Mevsimlik ölüm işçileri

Bu hafta i&ccedil;inde gelen iki &ouml;l&uuml;ml&uuml; kaza haberi bize bu yazıyı yazdırdı. 19 Haziran da Mardin de tarım iş&ccedil;ilerini taşıyan iki kamyonetin &ccedil;arpışması sonucu meydana gelen trafik kazasında 4 iş&ccedil;i hayatını kaybetti, 13 kişi yaralandı. 21 Haziran da ise Mersin de tarım iş&ccedil;ilerini taşıyan kamyonetin, başka bir kazaya karıştığı i&ccedil;in yolda park halinde bulunan tıra &ccedil;arpması sonucu 3 iş&ccedil;i yaşamını yitirdi, 5 kişi yaralandı. Yine 21 Haziran da Bursa da tarım iş&ccedil;ilerini taşıyan midib&uuml;s&uuml;n devrilmesi sonucu 25 kişi yaralandı. O kadar kanıksadık ki bu kazaları ve &ouml;l&uuml;mleri... Her yıl aynı mevsimlerde benzer hayatlar son buluyor... &Ouml;l&uuml;m bazen tarım iş&ccedil;ilerini buluyor, bazen inşaat, maden ya da tersanede &ccedil;alışan emek&ccedil;ileri... Meslekler farklı olsa da kaderler aynı... İş&ccedil;i Sağlığı ve İş G&uuml;venliği Meclisi verilerine g&ouml;re 2016 yılında toplam 1970 iş&ccedil;i yaşamını yitirirken, hayatını kaybedenlerin 389 u (%20) tarım sekt&ouml;r&uuml;nde &ccedil;alışıyordu. Bu yılın ilk 5 ayında ise 726 iş&ccedil;i hayatını kaybetti ve 94 &uuml; tarım iş&ccedil;isiydi. Sadece mayıs ayında 37 tarım iş&ccedil;isi yaşamını yitirdi. Bu &ouml;l&uuml;mler T&uuml;rkiye nin yıllardır kanayan yarasıdır. &Ouml;len &ouml;ld&uuml;ğ&uuml; ile kalır, hayatta kalan şanslılar(!) ise m&uuml;cadeleye devam eder. Konu defalarca TBMM g&uuml;ndemine gelir, konuşulur, tespitler yapılır, raporlar yazılır ama sonu&ccedil;ta bir arpa boyu yol alınmaz. T&uuml;rkiye&rsquo;de 27 milyonu aşan toplam istihdam i&ccedil;inde 5 milyon 85 bini bulan tarım sekt&ouml;r&uuml;ndeki istihdam y&uuml;zde 18,5 lik bir paya sahip. Resmi verilere g&ouml;re T&uuml;rkiye de 15 yaş &uuml;zeri mevsimlik gezici &ccedil;alışan iş&ccedil;isi sayısı 485 bini aşıyor. Ailelerle birlikte değerlendirildiğinde her yıl 1 milyon civarında n&uuml;fus, tarımda iller arasında gezici şekilde &ccedil;alışıyor. Acı olan, bu rakamın &ccedil;ok b&uuml;y&uuml;k bir kısmı maalesef kayıtdışı, iş ve sosyal g&uuml;venlik hukuku kapsamından uzak. Teoride mevsimlik tarım iş&ccedil;ileri ve ailelerinin yaşadıkları sorunların &ccedil;&ouml;z&uuml;m&uuml;yle ilişkili yasal d&uuml;zenlemeler olmasına karşın bunların etkin olarak pratikte uygulanmadığı herkesin malumu. Daha &ouml;nce g&uuml;ndeme getirdiğimiz mevsimlik tarım iş&ccedil;ilerinin sorunlarına y&ouml;nelik rapordan yola &ccedil;ıkarak bazı tespitleri yeniden hatırlatmakta fayda var. R&ouml;mork, kamyon, trakt&ouml;r gibi a&ccedil;ık kasa ara&ccedil;larda ulaşım ile pamuk ipliğine bağlı bir hayat s&uuml;ren iş&ccedil;iler, naylon, bez, branda tarzı iptidai barınaklarda, &ccedil;amur ve uygun olmayan alanlarda adeta yaşam savaşı veriyor. Barınma, beslenme, sağlık, eğitim ve altyapı gibi olanaklardan yoksun durumda olan mevsimlik gezici tarım iş&ccedil;ilerinin sağlıklı suya erişim hakları dahi sınırlı. Konaklama alanlarında i&ccedil;me ve kullanma suyu temini başta olmak &uuml;zere, tuvalet ve banyo imkanları olduk&ccedil;a kısıtlı durumda. Yeterli ve dengeli beslenememekten &ouml;t&uuml;r&uuml; beslenme bozukluğuna bağlı gelişimsel bozukluk ve hastalıklar y&uuml;z&uuml;nden mevsimlik tarım iş&ccedil;isi ve ailelerinde &ouml;l&uuml;m ve