Traktör ithalatı yüzde 36'ya nasıl çıktı?

Tarım sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n adı uzun bir d&ouml;nemdir hep ithalatla anılıyor. Canlı hayvandan tutun da yem hammaddesine, g&uuml;breden tutun da tohum, aşı, sperma ve ilaca kadar bir&ccedil;ok alanda maalesef ithalat tam gaz s&uuml;r&uuml;yor. Bunların nedenlerini, sonu&ccedil;larını ve &ccedil;&ouml;z&uuml;m &ouml;nerilerini sekt&ouml;r temsilcilerinin g&ouml;r&uuml;şlerini de dile getirerek zaman zaman sizlerle paylaşıyoruz. Bug&uuml;n ise konunun bir diğer boyutuna dikkat &ccedil;ekmek istiyoruz. Tarım denilince akla ilk olarak &ccedil;ift&ccedil;inin deyim yerindeyse eli ayağı olarak g&ouml;rd&uuml;ğ&uuml; trakt&ouml;r ve diğer tarım makineleri ile ekipmanları geliyor. Tarım makineleri, sekt&ouml;rde s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir &uuml;retim, verim, kalite ve d&uuml;ş&uuml;k maliyet a&ccedil;ısıdan anahtar rol &uuml;stleniyor. Ama gel gelelim tıpkı bitkisel ve hayvansal &uuml;retim yapan &ccedil;ift&ccedil;iler gibi tarım makineleri &uuml;reticileri de bazı kronik sorunlarla boğuşmaya devam ediyor. &Ouml;zellikle trakt&ouml;r sanayi yerli ve milli kavramının &ouml;ne &ccedil;ıktığı bug&uuml;nlerde hızla artan ithalat ile karşı karşıya. Ne demek istediğimizi rakamlarla detaylandıralım. Trakt&ouml;r pazarında 2000 yılında toplam satışlar i&ccedil;erisinde ithalatın oranı y&uuml;zde 1 seviyesindeyken, bu oran yıllar i&ccedil;erisinde hızla arttı ve 2015 te y&uuml;zde 31 e kadar y&uuml;kseldi. 2016 nın ilk 10 ayındaki verilere baktığımızda ise T&uuml;rkiye de ithal trakt&ouml;r&uuml;n toplam satış i&ccedil;indeki payı y&uuml;zde 36 ları buluyor. Bunun ekonomik karşılığı ise yaklaşık 400 milyon dolarlık ithalata denk geliyor. Aslına bakarsanız mevcut şartlarda ithalatın hızlı artışı pek şaşırtıcı değil. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; trakt&ouml;r sanayi a&ccedil;ısından mevcut şartlar yerli &uuml;retimden &ccedil;ok ithalatı destekler nitelikte. Onu da biraz a&ccedil;alım... İthalat&ccedil;ı firmalar tarafından başta trakt&ouml;r olmak &uuml;zere ithal tarım makineleri T&uuml;rkiye ye y&uuml;zde 8 KDV ile getiriliyor ve i&ccedil; pazarda da y&uuml;zde 8 KDV ile satılıyor. Haliyle bu durum, ithalat&ccedil;ı şirketler a&ccedil;ısından en ufak bir alacak y&uuml;k&uuml; taşımıyor. Buna karşın yerli ve milli &uuml;retim adına elini taşın altına koyan sanayici ise &uuml;retim i&ccedil;in gereken girdiyi y&uuml;zde 18 KDV &ouml;deyerek alırken, &uuml;rettikleri trakt&ouml;r ve diğer tarım makinelerini y&uuml;zde 8 KDV ile satıyor. Hatırlanacağı &uuml;zere &ccedil;ift&ccedil;inin modern tarım aletlerine ulaşmasını kolaylaştırmak amacıyla h&uuml;k&uuml;met 2008 yılında başta trakt&ouml;r olmak &uuml;zere bazı &uuml;r&uuml;nlerin KDV&rsquo;sini y&uuml;zde 18&rsquo;den y&uuml;zde 8&rsquo;e indirmişti. Bu indirim her ne kadar t&uuml;ketici i&ccedil;in olumlu olsa da d&uuml;zenlemedeki bazı eksiklikler tarım makineleri &uuml;reten sanayicilerde sıkıntıya yol a&ccedil;tı. Nasıl mı? S&ouml;z konusu uygulamaya g&ouml;re, yıl boyunca alış ve satış KDV oranları farkı nedeni ile biriken alacak, ancak 1 sonraki yılın Mart ayında talep edilebiliyor ve olduk&ccedil;a uzun kontrol ve prosed&uuml;rlerden sonra ancak yıl sonuna doğru &uuml;reticiye &ouml;denebiliyor. 2015 yılı itibari ile tarım makineleri &uuml;reticilerinin indirilmiş orandan kaynaklanan KDV alacakları 750-800 milyon TL seviyesinde. Bu durumun &ouml;zellikle yerli &uuml;retim yapmaya &ccedil;alışan şirketler a&ccedil;ısından &ouml;nemli bir finansal y&uuml;k teşkil ediyor. Peki bu mevcut olumsuz şartlar ne gibi sonu&ccedil;lar doğuruyor? &Ouml;ncelikle yerli &uuml;retici Ar-Ge ve b&uuml;y&uuml;me planlarına gerekli yatırımı yapamıyor. S&ouml;z konusu durum, hem şirketlerin kapasite ve beşeri sermaye olarak b&uuml;y&uuml;yememesine hem de sanayicinin elde edebildiği k&acirc;rın &ouml;nemli kısmını bankalara faiz olarak &ouml;demesine neden oluyor. Yani kaynak bir sekt&ouml;rden diğerine transfer ediliyor. Hemen hatırlatmakta fayda var. T&uuml;rkiye de 31 trakt&ouml;r firması var ancak bunun sadece 5 i yerli ve imalat&ccedil;ı konumda. 