Sofradan tarlaya gıda sistemi

Başlıktaki ifade yanlışlıkla yazılmış diye d&uuml;ş&uuml;nebilirsiniz. Zira c&uuml;mleler genelde hep &ldquo;Tarladan markete&hellip; Tarladan sofraya&hellip; Tarladan &ccedil;atala&hellip;&rdquo; diye başlıyor. O y&uuml;zden &ldquo;Sofradan tarlaya&hellip;&rdquo; şeklinde tam tersi bir ifade de nereden &ccedil;ıktı, diye sorabilirsiniz. Sekt&ouml;r paydaşları, D&uuml;nya Gıda G&uuml;n&uuml; dolayısıyla son 1 haftadır konferans ve paneller d&uuml;zenleyerek s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir tarımsal &uuml;retim ve gıda g&uuml;vencesine dair g&ouml;r&uuml;şlerini paylaştı. &Uuml;&ccedil; aşağı beş yukarı herkes uluslararası raporlarda &ouml;ne &ccedil;ıkan benzer veri ve bilgileri paylaştı, T&uuml;rkiye&rsquo;ye dair durum tespitleri yapıldı. Bug&uuml;ne kadar herkesin hem fikir olduğu sorunlar dile getirilip &ccedil;&ouml;z&uuml;m &ouml;nerileri sıralandı. Ama en &ccedil;ok dikkatimizi &ccedil;eken, rutinin biraz dışına &ccedil;ıkarak konuya biraz daha farklı a&ccedil;ılardan bakan g&ouml;r&uuml;şler oldu. FAO&rsquo;nun bu yılki sloganı &ldquo;2030&rsquo;a kadar a&ccedil;lığa son verilen bir d&uuml;nya m&uuml;mk&uuml;n&rdquo; Ama daha &ouml;nceki yazılarımızda dile getirdiğimiz &uuml;zere burada bir paradoks s&ouml;z konusu. Bir tarafta 821 milyon a&ccedil; insan, &ouml;te yanda kilolu, aşırı kilolu ve obezite ile m&uuml;cadele eden yaklaşık 2 milyar tok insan var. Bir tarafta insanlar gıdaya erişim konusunda &lsquo;nicelik&rsquo; sorunu yaşarken, diğer tarafta sağlıklı gıdaya erişim noktasında &lsquo;nitelik&rsquo; sorunu yaşanıyor. Her 5 saniyede bir &ccedil;ocuk a&ccedil;lıktan &ouml;l&uuml;rken ve 151 milyon &ccedil;ocuk k&ouml;t&uuml; beslenme sonucu gelişimini tamamlayamazken, &ouml;te tarafta her yıl 1,3 milyar ton gıda kayıp, atık ve israf yoluyla heba oluyor. Ve bu gıda kaybının k&uuml;resel faturası, &ccedil;evresel ve sosyal maliyetler de hesaplandığında yılda yaklaşık 2,5 trilyon doları buluyor. Aslında 7,5 milyar n&uuml;fuslu d&uuml;nya bir yana, 10 milyar insanı dahi besleyebilecek bir tarımsal &uuml;retim s&ouml;z konusu. Ama bu &uuml;retim adil şekilde dağıtılarak t&uuml;ketilmediği i&ccedil;in varlık i&ccedil;inde yokluk &ccedil;eken bir d&uuml;nya d&uuml;zeni ile karşı karşıyayız. Gelelim başlıktaki ifadeye&hellip; Ankara &Uuml;niversitesi Gıda M&uuml;hendisliği B&ouml;l&uuml;m&uuml; Emekli &Ouml;ğretim &Uuml;yesi Prof. Dr. Aziz Ekşi, katıldığımız panellerden bir tanesinde a&ccedil;lık i&ccedil;in &ccedil;&ouml;z&uuml;m arayışlarını dile getirirken, &ldquo;Sofradan tarlaya...