Kırmızı et üretimindeki azalış neye işaret ediyor?

Hepimizin g&uuml;ndeminde yaş meyve sebze fiyatları ve tanzim satış yerleri var. Dikkatler o tarafa &ccedil;evrilmişken bug&uuml;n T&Uuml;İK tarafından yayımlanan &ouml;nemli bir veriyi de g&ouml;zden ka&ccedil;ırmayalım. &ldquo;Kırmızı Et &Uuml;retim İstatistikleri 4&rsquo;&uuml;nc&uuml; &Ccedil;eyrek Verisi&rdquo;nden bahsediyoruz. 2018 yılının 4&rsquo;&uuml;nc&uuml; &ccedil;eyreğinde kırmızı et &uuml;retimimiz bir &ouml;nceki &ccedil;eyreğe g&ouml;re y&uuml;zde 23,5 gerilerken, bir &ouml;nceki yılın aynı &ccedil;eyreğine g&ouml;re y&uuml;zde 12,1 azaldı. Bu haliyle de 2018 yılı genelinde toplam kırmızı et &uuml;retimimiz yıllık bazda y&uuml;zde 0,7 gerileyerek 1 milyon 118 bin ton seviyesinde ger&ccedil;ekleşti. İsterseniz bu verilerin biraz &ouml;n&uuml;ne ve arkasına bakalım. &Uuml;retimin yarınlardaki seyrine dair neden ve sonu&ccedil;lara g&ouml;z atalım. Son 3 yıla baktığımızda kırmızı et &uuml;retimimizde bir d&uuml;ş&uuml;ş trendi dikkat &ccedil;ekiyor. 2016&rsquo;da 1 milyon 1176 bin ton kırmızı et &uuml;reten T&uuml;rkiye, 2017&rsquo;de 1 milyon 126 bin ton kırmızı et &uuml;retmiş. 2018&rsquo;de ise biraz &ouml;nce paylaştığımız 1 milyon 118 bin tonluk bir kırmızı et &uuml;retimi s&ouml;z konusu. Bu arada &ouml;nemli bir noktayı hatırlatmakta fayda var ki T&Uuml;İK&rsquo;in kırmızı et &uuml;retim istatistikleri hesaplamalarına ithal edilen besilik ve kasaplık hayvanlardan elde edilen etler de ekleniyor. Ge&ccedil;en yıl ithal edilen s&ouml;z konusu canlı hayvanlardan yaklaşık 400-450 bin ton kırmızı et elde edildiğini de hesaba katarsak aslında 2018&rsquo;deki kırmızı et &uuml;retimimizin kabaca 700-750 bin ton seviyelerinde olduğu sonucu ortaya &ccedil;ıkıyor. Yani bu verileri okurken &ldquo;ithalat dahil&rdquo; ve &ldquo;ithalattan arındırılmış&rdquo; olarak bakmakta fayda var. HAYVAN SAYISI ARTIYOR, ET &Uuml;RETİMİ AZALIYOR Tarım ve Orman Bakanlığı&rsquo;ndan alınan ve işlenen T&Uuml;İK verilerinin g&uuml;ncelliği ve g&uuml;venilirliği de sekt&ouml;rde ayrı bir tartışma konusu. Zira yıllar itibariyle kırmızı et &uuml;retiminde bir d&uuml;ş&uuml;ş trendine karşın aynı kurumun resmi verileri hayvan varlığımızda ciddi bir artış olduğuna işaret ediyor. &Ouml;rneğin 2016 yılında toplam b&uuml;y&uuml;kbaş hayvan varlığımız 14,1 milyon iken 2018&rsquo;de 17,2 milyon seviyesi olarak tahmin ediliyor. Yani artış y&uuml;zde 22 seviyesinde. K&uuml;&ccedil;&uuml;kbaş tarafında da tablo farklı değil. 2016&rsquo;daki toplam k&uuml;&ccedil;&uuml;kbaş hayvan varlığımız 41,3 milyon iken 2018&rsquo;de bu rakamın 46,1 milyon olduğu tahmin ediliyor. Yani artış y&uuml;zde 11,6 seviyesinde. Peki hem b&uuml;y&uuml;kbaş hem de k&uuml;&ccedil;&uuml;kbaş hayvan varlığımız artarken, 2016&rsquo;dan bu yana kırmızı et &uuml;retimimiz artmak bir yana y&uuml;zde 5 oranında nasıl azalıyor? HAYVANCILIK SEKT&Ouml;R&Uuml;NDE BELİRSİZLİKLER HAKİM Fırsat bulduk&ccedil;a kırsala gidip hem bitkisel hem de hayvansal &uuml;retime dair nabız yokluyoruz. Sekt&ouml;r paydaşlarıyla devamlı iletişim halindeyiz. G&ouml;rd&uuml;klerimiz ve duyduklarımız kırsalda işlerin &ccedil;ok da iyi gitmediğine işaret ediyor. Deyim yerindeyse kırsalın akibeti bu d&ouml;nemlerde pek belli değil. Hayvancılık işletmelerinde sıkıntılar devam