Piliç üreticisinden mektup var

Ge&ccedil;tiğimiz haftalarda kanatlı sekt&ouml;r&uuml;nde &ouml;nemli bir kriz patlak verdi. Pili&ccedil; yetiştiren &uuml;reticiler ile s&ouml;z konusu &uuml;retimi yaptıran, alıcı konumundaki bazı b&uuml;y&uuml;k markalar/sanayiciler arasında maliyet hesabı ve alım fiyatı konusunda anlaşmazlıkların had safhada olduğu ortaya &ccedil;ıktı. Sekt&ouml;rde bazı işletmelerin &uuml;retimi durdurabileceği noktasında 30 Ağustos restleşmesi yaşandı. Aslında konu herkesi yakından ilgilendiriyor. Zira kırmızı et fiyatlarının y&uuml;ksek seyrettiği d&ouml;nemlerde genelde beyaz et, alım g&uuml;c&uuml; a&ccedil;ısından daha cazip hale gelir. Ancak resmi verilere baktığımızda son 1 yılda tavuk etinin fiyat cazibesi ciddi bir zama maruz kalmış g&ouml;z&uuml;k&uuml;yor. T&Uuml;İK e g&ouml;re tavuk eti son 1 yılda y&uuml;zde 25 arttı. Peki marketlerde tavuk eti y&uuml;zde 25 zamlanırken &uuml;retici tarafında tablo nasıl? Kanatlı hayvan eti &uuml;reticilerinden son d&ouml;nemde e-mail, telefon, Facebook ve Twitter &uuml;zerinden bir&ccedil;ok mesaj aldık. Sorunların dile getirilmesinden &ouml;te artık &ccedil;&ouml;z&uuml;m bulunmasını istiyorlar. Biz de Malatya da &uuml;retim yapan Halit G&uuml;ltekin isimli &uuml;reticinin bize yazmış olduğu 3 sayfalık mektuptan &ouml;ne &ccedil;ıkan notları sizlerle paylaşmak istiyoruz. Halit G&uuml;ltekin, bizimle tavuk &ccedil;iftliği maliyet hesabını paylaşmış. Malatya ve Elazığ b&ouml;lgesi &ouml;zelinde işletmenin yıllık giderlerini &ccedil;ıkarırken, gelir tablosunu da ortaya koymuş. Sonu&ccedil;ta gelir ve giderleri hesapladığınızda işletmenin zarar yazdığını belirtiyor. Sekt&ouml;r&uuml;n genel sorunlarına dikkat &ccedil;eken &uuml;reticimiz, &ldquo;Firmalar gelir-gider hesabı yaparken amortisman maliyetlerini hesaplamadıkları i&ccedil;in amortisman maliyeti işletme karı olarak g&ouml;r&uuml;l&uuml;yor&rdquo; diyor. Kesime giden hayvanların objektif şekilde tartılmadığını savunan G&uuml;ltekin, bu noktada &uuml;reticinin itiraz ve sorgulama hakkının bulunmadığını belirtiyor. Daha &ouml;nce bir &ccedil;ok maliyet kaleminin firmalar tarafından karşılanırken artık girdilerin &ouml;nemli kısmının &uuml;reticilerin sırtına y&uuml;klendiğini kaydeden G&uuml;ltekin, &ldquo;Firmalar, kendisine ait olan pili&ccedil;leri taşıma ve sevkiyat maliyetini &uuml;reticiden kesiyor&rdquo; diyor. &ldquo;&Ouml;DEMELER GECİKİYOR&rdquo; B&ouml;lgede faaliyet g&ouml;steren firmaların farklı nedenlerle krize girdiği i&ccedil;in bir kısım &uuml;reticiye paralarının yaklaşık 8 ay gecikmeli &ouml;dendiğini dile getiren G&uuml;ltekin, bunu fırsat bilen bazı şirketlerin &uuml;reticilere &ouml;demeleri geciktirdiğini s&ouml;yl&uuml;yor. Normalde 21 inci g&uuml;nde &ouml;demenin d&ouml;rtte birinin ger&ccedil;ekleştiğini ve 42 nci g&uuml;nde geri kalan &ouml;demenin yapıldığını belirten G&uuml;ltekin, bazı firmaların 2 aylık s&uuml;rede &ouml;deme yaptığını ve hatta 3 aylık parası i&ccedil;eride olan &uuml;reticilerin bulunduğunu dile getiriyor. Maliyetler tarafına dikkat &ccedil;eken G&uuml;ltekin, şu anda işletmelerin &ccedil;alıştığı kilogram fiyatlarının 3 yıl &ouml;nceki fiyatlarla aynı olmasına karşın raflarda pili&ccedil; fiyatlarının ciddi şekilde arttığına dikkat &ccedil;ekiyor. Halit G&uuml;ltekin, bize ulaştırdığı mektubundan &uuml;reticilerin beklentilerini de kendi adına sıralamış. &ldquo;&Uuml;retim yapan &ccedil;ift&ccedil;ilere &uuml;retim miktarına g&ouml;re verilen devlet desteği ihracata katkısı olan pili&ccedil; &uuml;reticilerine neden verilmiyor?&rdquo; diye soran G&uuml;ltekin, şu soruya da yanıt arıyor: &ldquo;Organize Sanayi B&ouml;lgesi nde vergiler dahil 0,170 kuruşa verilen elektriği bir beyaz et &uuml;reticisi neden 0,400 kuruş bedelle kullanıyor?