Kırmızı et krizine tavan fiyat çözüm olur mu?

Akaryakıt, u&ccedil;ak bileti, bankaların aldığı komisyonlara y&ouml;nelik bir d&ouml;nem g&uuml;ndeme gelen tavan fiyat uygulaması şimdi de kırmızı et fiyatları i&ccedil;in masada. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk &Ccedil;elik ve sekt&ouml;r temsilcileri biraraya gelerek kırmızı ette tavan fiyat konusunda uzlaşmaya varıldığını a&ccedil;ıkladı. Buna g&ouml;re kıymanın kilosu 32, kuşbaşı etin kilosu ise 34 liradan satılacak. Peki kırmızı et fiyatları a&ccedil;ısından tavan fiyat uygulaması ne kadar ger&ccedil;ek&ccedil;i? Serbest piyasa ekonomisine g&ouml;re uygulanabilir bir y&ouml;ntem mi? S&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir ve kalıcı bir &ccedil;&ouml;z&uuml;m m&uuml;? Bu &ouml;nlem tavsiye niteliğinde mi? Mevcut şartlarda tavsiyeye kim, nasıl uyacak? Tavsiye değilse g&ouml;zetim, denetim ve yaptırım y&ouml;ntemleri nasıl olacak? Kaldı ki madem fiyatlar b&ouml;yle bir uzlaşma ile kolayca aşağıya &ccedil;ekilebiliyordu, bunca yıldır ni&ccedil;in beklenildi? Başta yem olmak &uuml;zere tarım girdilerinde ithalata bağımlı konumdayken ve doların y&uuml;ksek seyrettiği mevcut koşullarda bu sorulara somut ve net yanıt verebilmek g&uuml;&ccedil;. Tıpkı ithalat yaklaşımı gibi tavan fiyat uygulamasının da kısa vadeli, g&uuml;nl&uuml;k bir &ccedil;&ouml;z&uuml;m olduğu kanısındayız. Kalıcı &ccedil;&ouml;z&uuml;m&uuml;n, tavan fiyat belirlemekten &ouml;te problemin temeline inerek kronikleşmiş sorunların ortadan kaldırılmasıyla m&uuml;mk&uuml;n olacağına inanıyoruz. Yıllık 1 milyon ton seviyesindeki kırmızı et &uuml;retimine karşın 1,3 milyon ton t&uuml;ketim olan bir &uuml;lkede arz-talep dengesizliği, y&uuml;ksek girdi maliyeti sorunu ve fiyat istikrarsızlığını tavan fiyat uygulaması ile &ccedil;&ouml;zebilmek ne kadar ger&ccedil;ek&ccedil;i? Aslında kırmızı et fiyatlarına y&ouml;nelik tartışmalara en somut tespitleri Ankara &Uuml;niversitesi Ziraat Fak&uuml;ltesi Tarım Ekonomisi B&ouml;l&uuml;m&uuml; &Ouml;ğretim &Uuml;yesi Prof. Dr. B&uuml;lent G&uuml;l&ccedil;ubuk koyuyor. &ldquo;Girdi fiyatları d&uuml;şmeden et fiyatları d&uuml;şmez&rdquo; diyen Prof. Dr. B&uuml;lent G&uuml;l&ccedil;ubuk, &ldquo;Sonu&ccedil;ta &uuml;retici, fiyatları girdi maliyetlerine bakarak oluşturuyor ve buna g&ouml;re &uuml;retimine devam edip etmeyeceğine karar veriyor. Burada yem başta olmak &uuml;zere diğer girdi fiyatlarına y&ouml;nelik de bazı radikal &ouml;nlemler alınması gerekir. Ama bu &ouml;nlemler fiyatlara m&uuml;dahale bi&ccedil;iminde olmamalı&rdquo; yorumunda bulunuyor. T&uuml;rkiye de serbest piyasa ekonomisi &ccedil;er&ccedil;evesinde devletin fiyatlara Et ve S&uuml;t Kurumu aracılığıyla m&uuml;dahale edebileceğini belirten Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, &ldquo;Fakat bu fiyat belirleme ile mi olur yoksa &uuml;retimi artırarak, arz-talep dengesini sağlayarak, ithalat-ihracat politikalarına y&ouml;n vererek mi olur? Buna karar verilmeli&rdquo; diyor. Tavan fiyat uygulamasının g&uuml;n&uuml;m&uuml;z koşullarında ciddi şekilde tartışılması gerektiğini ifade eden Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, mevcut tabloya bakıldığında bug&uuml;ne kadar sık&ccedil;a başvurulan ithalat politikasının da kalıcı bir &ccedil;&ouml;z&uuml;m olmadığını hatırlatıyor. Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, &ldquo;&Ccedil;&uuml;nk&uuml; fiyatlar arz ve talebe g&ouml;re oluşur. T&uuml;rkiye de hayvan sayısı artmazken ekonomik refahı artırmaya &ccedil;alışıyorsanız bu da fiyatlara yansıyacaktır. Bunlara bir b&uuml;t&uuml;nc&uuml;l yaklaşım i&ccedil;inde bakmak lazım&rdquo; diyor. Gelinen noktayı neden-sonu&ccedil; ilişkisinde sonu&ccedil; olarak değerlendiren Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, girdi fiyatları, desteklemeler, piyasadaki fiyat oluşum mekanizması, &uuml;reticilerin &ouml;rg&uuml;tlenmesi gibi konularda yaşanan sıkıntılar &uuml;st &uuml;ste konulduğunda sonu&ccedil; olarak