İthalat artıyor, kırmızı et üretimi düşüyor

T&uuml;rkiye İstatistik Kurumu (T&Uuml;İK) kırmızı et &uuml;retimi 3 &uuml;nc&uuml; &ccedil;eyrek verilerini a&ccedil;ıkladı. T&uuml;rkiye de ucuz kırmızı et tartışmaları ve ithalat politikası aralıksız s&uuml;rerken, T&Uuml;İK ten gelen son resmi veriler sekt&ouml;r a&ccedil;ısından pek i&ccedil; a&ccedil;ıcı değil. Resmi rakamlara g&ouml;re T&uuml;rkiye nin toplam kırmızı et &uuml;retimi yılın &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; &ccedil;eyreğinde, ge&ccedil;en yılın aynı d&ouml;nemine g&ouml;re y&uuml;zde 23,6 azalışla 301 bin 331 ton olarak ger&ccedil;ekleşti. Aslına bakarsanız et &uuml;retimindeki azalış trendi yılın ilk iki &ccedil;eyreğinde de s&ouml;z konusu. İlk &ccedil;eyrekte kırmızı et &uuml;retimi y&uuml;zde 2,3 azalırken, ikinci &ccedil;eyrekte de y&uuml;zde 3,4 d&uuml;şt&uuml;. Ama 3 &uuml;nc&uuml; &ccedil;eyrekteki &uuml;retim kaybının y&uuml;zde 23 gibi dramatik bir seviyeyi aşmasında hayvancılık politikalarındaki belirsizlik ve her ge&ccedil;en g&uuml;n artan ithalatın olumsuz etkisi yadsınamaz. Kısacası bu yılın ilk 9 ayında kırmızı et &uuml;retimindeki azalış y&uuml;zde 11 i aşıyor. Verilerin detaylarına baktığımızda &uuml;retimdeki asıl kayıp b&uuml;y&uuml;kbaş tarafında. Sığır eti &uuml;retimi 3 &uuml;nc&uuml; &ccedil;eyrekte ge&ccedil;en yılın aynı d&ouml;nemine g&ouml;re neredeyse y&uuml;zde 30 azalmış (Resmi rakam y&uuml;zde 29,4) Sığır eti &uuml;retimindeki d&uuml;ş&uuml;ş trendinin 4 &uuml;nc&uuml; &ccedil;eyrekte de s&uuml;rmesi &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Bildiğiniz &uuml;zere T&uuml;rkiye nin toplam kırmızı et &uuml;retimi 2016 yılında 1 milyon 173 bin ton seviyelerindeydi ancak 2017 de bu rakamı ge&ccedil;mek bir yana yakalamak bile zor g&ouml;z&uuml;k&uuml;yor. Bu arada ufak bir not d&uuml;şmekte de fayda var. T&Uuml;İK, deri &uuml;zerinden veri topluyor. Yani ge&ccedil;tiğimiz yıl ithal edilen 500 bin adet besilik b&uuml;y&uuml;kbaş hayvandan elde edilen kırmızı eti de yerli &uuml;retim olarak kayıtlarına ge&ccedil;iyor. Yani &uuml;retim ithala rağmen gerileme trendinde. Bu da i&ccedil;erideki &uuml;retimin, istatistiklere yansıyandan &ccedil;ok daha fazla gerilediği anlamına geliyor ki bir başka deyişle ithalatın artarak devam edeceği anlamı taşıyor. &Uuml;RETİCİ NE DİYOR? Konuştuğumuz &uuml;reticiler ağız birliği etmişcesine benzer c&uuml;mleleri kuruyor: &ldquo;&Uuml;retici olarak &ouml;n&uuml;m&uuml;z&uuml; g&ouml;remiyoruz. Yarın ne olacağını bilmiyoruz. Belirsiz bir ortamda riskli bir &uuml;retim yapıyoruz.&rdquo; İzmir Kırmızı Et &Uuml;reticileri Birliği Başkanı Osman Civil, T&Uuml;İK verilerindeki &uuml;retim kaybına dikkat &ccedil;ekerek &uuml;reticinin iki şey istediğinin altını &ccedil;izerek bunları, istikrar ve maliyet azaltıcı tedbirler olarak sıralıyor. Civil, &ldquo;Biz &uuml;reticiler olarak sekt&ouml;re tutunamıyoruz. Tutunma enerjisinin artırılması lazım&rdquo; diyor. UCUZ KIRMIZI ETİN ENFLASYONA ETKİSİ Ucuz kırmızı et kampanyası sekt&ouml;rde tartışılmaya devam ediyor. İki zincir market kıymanın kilogramını 29 lira, kuşbaşının kilogramını da 31 liradan satışa &ccedil;ıkardı. Şanslı olan ve bulabilen t&uuml;keticiler yarımşar kiloluk kıyma ve kuşbaşından tek seferde en fazla 1 kilogram satın