Gıdada 2016'nın zam şampiyonları

T&uuml;rkiye İstatistik Kurumu (T&Uuml;İK) aralık ayına y&ouml;nelik enflasyon verilerini a&ccedil;ıkladı. T&uuml;ketici Fiyat Endeksi (T&Uuml;FE) 2016 yılında aylık bazda y&uuml;zde 1,64 y&uuml;kselirken, yıllık bazda ise y&uuml;zde 8,53 artarak beklentilerin olduk&ccedil;a &uuml;zerinde ger&ccedil;ekleşti. Gıda ve alkols&uuml;z i&ccedil;ecekler tarafında ise aylık y&uuml;zde 3,29, yıllık bazda ise y&uuml;zde 5,65 artış yaşandı. B&ouml;ylece gıda enflasyonunda aylık artış, enflasyona 79 baz puan katkı sağladı ve aylık artışın neredeyse yarısını oluşturdu. Gıda fiyatlarındaki oynaklık 2017 de de g&uuml;ndemde kalacak gibi g&ouml;z&uuml;k&uuml;yor. Gelin isterseniz T&Uuml;İK verilerine g&ouml;re 2016 nın zam şampiyonu gıda &uuml;r&uuml;nleri ve fiyat artış oranlarına bir g&ouml;z atalım: 1- Nohut (%58) T&Uuml;İK in enflasyon sepetinde yer alan gıda &uuml;r&uuml;nleri arasında Aralık 2015 ten bu yana fiyatları en &ccedil;ok artan gıda &uuml;r&uuml;nlerinin başında nohut geliyor. Nohutun fiyatı son 1 yılda y&uuml;zde 58 artarak t&uuml;keticinin cebini en fazla yakan gıda &uuml;r&uuml;n&uuml; oldu. Sadece son 1 ayda y&uuml;zde 12 olan nohut fiyatındaki artışta ana etken olarak T&uuml;rkiye genelinde rekolte d&uuml;ş&uuml;kl&uuml;ğ&uuml; ve artan ithalata paralel olarak kur etkisi g&ouml;steriliyor. Bu da bize g&ouml;steriyor ki eskiden d&uuml;ş&uuml;k gelirli kesimin ucuz protein kaynağı olarak g&ouml;rd&uuml;ğ&uuml; kuru bakliyat artık eskisi kadar ucuz değil. 2- &Ccedil;arliston biber (%31) Ge&ccedil;en yıl fiyatı y&uuml;zde 31 zamlanan &ccedil;arliston biber ile birlikte diğer biber t&uuml;rlerinde de fiyat artışları s&uuml;rd&uuml;. Sivri biber y&uuml;zde 17, dolmalık biber ise y&uuml;zde 3 arttı. 3- Kağıtlı şeker (%31) T&Uuml;İK in T&Uuml;FE sepetinde yer alan bir başka gıda &uuml;r&uuml;n&uuml; olan kağıtlı şeker ise 2016 nın zam şampiyonları arasında yerini aldı. Kağıtlı şeker fiyatları ge&ccedil;en yıl i&ccedil;inde y&uuml;zde 31 arttı. 4- Yumurta (%30,3) Yumurta fiyatları &ouml;zellikle 2016 nın son &ccedil;eyreğinde ciddi bir y&uuml;kselişe ge&ccedil;ti. Sadece son 1 ayda fiyatı y&uuml;zde 53 artan yumurta, son 1 yıla baktığımızda y&uuml;zde 30 un &uuml;zerinde zamlandı. Yaklaşık 30 &uuml;lkede g&ouml;r&uuml;len kuş gribi nedeniyle bazı &uuml;lkelerin yumurta ticareti durunca, T&uuml;rkiye boşalan pazarlara ihracat ger&ccedil;ekleştirdi. Fiyat artışında bir diğer etken olarak da kurdaki y&uuml;kselişin ithal yem ve diğer girdi fiyatlarına yansıması g&ouml;steriliyor. 5- Leblebi (%30,2) Gıdada zam şampiyonu nohut olunca haliyle T&Uuml;İK sepetinde yer alan leblebi de bu fiyat artışından nasibini aldı. &Ouml;zellikle kuruyemiş sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n vazge&ccedil;ilmez &uuml;r&uuml;nleri arasında yer alan leblebinin fiyatı 2016 da y&uuml;zde 30 zamlandı. Leblebi son 1 ayda y&uuml;zde 8 zamlandı. 