ortaya s&ouml;z konusu y&uuml;ksek fiyatların &ccedil;ıktığını belirtiyor. Sorunların nedenleriyle uğraşılması ve kalıcı &ccedil;&ouml;z&uuml;mler aranması gerektiğini kaydeden Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, &ldquo;Eğer sadece sonu&ccedil;lara uğraşırsak bug&uuml;n tavan fiyat uygulaması, yarın ithal ikamecilik derken &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; g&uuml;n bu şe&ccedil;enekler bitecektir. &Uuml;lkemizde n&uuml;fus artıyor ve hedefler var. Bu hedeflere uygun bir hayvancılık politikasını mutlaka uygulamaya ge&ccedil;irmemiz lazım&rdquo; diyor. T&uuml;rkiye de kişi başı hayvansal protein t&uuml;ketiminin d&uuml;nya ortalamasının y&uuml;zde 30 altında olduğunun altını &ccedil;izen Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, T&uuml;rkiye nin hayvancılıkta entegre politikalara y&ouml;nelmesi gerektiğini savunuyor. Bir diğer &ouml;nemli nokta ise et ve s&uuml;t politikasının birlikte y&uuml;r&uuml;t&uuml;lmesi... Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, &ldquo;Bir &uuml;lkede &ccedil;iğ s&uuml;t fiyatları d&uuml;ş&uuml;kse &ccedil;ift&ccedil;i buna uzun s&uuml;re dayanamaz. Bir d&ouml;nem sonra s&uuml;t hayvanlarını elde &ccedil;ıkarınca bu kırmızı ete yansır. Eğer et işleme sanayi, &ccedil;ift&ccedil;i/&uuml;retici &ouml;rg&uuml;tlenmesinin dışında ger&ccedil;ekleşiyorsa - yani t&uuml;keticinin eline ge&ccedil;en son nihai fiyattan &uuml;reticinin eline ge&ccedil;en fiyat d&ouml;rtte bir oranını ge&ccedil;emiyorsa - bir d&ouml;nem sonra hayvancılıkla uğraşanlar bundan vazge&ccedil;ecektir&rdquo; tespitinde bulunuyor. Peki ekonomik destekler sadece kaynak transferi yoluyla mı verilmeli? Bu soruya hayır cevabını veren Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, bunun sosyal ve k&uuml;lt&uuml;rel desteklerle donatılması gerektiği &uuml;zerinde durarak, &ldquo;&Ccedil;&uuml;nk&uuml; kırsaldan kente g&ouml;&ccedil;e neden olan unsurlar i&ccedil;inde sadece ekonomik boyutu dikkate alırsak, diğer alt ve &uuml;st yapı hizmelerini dikkat almazsak hayvancılıkla uğraşanların sayısı daha da azalacak&rdquo; diye uyarıyor. K&uuml;&ccedil;&uuml;k ve orta &ouml;l&ccedil;ekli işletmelerin mutlaka desteklenmesi gerektiğini s&ouml;yleyen Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, &ldquo;Aile &ccedil;ift&ccedil;ilerini yerinde tutacak &ouml;nlemleri almamız lazım. &Ccedil;ift&ccedil;i sayısı azalıyor, arazi miktarı azalıyor, mera miktarında hayvan sayımıza bağlı olarak bir d&uuml;zenleme yok. Bunların hepsi gelinen noktada bir sonu&ccedil;. Biz eğer nedenleri ortadan kaldıramazsak bu sonu&ccedil;larla daha sık karşılarız&rdquo; &ouml;ng&ouml;r&uuml;s&uuml;nde bulunuyor. Tavan fiyat uygulamasının ge&ccedil;ici bir &ccedil;&ouml;z&uuml;m getirebileceğini kaydeden Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, kırmızı et fiyatlarındaki krize neden-sonu&ccedil; ilişkisi i&ccedil;inde yaklaşılması gerektiğini altını &ccedil;iziyor. Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, &ldquo;Gelinen nokta bir sonu&ccedil;tur. Kırmızı et fiyatlarının y&uuml;kselmesi, &uuml;retimin bir t&uuml;rl&uuml; artmaması ve ithal ikameciliğe neden olan unsurlarla uğraşmazsak gelecekte başka sorunlar da ortaya &ccedil;ıkacaktır. Fiyatlar arz-talep dengesinde oluşturulmalı. &Uuml;lkede et t&uuml;ketimi artarken hayvan sayısı artmıyorsa burada bir sorun var demektir. Son 10-15 yılda hayvancılık desteklerinin 25-26 kat arttığı s&ouml;yleniyor ama biz h&acirc;l&acirc; kırmızı et fiyatlarını konuşuyoruz. O zaman desteklerin ne kadar etkin kullanıldığını, s&uuml;rd&uuml;lebilir hayvancılığa ne kadar katkıda bulunduğunu ya da neden bulunmadığını tartışmamız lazım. Kalıcı &ccedil;&ouml;z&uuml;m i&ccedil;in nedenler &uuml;zerinde durmamız lazım&rdquo; diyor. Anlaşılan o ki 2016 yılını da kırmızı et fiyatlarını tartışarak ge&ccedil;ireceğiz. İrfan Donat Bloomberg HT Edit&ouml;r&uuml;

Kırmızı et krizine tavan fiyat çözüm olur mu?

Diğer Yazılar