Tarımda yabancı işçiye çalışma izni verilmesi sektörü nasıl etkiler?

&Ccedil;alışma ve Sosyal G&uuml;venlik Bakanlığı nın &lsquo;3 yıllık Ulusal İstihdam Eylem Planı&rsquo;nda tarımsal istihdamı yakından ilgilendiren &ouml;nemli bir madde var. 4 Temmuz da kabul edilen ve 2017-2019 yıllarını kapsayan eylem planına g&ouml;re yabancı iş&ccedil;ilerin tarım sekt&ouml;r&uuml;nde &ccedil;alışmalarının &ouml;n&uuml; a&ccedil;ılıyor. Peki bu karar, tarımsal istihdam a&ccedil;ısından ne anlama geliyor? Mevcut tablo ışığında sekt&ouml;re yansımaları nasıl olur? Ankara &Uuml;niversitesi Ziraat Fak&uuml;ltesi Tarım Ekonomisi &Ouml;ğretim &Uuml;yesi Prof. Dr. B&uuml;lent G&uuml;l&ccedil;ubuk, Bloomberg HT den Aycan Polat Ulusan a bu konuyu yorumladı. Biz de bu meseleyi &ouml;nemsediğimiz i&ccedil;in Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk un a&ccedil;ıklamalarının deşifresini yaparak konuyu yazılı olarak da kayıtlara ge&ccedil;irmek istedik. T&uuml;rkiye de tarım sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n istihdamdaki payının y&uuml;zde 20 seviyelerinde olduğunu hatırlatan Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, bu oranın ise y&uuml;zde 80 inin kayıt dışı istihdamdan oluştuğuna dikkat &ccedil;ekiyor. Yerli iş&ccedil;ilerde y&uuml;zde 80 seviyesindeki kayıt dışılığın birinci ana sorun olarak d&uuml;ğ&uuml;mlenmiş durumda olduğunu kaydeden Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, &ldquo;İkinci sorunumuz ise yabancı iş&ccedil;ilerin kayıt altına alınması ki hem &ouml;nemli, hem zorlu bir alan. &Ouml;nemi şundan dolayı, T&uuml;rkiye de bir &ccedil;ok alanda giderek yabancı işg&uuml;c&uuml; daha fazla &ouml;n plana &ccedil;ıkıyor. Karadeniz de &ccedil;ay, fındık tarımında G&uuml;rcistan uyruklu iş&ccedil;iler, g&uuml;neye indiğiniz zaman Suriye uyruklu iş&ccedil;iler &ccedil;oğunlukta. Hatta, G&uuml;neydoğu ya gittiğiniz zaman Irak tan, Azerbaycan dan gelen iş&ccedil;iler var. İ&ccedil; Anadolu da ilgin&ccedil; bir durum var. &Ouml;rneğin, Ankara da &ccedil;obanların yarısından fazlasını Afganistan uyruklu insanlar oluşturuyor. Bunların tamamına yakını kayıt dışı &ccedil;alışıyor&rdquo; diyor. Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk a g&ouml;re b&uuml;y&uuml;k bir ikilem arasındayız. Birincisi, kendi tarım iş&ccedil;ilerimizi ne kadar kayıt altına alabiliyoruz? Veya neden alamıyoruz? İkincisi, yabancıları ne kadar kayıt altına alabileceğiz? Neden alacağız? &ldquo;3 yıllık Ulusal İstihdam Eylem Planı&rdquo; hazırlanırken bu sorulara ne kadar yanıt arandığını şahsen merak ediyoruz. Yabancıların kayıt altına alındığı zaman otomatikman bundan doğan hakları olacağını hatırlatan Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, s&ouml;z konusu hakları iş ve iş&ccedil;i g&uuml;venliği, sağlık, sosyal g&uuml;venlik şemsiyesi altında sıralıyor. Bunun sosyal, demokratik bir hukuk devletinde zaten olması gerektiği konusunda herkes hem fikirdir. Ama asıl sorgulanması gerekenleri Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk ş&ouml;yle sıralıyor: &ldquo;T&uuml;rkiye de tarımda &ccedil;alışanların y&uuml;zde 80 inden fazlası kayıt dışıyken yabancıları kayıt altına almak, sosyolojik, ekonomik ve politik a&ccedil;ıdan nasıl bir sonu&ccedil; doğurur? Bu d&uuml;zenlemeler hayata ge&ccedil;erse, istihdam verilerine nasıl bir yansıması olabilir?