&rdquo; İfadesini kullandı. Bildiğiniz &uuml;zere d&uuml;nyada artık yeni gıda sistemleri &uuml;zerine tartışmalar var. Bir taraftan geleneksel y&ouml;ntemler, diğer taraftan bilim ve teknolojinin entegre olmaya başladığı yeni &uuml;retim modelleri g&uuml;ndeme gelirken, &ouml;te yanda da t&uuml;ketici tercihleri ve t&uuml;ketim trendleri tartışma konusu. Ama hepsinin temelinde de s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilirlik, gıda g&uuml;vencesi ve gıda g&uuml;venliği gibi kavramlar yer alıyor. &ldquo;&Ouml;zellikle son 15 yıldır a&ccedil;lıktan &ccedil;ok obeziteyi tartışır olduk&rdquo; diyen Prof. Dr. Aziz Ekşi, &uuml;retim planlamasını konuşurken artık t&uuml;ketim planlamasını da konuşmamız gerektiğinin altını &ccedil;iziyor. Zira t&uuml;ketici tercihlerinin &uuml;retimi daha da şekillendireceği bir d&ouml;neme giriyoruz. Ne &uuml;retiliyorsa onu t&uuml;ketmek yerine, t&uuml;ketici ne istiyorsa onun &uuml;retildiği bir s&uuml;re&ccedil;ten bahsediyoruz. O y&uuml;zden &ldquo;Sofradan tarlaya gıda g&uuml;vencesi&rdquo; yaklaşımı ortaya konurken şu sorular daha fazla &ouml;nem kazanmaya başlıyor: &ldquo;Ne yemeli ve i&ccedil;meliyiz? Gıdalarımız neleri i&ccedil;ermeli? Sağlıklı ve aktif bir yaşam i&ccedil;in nasıl ve hangi miktarda t&uuml;ketmeliyiz? Hangi gıdalara ihtiyacımız var? vs&hellip;&rdquo; Aziz Hoca, bu soruların cevabını verirken de geriye doğru bakış a&ccedil;ısını 4 aşamada &ccedil;er&ccedil;eveliyor: &ldquo;&Ccedil;evre, tarımsal &uuml;retim, tarımsal sanayi ve insan sağlığı&rdquo; Aslında bu da bize gıdayı konuşurken işin temeli olan tarımsal &uuml;retimi t&uuml;m boyutlarıyla bakmayı gerektiriyor. S&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir bir tarımsal &uuml;retim ve t&uuml;ketim politikası &ldquo;ortak akıl&rdquo; ile oluşturulmak zorunda. Zira herkesin tarım sisteminde &ouml;nemli bir rol&uuml; var. BİYO&Ccedil;EŞİTLİLİK TEHDİT ALTINDA D&uuml;nya Gıda G&uuml;n&uuml; dolayısıyla daha &ouml;nce paylaştığımız bir veriyi hatırlatmakta fayda var. Gıda g&uuml;vencesini tehdit eden &ouml;nemli noktalardan bir tanesi de hızla kaybettiğimiz biyolojik &ccedil;eşitlilik. Monok&uuml;lt&uuml;r bir tarıma mahkum ediliyoruz. FAO verilerine g&ouml;re tarih boyunca, insanlar gıda i&ccedil;in yaklaşık 6 bin t&uuml;r bitki yetiştirdi. G&uuml;n&uuml;m&uuml;zde sadece gıda i&ccedil;in yaklaşık 150 &uuml;r&uuml;n yetiştiriyoruz. Ve uluslararası tarım ve gıda şirketlerinin k&uuml;resel tarım eko-politikasına şekil vermesiyle temelde bunların da yaklaşık 30 tanesiyle beslenmeye mahkum edildik. Bu arada toprakların niceliğindeki kayıp kadar niteliği de fakirleşiyor. Su derseniz y&ouml;netemediğimiz stratejik bir konu durumunda. İklimdeki değişimin de etkisiyle &ouml;ng&ouml;r&uuml;lebilirlik azalıyor, kırılganlıklar artıyor. Yani &ouml;zetle ezberlerin bozulup yeni şeyler s&ouml;yleme vakti &ccedil;oktan geldi de ge&ccedil;iyor. Artık tarım ve gıda konularında tartışmanın boyutu ve kapsamı değişmek zorunda. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Sofradan tarlaya gıda sistemi

Diğer Yazılar