Türkiye'nin yeni tarım işçileri: Suriyeli göçmenler (1)

Tarım sekt&ouml;r&uuml;n&uuml; yakından ilgilendiren iki &ouml;nemli rapor var elimde. &ldquo;T&uuml;rkiye de Mevsimlik Tarımsal &Uuml;retimde Yabancı G&ouml;&ccedil;men İş&ccedil;iler Mevcut Durum Raporu&rdquo; ile &ldquo;Bereketli Topraklar Zehir Gibi Yaşamlar&rdquo; başlığını taşıyan ve Adana Ovası nı kapsayan &ldquo;Suriyeli G&ouml;&ccedil;men Mevsimlik Gezici Tarım İş&ccedil;ileri Araştırma Raporu.&rdquo; Her biri yaklaşık 200 sayfadan oluşan iki raporun da amacı, T&uuml;rkiye&rsquo;de mevsimlik tarımsal &uuml;retimde yabancı g&ouml;&ccedil;men iş&ccedil;ilerin mevcut durumunu analiz etmek. Ve aynı zamanda tarımsal &uuml;retimde sayıları giderek artan yabancı g&ouml;&ccedil;men iş&ccedil;ilerin T&uuml;rkiye&rsquo;deki tarımsal &uuml;retim ve tarım iş&ccedil;iliğini nasıl etkilediği sorusuna yanıt bulmak. Muğla Sıtkı Koman &Uuml;niversitesi &Ouml;ğretim &Uuml;yesi Do&ccedil;. Dr. Saniye Dedeoğlu nun hazırladığı ve proje danışmanlığını &uuml;stlendiği raporda &ccedil;ok sayıda akademisyenin de emeği var. Lafı fazla uzatmadan raporda tarım sekt&ouml;r&uuml; a&ccedil;ısından &ouml;ne &ccedil;ıkan &ccedil;arpıcı tespitleri sizlerle paylaşalım. Raporun hazırlanışında, yapılan &uuml;r&uuml;n tabanlı analiz i&ccedil;in alan araştırması d&acirc;hilinde Kuzeydoğu Anadolu, Karadeniz, &Ccedil;ukurova ve G&uuml;neydoğu Anadolu&rsquo;da &uuml;retilen fındık, &ccedil;ay, kayısı, pamuk, Antep fıstığı, sebze ve narenciye gibi &uuml;r&uuml;nlerle hayvancılık incelenmiş. Bu &uuml;r&uuml;nlerin &uuml;retilmesinde &ccedil;alışan yabancı g&ouml;&ccedil;menlerin &uuml;&ccedil; kaynaktan geldiği tespit edilmiş. Bunlar G&uuml;rc&uuml;, Azeri ve Suriyeli iş&ccedil;iler. G&uuml;rc&uuml;ler daha &ccedil;ok &ccedil;ay ve fındık &uuml;retiminde yoğunlaşırken, Azeriler hayvancılık i&ccedil;in ot bi&ccedil;me işlerinin yapıldığı Kars, Ardahan ve Iğdır illerinin yabancı g&ouml;&ccedil;men iş&ccedil;ileri konumunda. &Uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; grup ise Adana-Mersin-Şanlıurfa-Gaziantep b&ouml;lgesinde yaygın olarak &ccedil;alışan Suriyeli g&ouml;&ccedil;menler. Rapordaki veriler dahilinde Suriyeli g&ouml;&ccedil;menler i&ccedil;in parantez a&ccedil;makta fayda var. T&uuml;rkiye&rsquo;ye sığınan Suriyelilerin sayısı Birleşmiş Milletler M&uuml;lteciler Y&uuml;ksek Komiserliği ve T&uuml;rkiye Cumhuriyeti h&uuml;k&uuml;metinin a&ccedil;ıklamalarına g&ouml;re &uuml;&ccedil; milyona yaklaşmış durumda. Bu insanların yaklaşık 260 bini 10 ilde yer alan 26 ge&ccedil;ici barınma merkezinde (kampta) kalırken, geriye kalan 2 milyon 484 bini T&uuml;rkiye&rsquo;nin 81 iline dağılmış durumda. Suriyeliler, T&uuml;rkiye&rsquo;nin hemen hemen her yerinde daha &ccedil;ok mevsimlik tarım işlerinde &ccedil;alışırken, tarım dışı alanlarda &ccedil;alışan Suriyeliler ise