirimlerini sürdüren Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Eylül toplantısında iki yılın ardından faiz artışı kararı aldı. TCMB politika faizini 200 baz puan artırarak yüzde 10,25'e çıkardı.
25 Eylül: Swap kısıtlamalarında ilk esneklik
Daha önce yabancı bankaların muaf tutulduğu swap kısıtlamalarında bankalara ilk esneklik Eylül ayının sonlarında geldi. BDDK Vadede TL alım yönünde gerçekleştirecekleri işlemlerde yüzde 1 olan limiti yüzde 10'a çıkardı. Vadede TL satım yönündeki işlemler için ise vadesine 7 gün kalan işlemler için limitler yüzde 1'den yüzde 2'ye, vadesine 30 gün kalan işlemler için yüzde 2'den yüzde 5'e, vadesine 1 yıl kalan işlemler için yüzde 10'dan yüzde 20'ye çıkarıldı.
30 Eylül: BSMV binde 2’ye indirildi, TL mevduatta stopaj düşürüldü
Döviz ve altın alım işlemlerinde uygulanan yüzde 1'lik kambiyo vergisi, binde 2'ye düşürüldü. Mevduat hesaplarından alınan stopaj yıl sonuna kadar vade süresine göre yüzde 5, yüzde 3 ve sıfır olarak yeniden belirlendi. Kambiyo işlemlerine uygulanan banka ve sigorta muameleleri vergisi Mayıs ayında yüzde 1’e çıkarılmıştı.
2 Kasım: Bankalararası Para Piyasası'nda borç alabilme limitleri sıfırlandı
Ağustos ayında yarıya düşürülen Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) bünyesinde faaliyette bulunan Bankalararası Para Piyasası’nda bankaların borç alabilme limitlerinin sıfırlanması kararlaştırıldı.
11 Kasım: Swap limitlerinde yeni esneklik düzenlemesi
Daha önce esnetilen swap limitlerinde ikinci normalleşme düzenlemesi geldi. Buna göre vadede TL satım yönünde vadesine 7 gün kalan işlemler için limit yüzde 2’den yüzde 5’e, vadesine 30 gün kalan işlemler için yüzde 5’ten yüzde 10’a, vadesine 1 yıl kalan işlemler için yüzde 20’den yüzde 30’a çıkarıldı.
19 Kasım: TCMB politika faizini 475 baz puan artırdı, sadeleşmeye gitti
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası politika faizi piyasa beklentileriyle paralel olarak 475 baz puan artışla yüzde 15'e çıkardı. Karar metninde tüm fonlamanın haftalık repo üzerinden yapılacağı da ifade edildi. TCMB Başkan Yardımcısı Oğuzhan Özbaş, karardan bir hafta sonra özel bir etkinlikte yaptığı açıklamada önceki fonlamanın gereksiz derecede karmaşık olduğunu belirtti.
24 Kasım: BDDK aktif rasyosu uygulamasına son verme kararı aldı
BDDK aktif rasyosu hesaplamasını kaldırma kararı aldı. Mayıs ayından bu yana uygulamada olan aktif rasyosu 31 Aralık tarihi itibariyle yürürlükten kaldırılacak. Daha önce BDDK aktif rasyosunda birkaç kez revizeye gitmiş ve aktif rasyosu değerini düşürmüştü.
24 Kasım: 2 yılın ardından 10 yıllık tahvil ihracı
