Çiğ sütte kazanan kim oldu?

&Ouml;ncelikle hemen belirtelim ki &ccedil;iğ s&uuml;t tarafında Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın aldığı karar ve attığı adım &ccedil;ok &ouml;nemli. Et ve S&uuml;t Kurumu na (ESK) &ccedil;iğ s&uuml;t piyasasına m&uuml;dahale etme talimatı verilmesiyle birlikte sekt&ouml;r a&ccedil;ısından b&uuml;y&uuml;k bir risk kısmen de olsa şimdilik bertaraf edilmiş gibi g&ouml;z&uuml;k&uuml;yor. Neredeyse 2 yıldır değişmeyen &ccedil;iğ s&uuml;t fiyatları son 2-3 aydır referans fiyat olan 1,15 TL nin de altına d&uuml;ş&uuml;nce s&uuml;t &uuml;reticileri a&ccedil;ısından kaygılar daha da artmıştı. ESK, gelecek haftadan itibaren İ&ccedil; Anadolu ve Ege deki 2 merkezden 1,15 TL referans fiyattan &ccedil;iğ s&uuml;t alımına başlayacak ve toplanan s&uuml;tler s&uuml;t tozuna d&ouml;n&uuml;şt&uuml;r&uuml;lerek i&ccedil; ve dış pazara sunulacak. Burada hedeflenen, &uuml;reticinin s&uuml;t ineklerini kesime g&ouml;ndermesinin &ouml;n&uuml;ne ge&ccedil;mek, arz-talep dengesini d&uuml;zenleyerek &ccedil;iğ s&uuml;tte fiyat istikrarı sağlayabilmek. Buraya kadar her şey bildiğimiz konular. Bizim dikkat &ccedil;ekmek istediğimiz, krizin baş g&ouml;sterdiği d&ouml;nemden bug&uuml;ne geldiğimiz nokta ve bundan sonrası i&ccedil;in &uuml;reticinin durumu... Daha &ouml;nceki yazılarımızda sık sık dile getirdiğimiz gibi &uuml;reticiler a&ccedil;ısından t&uuml;m girdi fiyatları y&uuml;kselirken ve &uuml;lkede y&uuml;zde 9 enflasyon ger&ccedil;eği varken neredeyse 2 yıldır sanayici aynı fiyattan hatta daha da d&uuml;ş&uuml;k seviyeden &ccedil;iğ s&uuml;t alımı yapıyor. S&uuml;t ve s&uuml;t &uuml;r&uuml;nlerinin ise son 2 yılda perakende fiyatlarında ciddi artışlar yaşandı. Ama bu gelişmelere rağmen 6 ayda bir toplanan ve &ccedil;iğ s&uuml;t referans fiyatını belirleyen Ulusal S&uuml;t Konseyi, Temmuz 2016 ya kadar fiyatları sabit tutma kararı aldı. &Ouml;L&Uuml;M&Uuml; G&Ouml;STERİP SITMAYA RAZI ETMEK Bu pencereden bakınca ESK hamlesiyle olumlu gibi g&ouml;z&uuml;ken son gelişmeler bana &ouml;l&uuml;m&uuml; g&ouml;sterip sıtmaya razı olma&rdquo; deyimini hatırlatıyor. &Uuml;reticilerin, fiyatların son 2 yıldır değişmemesinden yakındığı ve artması gerektiğini dile getirdiği bir durumdan, aynı fiyattan alımların yapılmasına memnun olduğu bir duruma gelindi. Peki bu nasıl oldu? Bize g&ouml;re, son d&ouml;nemde fiyatları daha da d&uuml;ş&uuml;ren s&uuml;t sanayicileri sekt&ouml;rdeki boşluğu bildiği i&ccedil;in kendileri a&ccedil;ısından &ccedil;ok g&uuml;zel bir manevra yaptı ve kazanımlar elde etti. Fiyatların artması gerektiği tartışmalarının yapıldığı bir ortamda fiyatları daha da aşağı &ccedil;ekerek &uuml;retici i&ccedil;in mevcut fiyatları mumla arattı ve 1,15 seviyesinin korunmasını sağladı. Bir de &uuml;zerine devletten ton başına 3 bin TL aldığı s&uuml;t tozu desteğini 4 bin 500 TL ye kadar &ccedil;ıkarttırma başarısı g&ouml;stererek stok yaptı. Burada ger&ccedil;ekten kim kazandı dersiniz? &Uuml;retici mi, sanayici mi? Cevabı size bırakıyoruz. Bildiğiniz &uuml;zere d&uuml;nyada herkesin kabul ettiği bir s&uuml;t/yem paritesi var. &Uuml;retici 1 litre s&uuml;t satarak 1,5 kilogram yem satın alabilmeli ki bu iş s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir olsun. Ancak mevcut şartlarda T&uuml;rkiye de bu oranı yakalamak zor. Şu an &uuml;retici 1 litre &ccedil;iğ s&uuml;t satarak 1,2 kilogram yemi zar zor satın alabiliyor. &Uuml;reticilerle konuştuğumuz zaman da &ccedil;iğ s&uuml;t fiyatlarının 1,21 TL ile 1,30 TL arasında olması gerektiği konusunda rakamlar ifade ediliyor. Ama geldiğimiz noktada bu yıl i&ccedil;in s&ouml;z konusu rakamlar &uuml;retici a&ccedil;ısından hayal gibi g&ouml;z&uuml;k&uuml;yor. Yazının başında da belirttiğimiz gibi alınan son kararlar &ouml;nemli ve olumlu g&ouml;z&uuml;kebilir ama fotoğrafın tamamına ve geleceğe d&ouml;n&uuml;k baktığımızda belirsizlikler ortadan kalkmış gibi g&ouml;z&uuml;km&uuml;yor. &Ouml;zellikle nisan ayından sonra s&uuml;t &uuml;retiminde mevsimsel bir artışı da g&ouml;z &ouml;n&uuml;ne alırsak bu işlere m&uuml;dahale alımlarından &ouml;te kalıcı &ccedil;&ouml;z&uuml;mler getirilmesi gerektiği aşikar. Gelişmeleri yakından izlemeye devam edeceğiz. İrfan Donat Bloomberg HT Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Çiğ sütte kazanan kim oldu?

Diğer Yazılar