&rdquo; Olasılıkları ise ş&ouml;yle sıralıyor: &ldquo;Emek &ccedil;atışmasını g&ouml;rebiliriz. Yani, daha fazla ucuzlaşan bir emek, kayıt dışı olan yerli iş&ccedil;ilerimizin kayıt dışılıktan da iyice uzaklaşmasına neden olabilir. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; ucuzlaşan bir iş g&uuml;c&uuml; piyasası olduğu zaman yerli iş&ccedil;iler daha başka alanlara gidecektir. Kayıt dışılık bu sefer başka sekt&ouml;rlere kayacaktır. Tarımda kayıt dışı &ccedil;alışanları, yabancı işcileri ikame ettiğimiz zaman tarımdan kopan n&uuml;fus başka sekt&ouml;rlere kayarak &uuml;cret yapısını bozacaktır. Yani, emek piyasasında giderek ucuzlaşan ve kayıt dışılığı artan ortamla karşılaşabiliriz.&rdquo; Uluslararası istihdam stratejisinde vurgulandığı gibi yabancı iş g&uuml;c&uuml; tanımının da netlik kazanması gerektiğini kaydeden Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, &ldquo;Hangi yabancı iş g&uuml;c&uuml;?&rdquo; diye soruyor. T&uuml;rkiye de başta Suriyeli, Afgan, G&uuml;rc&uuml; ve Iraklı olmak &uuml;zere farklı &uuml;lkelerden gelerek T&uuml;rkiye de ka&ccedil;ak &ccedil;alışan &ccedil;ok sayıda m&uuml;lteci olduğuna dikkat &ccedil;eken Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, bu konuda herhangi bir sağlıklı veriye, istatistiksel bilgiye sahip olunmadığını savunuyor. &ldquo;Biz halen daha T&uuml;rkiye de mevsimlik iş&ccedil;ilerin sayısını resmi olarak bilmiyoruz&rdquo; diyen Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, &ldquo;Yaptığımız araştırmalardan sadece 750 bin ila 1 milyon civarında kişinin olduğunu biliyoruz. Biz bu kadar n&uuml;fusu kayıt altına alamazken, şu anda sayısını bilmediğimiz yabancı iş g&uuml;c&uuml;n&uuml; hangi kategoride ele alıp neyin adıyla kayıt altına alacağız?&rdquo; sorusuna yanıt bekliyor. Yabancı işg&uuml;c&uuml;n&uuml; de kendi i&ccedil;erisinde ikiye ayıran Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, &ldquo;Yerleşik bir bi&ccedil;imde yabancı iş g&uuml;c&uuml; var. Bir de 6 aylığına gelip giden G&uuml;rc&uuml; iş&ccedil;iler var. Onlar da kayıt dışı &ccedil;alışıyorlar. Bunlardan hangilerini baz alacağız, bunun tanımını bilmiyoruz&rdquo; diyerek sonrasında ortaya &ccedil;ıkacak olası etkenleri ş&ouml;yle sıralıyor: &ldquo;Birincisi ucuz emek ortaya &ccedil;ıkacak. Emeğin &ccedil;atışma s&uuml;reci ortaya &ccedil;ıkacak. Yoksulluk &uuml;zerinden &uuml;cret rekabeti ortaya &ccedil;ıkaracak. Diğeri de tarımdaki bu kayıt dışılık, başka sekt&ouml;rlere gidecek ve aynı durum oralarda yaşanacak. Ve b&ouml;yle riskleri kendi i&ccedil;erisinde barındıracak.&rdquo; T&uuml;rkiye de &ccedil;alışan her 4 kadından 1 isinin tarımda &ccedil;alıştığını hatırlatan Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, bunların ortak &ouml;zelliği olarak y&uuml;zde 96 sının kayıt dışı &ccedil;alışmasını g&ouml;steriyor. &ldquo;Tarım sekt&ouml;r&uuml;nde kadınları kayıt altına alamamışken yabancı kadın tarım iş&ccedil;ilerini ne yapacağız?