alabiliyor. Şimdi burada cevaplanması gereken iki temel soru var. 1- Eti ithal ederek t&uuml;keticiye ucuza satmak ne kadar s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir? T&uuml;keticiler ucuz et adı altında bu fiyatlardan kıyma ve kuşbaşı eti ne kadar s&uuml;re t&uuml;ketebilecek? Bu sorunun cevabı aynı zamanda ithalatın daha ne kadar s&uuml;receğinin de cevabı verecek. Aslında Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Ahmet Eşref Fakıbaba, bu sorunun yanıtını şu s&ouml;zleriyle kısmen verdi: &ldquo;Piyasa oturana kadar ucuz et satışı devam edecek.&rdquo; Ama kimse piyasanın ne zaman oturacağını bilmiyor. Bize g&ouml;re suni bir m&uuml;dahale ile piyasa normal d&uuml;zenine oturmaz, oturamaz. Ortada materyal sıkıntısı, &uuml;retim ve maliyet tarafındaki yapısal sorunlar s&uuml;rerken piyasa nasıl oturacak? 2- Bu sırada i&ccedil;eride &uuml;retici kalır mı? Şu an taşıma su ile değirmeni d&ouml;nd&uuml;rmeye &ccedil;alışıyoruz. T&uuml;rkiye ye bunun da bir maliyeti olacak. Kısa vadede fiyatları kontrol altına aldığınızı d&uuml;ş&uuml;nebilirsiniz ama orta ve uzun vadede mevcut fiyat seviyelerini arar noktaya gelme riskimiz var. T&Uuml;İK verileri ortada... &Uuml;retici &uuml;retime k&uuml;s&uuml;yor. T&uuml;rkiye deki 5 milyonluk besilik kapasitenin neredeyse yarısının boş olduğu biliniyor. Besicilerin &ccedil;oğu ahırına yeniden hayvan koyma konusunda kararsız. Koymak isteyenler de ithal hayvanların yurt dışından gelmesini bekliyor. Bir kısmı hayvancılıktan &ccedil;ıkıyor. Israrla kalmak isteyen de maliyetlerin altında eziliyor. Piyasa şu an kendi dinamikleri ile hareket etmiyor. &Uuml;reticilerle konuştuğumuzda hayvan pazarlarında piyasanın durduğunu, besicilerin hayvanlarını satmakta zorlandığını s&ouml;yl&uuml;yorlar. Fiyatları kontrol altına almak adı altında bir m&uuml;dahale var ama bu m&uuml;dahale &uuml;reticiye zarar verir noktada. Bunun enflasyon tarafına yansımasını ge&ccedil;tiğimiz aydan itibaren g&ouml;rmeye başladık. Gıda enflasyonu y&uuml;zde 12,7 ye y&uuml;kseldi ama dana ve koyun eti fiyatlarında kısmi bir d&uuml;ş&uuml;ş yaşandı. D&uuml;ş&uuml;ş&uuml;n nedeni ithalat politikası... &Ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki aylarda da devam eden ithalata paralel olarak bu d&uuml;ş&uuml;şler s&uuml;rebilir ama orta ve uzun vadede gıda enflasyonunu kırmızı et fiyatlarından ciddi bir gol yiyebilir. Neden b&ouml;yle bir şey s&ouml;yl&uuml;yoruz? Bizim yıllık kırmızı et t&uuml;ketimimiz yaklaşık 1 milyon 350 bin ton. Bunun 1 milyon 173 bin tonunu ithal besileri de dahil ederek kendimiz &uuml;retiyoruz. Şu andaki rakamlara g&ouml;re 200-250 bin ton gibi bir kırmızı et a&ccedil;ığımız bulunuyor. Eğer besiciler mevcut şartlar altında &uuml;retimden vazge&ccedil;meye devam ederse, &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki d&ouml;nemlerde kırmızı et a&ccedil;ığımız 200 bin ton seviyesinden 400-500 bin ton seviyelerine &ccedil;ıkabilir. İthal hayvan ve karkas et fiyatları dahi artış g&ouml;sterir. Zaten ithalata dayalı bir &uuml;retim modeline sahip tarım sekt&ouml;r&uuml;nde kur riski de ortada. Umarım yanılırız ama tarımda bizi sancılı bir s&uuml;re&ccedil; bekliyor. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

İthalat artıyor, kırmızı et üretimi düşüyor

Diğer Yazılar