hastalık sıklığı da y&uuml;ksek seyrediyor. Mevsimlik tarım iş&ccedil;ileri iklim şartları ve hastalık gibi nedenlerle &ccedil;alışamadığı zamanlarda &uuml;cret alamıyor. G&uuml;nl&uuml;k gelirleri dikkate alındığında bir kısmının aylık geliri asgari &uuml;cretin altında seyrediyor. Mevsimlik tarım iş&ccedil;ileri g&ouml;&ccedil; ettikleri yerde işsiz kalabiliyor; bazen de &uuml;cretlerini alamıyor. Her olayın altında bir dram, acılı bir insan hikayesi var aslında. Mevsimlik tarım iş&ccedil;ilerine insan onuruna yaraşır bir &uuml;cret ve yaşam koşullarının sağlanamamasının temel nedeni olarak sekt&ouml;r&uuml;n ucuz işg&uuml;c&uuml;ne duyduğu ihtiya&ccedil; g&ouml;steriliyor. Bu ihtiya&ccedil;, sanayide yaklaşık y&uuml;zde 35&rsquo;e kadar d&uuml;ş&uuml;r&uuml;len kayıtdışı istihdamın tarım sekt&ouml;r&uuml;nde y&uuml;zde 80-85&rsquo;ler, mevsimlik tarım işlerinde ise y&uuml;zde 95&rsquo;ler d&uuml;zeyinde olması sonucunu doğuruyor. İş yasasının kapsamı dışında kalan tarım iş&ccedil;ileri i&ccedil;in sosyal g&uuml;vence hayalden &ouml;teye ge&ccedil;miyor. Tarım iş yasasının olmadığı T&uuml;rkiye de tarım iş&ccedil;ilerinin insanlık dışı koşullarda &ccedil;alışıyor ve yaşamını idame ettiriyor olması artık olağan karşılanıyor. Her yıl nisan-ekim ayları arasında yoğunlaşan mevsimlik işg&uuml;c&uuml; hareketi yaklaşık 50-55 ilde ağırlık kazanıyor. Kimisi pamuk tarlasında &ccedil;alışıyor, kimileri &uuml;z&uuml;m bağlarında. Bazısı &ccedil;ay, bazıları fındık topluyor. &Ccedil;iftlikte iş bulan da var bah&ccedil;ede ter d&ouml;ken de. Mevsimlik tarım iş&ccedil;ilerinin neredeyse tamamına yakını mağdur ama kadınlar ve &ccedil;ocuklar daha da mağdur. Tarımda kadın istihdam oranı neredeyse erkeklerle yarı yarıya. Kırsala gittiğinizde 60-65 yaşına gelmiş kadınlarla 18 yaşında doğumu(!) yaklaşan hamile kadınları zor şartlarda &ccedil;alışırken g&ouml;rebilirsiniz. Tarlada g&uuml;nd&uuml;z erkeklerle aynı işi yapmalarına rağmen, ev işlerinin devamı olan, yemek, temizlik, &ccedil;ocuk bakımı gibi pek &ccedil;ok iş de yine kadın iş&ccedil;ilerce yapılıyor. Araştırmalara g&ouml;re mevsimlik iş&ccedil;i olarak &ccedil;alışanların yaklaşık y&uuml;zde 60 ı 18 yaşının altında. Ya da ş&ouml;yle diyelim... T&uuml;rkiye de yaklaşık 1 milyon &ccedil;ocuk iş&ccedil;i olduğu tahmin ediliyor. Yaşları 7 ila 15 arasında değişen bu &ccedil;ocukların y&uuml;zde 50 ye yakını tarım sekt&ouml;r&uuml;nde &ccedil;alışıyor. Mevsimlik tarım iş&ccedil;isi aileler okulun a&ccedil;ık olduğu d&ouml;nemde tarım alanlarında &ccedil;alıştıklarından &ccedil;ocuklarının okullaşma oranı, okula devam ve okul başarısı da haliyle d&uuml;ş&uuml;k. Kısacası ne kadınlar kadınlıklarını, anneliklerini yaşayabiliyor ne de &ccedil;ocuklar &ccedil;ocukluklarını... Ortada bir yaşam değil, adil olmayan şartlarda hayatta kalma m&uuml;cadelesi var. Ortada herkesin şahit olduğu ama g&ouml;rmezden geldiği bir insanlık dramı varsa ve sessiz kalıyorsak biz de su&ccedil; ortağı sayılırız. Tarım sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n farklı kollarındaki sorunları g&uuml;ndeme getirirken mevsimlik tarım iş&ccedil;ilerinin i&ccedil;ler acısı durumunu g&ouml;rmezden gelemeyiz. Yediğimiz her lokmada onların da emeği var. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Mevsimlik ölüm işçileri

Diğer Yazılar