2016 yılının diğer zam şampiyonu &uuml;r&uuml;nleri ise sırasıyla kek (%21), tavuk eti (%19), sakatat (%18,7), bebek maması-toz karışımı (%18,4) ve patlıcan (%17,6) oldu. Yukarıdaki listede T&Uuml;İK verilerine g&ouml;re 2016 yılının zam şampiyonu ilk 10 &uuml;r&uuml;n&uuml;n&uuml; sıraladık. Ancak ilk 10 arasında bazı gıda &uuml;r&uuml;nleri var ki g&uuml;nl&uuml;k t&uuml;ketimde &ccedil;ok fazla yere sahip değil. Bizim asıl dikkat &ccedil;ekmek istediğimiz, vatandaşın g&uuml;nl&uuml;k t&uuml;ketiminde olduk&ccedil;a &ouml;nemli bir yere sahip olan nohut,yumurta, tavuk eti gibi temel besin maddeleri ile sebze ve meyve &uuml;r&uuml;nlerinin fiyatları. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; girdilerinin &ouml;nemli kısmı ithalata bağımlı olan sekt&ouml;rde kur etkisiyle ileriki d&ouml;nemlerde de fiyat artışları yaşanabilir. &Ouml;te yandan, Mersin de yaşanan sel felakati sonucu sera alanlarında ortaya &ccedil;ıkan hasar, daha şimdiden sebze fiyatlarında yukarı y&ouml;nl&uuml; bir harekete neden oldu. Mersin de hasar g&ouml;ren b&ouml;lge, T&uuml;rkiye nin serada yaş meyve sebze &uuml;retiminin yaklaşık y&uuml;zde 10 unu karşılıyor.Sel felaketiyle 60 bin d&ouml;n&uuml;m&uuml; bulan sera alanının sular altında kaldığı belirtiliyor. Yıkılan ve hasar g&ouml;ren seralar nedeniyle &ouml;zellikle domates, salatalık, biber, patlıcan, fasulye gibi sebzelerin fiyatları spek&uuml;lasyonlar eşliğinde y&uuml;kseldi. Ocak ve sonrasındaki aylarda gıda enflasyonunda bu ve buna benzer iklim kaynaklı baskıları daha fazla hissedebiliriz. Bazı analistler, &ouml;zellikle kurdaki gelişmelere paralel olarak gıda fiyatlarındaki artışın etkisiyle enflasyonun yılın ikinci &ccedil;eyreğinde y&uuml;zde 10 a yaklaşabileceğini dile getiriyor. Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci de bu konuya paralel a&ccedil;ıklamalarda bulundu. Gıda fiyatında dalgalanma &ccedil;ok fazla&rdquo; diyen Zeybekci, T&uuml;rkiye nin gıda fiyatlarındaki dalgalanmada d&uuml;nyada 1 veya 2 sırada olduğunu s&ouml;yledi. Zeybekci, &ldquo;Bu kadar &ccedil;ok b&uuml;y&uuml;k dalgalanmanın olduğu kalemi enflasyon sepeti i&ccedil;inde benzer t&uuml;m &uuml;lkelerin &ccedil;ok daha &uuml;zerinde bir ağırlıkla tuttuğunuz zaman, onun &ccedil;arpan etkisi &ccedil;ok y&uuml;ksek oluyor. Gıdanın sepetteki ağırlığı yeniden değerlendirilmeli a&ccedil;ıklamasında bulundu. Bu a&ccedil;ıklamalar ve &ouml;ng&ouml;r&uuml;ler ışığında 2017 de de Gıda Komitesi nin alacağı kararlar ve uygulamalar g&uuml;ndemde &ouml;nemli yer tutacağa benziyor. Tarımda her zaman dile getirilen yapısal reformlar, &uuml;retimin s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilirliği, arz-talep dengesi ve fiyat istikrarı a&ccedil;ısından kritik &ouml;nemde olacak. Burada şu notu d&uuml;şmekte fayda var. Yukarıda paylaştığımız fiyat artış oranları, T&Uuml;İK in a&ccedil;ıkladığı son resmi verilerine g&ouml;re yaşandı. Ancak t&uuml;keticinin s&ouml;z konusu &uuml;r&uuml;nlere y&ouml;nelik sofrasında hissettiği zam oranı verilerin de olduk&ccedil;a &uuml;zerinde oldu. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Gıdada 2016'nın zam şampiyonları

Diğer Yazılar