3 firma da tamamen ithal ettiği SKD trakt&ouml;r&uuml; burada montaj etmesine rağmen yerli &uuml;retici belgesine sahip. 23 firma ise ithalat&ccedil;ı konumda. T&uuml;rkiye gibi bir tarım &uuml;lkesinde, &uuml;retim yaparak, vergi &ouml;deyerek, istihdam sağlayarak ekonomik b&uuml;y&uuml;meye destek olan yerli &uuml;reticilerin adil olmayan bir rekabete maruz kalması ger&ccedil;ekten d&uuml;ş&uuml;nd&uuml;r&uuml;c&uuml;. T&uuml;m bu zincirleme sorunların T&uuml;rkiye ekonomisi a&ccedil;ısından istenmeyen sonu&ccedil;ları da oluyor. Sermayesinden b&uuml;y&uuml;k KDV alacağı olan firmalardan &ouml;nemli b&uuml;y&uuml;kl&uuml;ğe ulaşmış 7-8 i, sadece bu mali sıkıntıya katlanamadıkları i&ccedil;in iflas ederek sekt&ouml;rden &ccedil;ıkmış durumda. &ldquo;T&Uuml;RKİYE İTHAL TRAKT&Ouml;R CENNETİ&rdquo; Bloomberg HT de yayınlanan Tarım Analiz programına konuk olan Erkunt Trakt&ouml;r Y&ouml;netim Kurulu Başkanı Zeynep Erkunt Armağan, mevcut konjonkt&uuml;rde T&uuml;rkiye nin ithal trakt&ouml;r cenneti haline geldiğini s&ouml;yl&uuml;yor. Erkunt, &ldquo;Bu durum, T&uuml;rkiye de yerli trakt&ouml;r &uuml;retilemiyor anlamına gelmiyor. T&uuml;rkiye de işini &ccedil;ok iyi yapan ve kaliteli yerli trakt&ouml;r &uuml;reten &uuml;reticiler var. Kapasitemiz daha fazla &uuml;retim i&ccedil;in de yeterli seviyede&rdquo; diyor. &ldquo;Ar-Ge konusunda da sıkıntıların olduğunu dile getiren Erkunt, bu alanda tasarımcı yetiştirilemediğini belirtiyor. Erkunt, &ldquo;Bug&uuml;ne kadar teknolojiyi hep ithal ettiğimiz i&ccedil;in maalesef tasarımcı yetiştirmekte &ccedil;ok zorluk &ccedil;ekmişiz. Şimdi Ar-Ge i&ccedil;in &ouml;nemli teşvikler &ccedil;ıktı ve bu, &ccedil;ok kayda değer adımlar. Ancak h&acirc;l&acirc; eksiklerimiz var. Biz kendi tasarımımızı ve Ar-Ge mizi yapamazsak trakt&ouml;r motorunu burada &uuml;retemeyiz&rdquo; diyor. &ldquo;T&Uuml;RKİYE İSTESE KENDİ TRAKT&Ouml;R MOTORUNU &Uuml;RETEBİLİR&rdquo; T&uuml;rkiye de &uuml;retilen trakt&ouml;r motorları lisanslı ya da eski lisanslara sahip. Haliyle T&uuml;rkiye nin kendine ait bir trakt&ouml;r motoru yok. Bu konuda da zamanında &ccedil;alışmalar yaptıklarını dile getiren Erkunt, &ldquo;Biz zamanında bunu yapalım ve T&uuml;rkiye ye bir motor &uuml;retim fabrikası kazandıralım diye &ccedil;ok &ccedil;alıştık. Fakat bunun i&ccedil;in motor tasarım ekibi kurulması lazım. Bunu yapamadığımz i&ccedil;in dışarıdan bazı teknolojik tasarım destekleri almak istedik ama T&Uuml;BİTAK buna destek vermedi. T&uuml;rkiye istese kendi trakt&ouml;r motorunu yapabilir&rdquo; diyor. T&uuml;m bu zor şartlar ve adil olmayan rekabete karşın 120 &uuml;lkeye 660 milyon dolarlık ihracat ger&ccedil;ekleştiren tarım makineleri sekt&ouml;r&uuml;, yerli ve milli &uuml;retim adına b&uuml;y&uuml;k potansiyele sahip. Ama yerli &uuml;reticinin zorda bırakıldığı, ithalat&ccedil;ı firmaların ise hızla b&uuml;y&uuml;d&uuml;ğ&uuml; ve adil rekabetten uzak bir sanayi atmosferi yerli &uuml;retim adına ne kadar s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir? T&uuml;rkiye bug&uuml;n her şeyden &ccedil;ok &uuml;retimin ve ihracatın artmasına ihtiya&ccedil; duyuyor. Yerli &uuml;retimi teşvik etmeye &ccedil;alıştığımız ve cari a&ccedil;ık ile m&uuml;cadele ettiğimiz bir d&ouml;nemde bu uygulamalar &uuml;zerine yeniden d&uuml;ş&uuml;nmekte fayda var. T&uuml;rkiye nin acilen işlevsel, planlı ve yerli &uuml;retime destek veren tarımsal mekanizasyon politikasına ihtiyacı var. Tıpkı tarlada, bağda, bah&ccedil;ede olduğu gibi tarımsal mekanizasyon sekt&ouml;r&uuml;nde de &uuml;retici kendi kaderine terkedilemez. End&uuml;stri 4.0 ı konuştuğumuz bir ortamda Tarım 4.0 ı g&ouml;rmezden gelemez, akıllı tarım uygulamalarını pas ge&ccedil;emeyiz. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Traktör ithalatı yüzde 36'ya nasıl çıktı?

Diğer Yazılar