&rdquo; &ldquo;S&Ouml;ZLEŞMELER TEK TARAFLI&rdquo; Şirketler ile işletmeler arasındaki s&ouml;zleşmelerin firmalar tarafından tek taraflı hazırlanıp, şartların tamamen &uuml;retici aleyhine olduğunu kaydeden G&uuml;ltekin, &ldquo;Devletimiz teşvikleri verip, işletmelerin kurulumunu sağlamasına rağmen &uuml;reticinin firmalarla olan hukuksal problemlerine dair hi&ccedil; bir &ccedil;alışma yapmadı. Devletimiz bize hukuki bir stat&uuml; getirmelidir&rdquo; &ccedil;ağrısında bulunuyor. IPARD kapsamında kurulan işletmeler i&ccedil;in 5 yıl mecburi işyeri &ccedil;alıştırma zorunluluğu olduğunu hatırlatan G&uuml;ltekin, bunun farkında olan bazı firmaların bu durumu rant kapısı haline getirdiğini ve s&ouml;z konusu durumu iretici aleyhine kullanmaya &ccedil;alıştığını belirtiyor. Mektubun &ouml;zeti bu şekilde... Yukarıda &uuml;reticimizin bahsettiği bu konulara sekt&ouml;r paydaşlarının katıldığı ve katılmadığı noktalar olabilir. Sonu&ccedil;ta T&uuml;rkiye de kanatlı hayvan eti &uuml;retimi ger&ccedil;ekleştiren yaklaşık 14 bin işletme bulunuyor. Ancak son d&ouml;nemde bize ulaşan şikayetlerden anlaşılıyor ki &uuml;reticiler ciddi sıkıntılar yaşıyor. &ldquo;MEVCUT SİSTEMDE &Uuml;RETİM S&Uuml;RD&Uuml;R&Uuml;LEBİLİR DEĞİL&rdquo; T&uuml;rkiye Kanatlı Hayvan Eti &Uuml;reticileri Merkez Birliği Başkanı Abdullah Ko&ccedil; da Tarım-Analiz programında sekt&ouml;r&uuml;n sorunlarına değindi. 14 bin işletmenin 18 b&uuml;y&uuml;k tavuk firmasının &uuml;reten ayağı olduğunu belirten Ko&ccedil;, &ldquo;Tavukları birinci g&uuml;nden kesim g&uuml;n&uuml;ne kadarki periyodda biz &uuml;retiyoruz. Bunun karşılığında firmadan civciv ve yem desteği alıyoruz. Diğer t&uuml;m girdileri biz sağlıyoruz ve kesim g&uuml;n&uuml;nde bu tavukları firmalara teslim ediyoruz. Onlar da kendi markalarıyla piyasaya satıyorlar. Sekt&ouml;rde sistem basit&ccedil;e bu şekilde işliyor&rdquo; diyor. S&ouml;z konusu &uuml;retim periyodunda son 2 yıldır ciddi şekilde zarar ettiklerini kaydeden Ko&ccedil;, bir tane tavuğu yetiştirmenin maliyetinin 1,30 TL olduğunu ancak bunun karşılığında firmalardan 1,10 TL aldıklarını belirtiyor. Yani 20 kuruş zararına bir satış s&ouml;z konusu.. B&ouml;yle bir sistemin kendileri istese de s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lemeyeceğini ifade eden Ko&ccedil;, &ldquo;8 aydan beri bakanlık nezindeki y&ouml;netmelik &ccedil;alışmasını bekledik ancak burada da bir ilerleme kaydedilmedi&rdquo; diyor. Ko&ccedil;, &uuml;retim tarafında 14 bin işletme ve 90 bin &ccedil;alışan olarak hi&ccedil;bir s&ouml;z haklarının bulunmadığını belirterek, tavuğun &uuml;retiminden satışına kadarki hi&ccedil;bir aşamada s&ouml;z sahibi olmadıklarını dile getiriyor. &Uuml;retim ayağındaki işletmelerin sayısının azalmaya devam ettiğini kaydeden Ko&ccedil;, şu an 3 bin 800 işletmede olumsuz koşullar nedeniyle &uuml;retimin durduğuna dikkat &ccedil;ekiyor. İşletmelerin finansman sorunu yaşadığını kaydeden Ko&ccedil;, &uuml;reticilerin &ouml;nemli bir kısmının bankalara bor&ccedil;lu durumda olduğunu belirtiyor. Sekt&ouml;r olarak bakanlıktan y&ouml;netmelik &ccedil;ıkarılmasını istediklerini ifade eden Ko&ccedil;, &ldquo;Bizim yaptığımız &uuml;retimin tanımlanmasını ve bir prosed&uuml;re oturtulmasını istiyoruz. Yapılan s&ouml;zleşmelerin tek taraflı değil, &ccedil;ift taraflı olmasını istiyoruz. Y&ouml;netmelikle değişiklik yapılacaksa da ortak bir karar ile yapılmasını bekliyoruz&rdquo; dyor. Ko&ccedil; a g&ouml;re aksi taktirde mevcut &uuml;retim sistemi istense de istenmese de s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir değil. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Piliç üreticisinden mektup var

Diğer Yazılar