&rdquo; diye soran Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, &ldquo;Kendi kadınlarımız kayıt dışıyken, yabancılar &ccedil;alışacak. Suriye uyruklu vatandaşlar bir hayli fazla. Bu konuları karşılaştırırsak ortaya ne &ccedil;ıkacak? Politikasını yapmamız gerekir&rdquo; diyor. Konunun bir diğer sorunlu boyutu da &ccedil;ocuk iş&ccedil;iler... T&uuml;rkiye de &ccedil;alışan her 2 &ccedil;ocuktan bir tanesinin tarımda &ccedil;alıştığını s&ouml;yleyen Ankara &Uuml;niversitesi Ziraat Fak&uuml;ltesi &Ouml;ğretim &Uuml;yesi Prof. Dr. B&uuml;lent G&uuml;l&ccedil;ubuk, &ldquo;Uluslararası s&ouml;zleşmelere g&ouml;re &ccedil;ocuk iş&ccedil;ilerini kayıt altına alırsak ki - bu doğru değil - mutlaka uluslararası s&ouml;zleşmelere ve istihdam strateji belgelerine g&ouml;re girmesi lazım. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; T&uuml;rkiye de 2,5 milyon kadın ve 500 bine yakın &ccedil;ocuk tarımda &ccedil;alışıyor. Bunların tek ortak &ouml;zelliği kayıt dışı şekilde, sosyal g&uuml;venlikten yoksun ve ucuz iş g&uuml;c&uuml;yle &ccedil;alıştırılmaları&rdquo; yorumunda bulunuyor. Bu konuda bir başka g&ouml;r&uuml;ş ise hafta sonunda H&uuml;rriyet Gazetesi nde yer aldı. Burak Coşan ın haberinde Tarım-İş Sendikası Genel Başkanı İlhami Polat da bu alandaki sorunlara dikkat &ccedil;ekti. Polat, s&ouml;z konusu uygulama ile mevcut g&uuml;nl&uuml;k yevmiye &uuml;zerinden d&uuml;ş&uuml;k &uuml;cret ile &ccedil;alışan iş&ccedil;ilerin ekmeğine yabancı iş&ccedil;ilerin ortak edileceğini kaydederek, &ldquo;&Ccedil;ukurova&rsquo;da şimdiden tarım iş&ccedil;isi &uuml;cretleri, yabancıların istihdama katılmasıyla yarı yarıya d&uuml;şt&uuml;. Bunun yabancı a&ccedil;ısından bir zorunluluk olduğunu biliyoruz. Ancak işverenin bunu fırsata &ccedil;evirmesine izin verilmemesi gerekiyor&rdquo; uyarısında bulundu. Tarım kesiminde zaten g&uuml;&ccedil; olan &ccedil;alışma koşullarının yabancıların piyasaya girmesiyle daha da g&uuml;&ccedil; hale geldiğini hatırlatan Polat, &ldquo;Bu insanlar her koşula razılar, se&ccedil;me şansları olmadığı i&ccedil;in işverenlerce fırsat olarak g&ouml;r&uuml;l&uuml;yorlar&rdquo; dedi. Bu konuyu olduk&ccedil;a hassas buluyoruz. &Uuml;zerinde konuşulması, tartışılması gerektiğini d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yoruz. Hatırlayacağınız &uuml;zere T&uuml;rkiye de g&ouml;&ccedil;men tarım iş&ccedil;ilerine y&ouml;nelik yayımlanan son rapor hakkında &ldquo;T&uuml;rkiye nin yeni tarım iş&ccedil;ileri: Suriyeli G&ouml;&ccedil;menler&rdquo; başlığı ile iki b&ouml;l&uuml;mden oluşan bir yazı kaleme almıştık. Okumak isteyenler i&ccedil;in yazının sonunda linkleri yeniden paylaşıyoruz. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com NOT: &ldquo;T&uuml;rkiye nin yeni tarım iş&ccedil;ileri: Suriyeli G&ouml;&ccedil;menler&rdquo; yazılarının linkleri: http://www.bloomberght.com/yorum/irfan-donat/1980570-turkiyenin-yeni-tarim-iscileri-suriyeli-gocmenler-1/ http://www.bloomberght.com/yorum/irfan-donat/1981278-turkiyenin-yeni-tarim-iscileri-suriyeli-gocmenler-2/

Tarımda yabancı işçiye çalışma izni verilmesi sektörü nasıl etkiler?

Diğer Yazılar