imalat sanayi, inşaat ve hizmet sekt&ouml;rlerinde iş&ccedil;ilik yapıyor. Sayıları ve işg&uuml;c&uuml; piyasasındaki &ccedil;alışmaları ile T&uuml;rkiye&rsquo;de kalıcı olacakları d&uuml;ş&uuml;n&uuml;len bu g&ouml;&ccedil;men grubu, mevsimlik tarımsal &uuml;retim i&ccedil;in &ouml;nemli bir emek havuzu oluşturuyor. Ge&ccedil;ici Koruma Sağlanan Yabancıların &Ccedil;alışma İzinlerine Dair Y&ouml;netmelik ve buna benzer &ccedil;alışmalarla gelecek yıllarda mevsimlik tarımsal &uuml;retimde &ccedil;alışan Suriyeli g&ouml;&ccedil;menlerin sayısının daha da artacağı tahmin ediliyor. SURİYELİ VE AFGAN &Ccedil;OBAN SAYISI HIZLA ARTIYOR Suriyeliler, T&uuml;rkiye&rsquo;ye gelmeye başladıkları 2011 yılından itibaren bir&ccedil;ok &uuml;r&uuml;n&uuml;n tarımsal &uuml;retiminde yerli iş&ccedil;ilerin yerini alan asıl iş&ccedil;iler h&acirc;line gelmeye başlamış durumda. G&ouml;&ccedil;menlerin nasıl mevsimlik tarımsal &uuml;retimin par&ccedil;ası olmaya başladığı sorusuna da yanıt aranan raporda, tarımda yaşanan sosyo-ekonomik d&ouml;n&uuml;ş&uuml;m&uuml;n son yıllarda &uuml;cretli tarım iş&ccedil;iliğine olan ihtiyacı arttırması ile ilgili olduğu sonucuna ulaşılmış. Hayvanların kontrol&uuml;n&uuml;, g&uuml;venliğini ve otlatılmasını sağlayan s&uuml;r&uuml; y&ouml;netimi olarak nitelendirilen &ccedil;obanlık faaliyetinde de son yıllarda Suriyeli g&ouml;&ccedil;menlerin sayısı hızla artıyor. Rapora g&ouml;re, Suriyeli &ccedil;obanlara s&uuml;r&uuml; y&ouml;netimini yeterince bilmedikleri ve s&uuml;t sağımı yapamadıkları i&ccedil;in yerli &ccedil;obanlardan daha d&uuml;ş&uuml;k &uuml;cret veriliyor. Bunun yanı sıra b&uuml;y&uuml;kbaş besicilik konusunda uzman olan Ankara&rsquo;nın &Ccedil;ubuk il&ccedil;esinde besi hayvanlarının bakımında Orta Asya &uuml;lkelerinden gelenler, Suriyeliler, Afganlar ve G&uuml;rc&uuml;ler istihdam ediliyor. Burada hemen bir not d&uuml;şmekte fayda var. Son yıllarda kırsaldan kente olan g&ouml;&ccedil;&uuml;n yoğunlaşması ile &ccedil;obanlık başta olmak &uuml;zere tarımsal faaliyetten uzaklaşan gen&ccedil; n&uuml;fus nedeniyle istihdam sıkıntısı yaşayan tarım sekt&ouml;r&uuml; &ccedil;areyi g&ouml;&ccedil;men ailelerde buluyor. Tekrar d&ouml;nelim rapora... T&uuml;rkiye&rsquo;nin g&ouml;&ccedil; rejiminin yarattığı koşullar ve kısa s&uuml;reli &ccedil;alışma izinlerinin tarımsal &uuml;retim i&ccedil;in aktif olarak kullanılması nedeniyle tarımsal &uuml;retime katılan yabancı g&ouml;&ccedil;men iş&ccedil;iler kayıtdışı olarak &ccedil;alışıyor. G&Ouml;&Ccedil;MEN TARIM İŞ&Ccedil;İLERİ G&Uuml;NL&Uuml;K 24 TL YE &Ccedil;ALIŞIYOR Mevsimlik tarımsal &uuml;retimde &ccedil;alışan g&ouml;&ccedil;men iş&ccedil;ilerin g&uuml;nl&uuml;k &ccedil;alışma saatleri g&uuml;n&uuml;n farklı periyodlarında ger&ccedil;ekleşse bile 10-12 saat arasında değişiyor. G&ouml;&ccedil;men iş&ccedil;ilere &ouml;denen &uuml;cretler her &uuml;r&uuml;n i&ccedil;in farklılık g&ouml;steriyor. &Uuml;cretleri belirleyen en &ouml;nemli &ouml;l&ccedil;&uuml;t mevsimlik tarım iş&ccedil;ileri arasında rekabet olup olmadığı. Eğer bir &uuml;r&uuml;nde birden fazla iş&ccedil;i grubu varsa, &uuml;cretler daha d&uuml;ş&uuml;k olma eğilimi taşıyor. Fındık, kayısı ve &Ccedil;ukurova&rsquo;da iş&ccedil;i &uuml;cretleri buna &ouml;rnek olurken ve &uuml;cretler 45 TL &uuml;zerine ge&ccedil;mezken, ot bi&ccedil;me ve &ccedil;ay hasadında tek etnik &ccedil;alışan grubunun varlığı &uuml;cretleri y&uuml;kseltmekte (Ortalama 100 TL ye yaklaşıyor), en y&uuml;ksek g&uuml;nl&uuml;k &uuml;cret bu iki &uuml;r&uuml;n&uuml;n hasadından alınmakta. &Ouml;te yandan, Suriyeli g&ouml;&ccedil;menler hemen hemen her alanda &uuml;cretleri aşağı &ccedil;ekiyor. &Ccedil;ukurova&rsquo;da iş&ccedil;i &uuml;cretleri buna en iyi &ouml;rnek olarak g&ouml;steriliyor &ccedil;&uuml;nk&uuml; en d&uuml;ş&uuml;k g&uuml;nl&uuml;k &uuml;cretleri Suriyeli g&ouml;&ccedil;menler alıyor. Rapora g&ouml;re iş&ccedil;ilerin g&uuml;nl&uuml;k 24 ile 100 TL arasında &uuml;cretlere &ccedil;alıştıkları belirlenmiş. D&uuml;ş&uuml;k &uuml;cretler nedeniyle Suriyeli iş&ccedil;iler tarımsal &uuml;retimin asıl iş&ccedil;ileri oluyor. G&Ouml;&Ccedil;MEN TARIM İŞ&Ccedil;İLERİNDE KADIN VE &Ccedil;OCUK PROFİLİ Raporda bir diğer ilgin&ccedil; b&ouml;l&uuml;m ise g&ouml;&ccedil;men tarım iş&ccedil;ileri arasında kadın ve &ccedil;ocuk profili. Kadın ve &ccedil;ocuk iş&ccedil;iler T&uuml;rkiye&rsquo;de mevsimlik tarımsal &uuml;retimin en &ouml;nemli iş&ccedil;i grupları arasında yer alıyor. Araştırma, &ccedil;ocuk iş&ccedil;iliğinin en yaygın olarak Suriyeli g&ouml;&ccedil;men &ccedil;ocukları tarafından yapıldığını g&ouml;steriyor. T&uuml;rkiye&rsquo;de bulunan Suriyelilerin en dikkat &ccedil;ekici &ouml;zelliklerinden biri n&uuml;fusun y&uuml;zde 54,2&rsquo;sinin 18 yaş altındaki &ccedil;ocuk ve gen&ccedil;lerden oluşması. Bu, &ccedil;ok genel anlamda bir milyondan fazla Suriyelinin gen&ccedil; ve &ccedil;ocuk yaşta olduğu anlamına geliyor. Rapora g&ouml;re, Suriyeli ailelerin olağan&uuml;st&uuml; koşullarda yaşam m&uuml;cadelesine devam edebilmelerinin en &ouml;nemli sebebi hane &uuml;yelerinin &ccedil;oğunun &uuml;retime katılmasıyla toplam hane gelirinin artması. Bu da &ccedil;ocuk iş&ccedil;iliğini yaygın h&acirc;le getiriyor. &Ouml;zellikle kayısı, narenciye, sebze, Antep fıstığı, pamuk gibi &uuml;r&uuml;nlerde &ccedil;ocuk iş&ccedil;iler yaygın olarak &ccedil;alıştırılıyor. 10 yaşın &uuml;zerinde &ccedil;ocukları tarlalarda ve bah&ccedil;elerde g&ouml;rmek m&uuml;mk&uuml;n. Bir sonraki yazımızda rapora ilişkin detayları paylaşmaya devam edeceğiz. İrfan Donat Bloomberg Ht Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Türkiye'nin yeni tarım işçileri: Suriyeli göçmenler (1)

Diğer Yazılar