ediyor ve &ccedil;&ouml;z&uuml;m bulunmadığı i&ccedil;in moraller bozuk. Piyasaların genelindeki belirsizlik kırsaldaki &uuml;retime de ister istemez yansıyor. Bir başka deyişle kırsaldaki durum genel ekonomik parametrelerden bağımsız değil, hatta direkt bağlantılı. Tıpkı şehirdeki insan gibi kırsaldakiler de piyasada bir denge, istikrar bekliyor. O y&uuml;zden de mevcut işletmelerinde kapasite artışı ya da yeni yatırım konularına şuan mesafeli yaklaşıyorlar. Mevcut stratejileri &ldquo;bekle ve g&ouml;r&rdquo; &uuml;zerine kurulmuş durumda. Hayvancılık tarafındaki sıkıntıları hep g&uuml;ndemi getiriyoruz. Zira tarımın her alanındaki sorun ya da sıkıntılar eninde sonunda t&uuml;m t&uuml;keticilerin cebine ve mutfağına yansıyor. İzmir Kırmızı Et &Uuml;reticileri Birliği Başkanı Osman Civil, Bloomberg HT yayına katılarak şu &ouml;nemli tespitte bulundu: &ldquo;&Uuml;reticilerin &uuml;retime girme ve &ccedil;ıkmasının kesiştiği bir nokta var. Sanki o nokta biraz kırılıyormuş gibi bir izlenim var. 2018&rsquo;deki ekonomik durgunlukla beraber &uuml;reticilerin temel problemlerinde ciddi artışlar meydana geldi. &Uuml;reticilerin birinci derecedeki zorlukları arasında sermaye ihtiyacındaki artış, ikame maliyetlerindeki y&uuml;kselişler, sermaye kayıpları, finansmana erişimdeki zorluklar var.&rdquo; &Uuml;retici fiyatlarından &ccedil;ok t&uuml;ketici fiyatlarına endekslenen bir perakende satış politikasın &uuml;reticide &ouml;ng&ouml;r&uuml;lebilirlik sorunu yarattığına dikkat &ccedil;eken Osman Civil, &ldquo;T&uuml;ketici fiyatına endekslenmiş pazar bizi zora sokuyor. Gelecek d&ouml;nemde yapabilecek olduğumuz &uuml;retimleri planlayamıyoruz. Zaten son d&ouml;nemdeki sermaye ve finansman kısıtı bizi olduk&ccedil;a zora soktu. Dolayısıyla &uuml;reticilerin bu kısıtlardan kaynaklanan endişeleri &uuml;retimde azalmayı da beraberinde getirdi&rdquo; diyor. ESK&rsquo;NIN ELİNDEKİ STOK Hatırlayacaksınız, yılbaşı &ouml;ncesinde bir diğer tartışma konusu da kırmızı et &uuml;retimindeki plansızlık kadar ithalattaki plansızlık ve t&uuml;ketim tarafındaki d&uuml;ş&uuml;şe paralel olarak kırmızı et stoklarının ne yapılacağıyla ilgiliydi. O d&ouml;nemde besilik hayvanlarla birlikte ana&ccedil; hayvanların da kesime gittiği ve ESK&rsquo;nın 2-3 ay sonrasına kesim i&ccedil;in sıra verdiği tartışma konusu olmuştu. ESK&rsquo;nın depolarında yaklaşık 20 bin ton kırmızı et stoku bulunduğu ve bunun ihra&ccedil; edilmesi g&uuml;ndemdeydi. Şimdilerde bu rakamın 40 bin ton seviyelerine &ccedil;ıktığı konuşuluyor. Mayıs-Haziran d&ouml;neminde hem turizm sezonun a&ccedil;ılması hem de ramazan etkisiyle kırmızı et fiyatlarındaki olası artışa karşı bu etlerin piyasaya &ldquo;m&uuml;dahale&rdquo; şeklinde s&uuml;r&uuml;lmesi g&uuml;ndemde. Buraya kadar tamam&hellip; Plansızlık sonucu hi&ccedil; hesapta olmayan şekilde oluşan bu stoklar, &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki aylarda piyasadaki olası bir fiyat oynaklığına karşı bir enstr&uuml;mana d&ouml;n&uuml;şt&uuml;. Peki ya sonra? &ldquo;Gerekirse ithalata devam edeceğiz&rdquo; a&ccedil;ıklamalarının g&ouml;lgesinde işletmelerine yeterince hayvan koymaktan &ccedil;ekinen besiciler &uuml;retimi azalttığı s&uuml;rece ortaya &ccedil;ıkan a&ccedil;ık nasıl kapatılacak? Y&uuml;ksek maliyetler nedeniyle işletmesini k&uuml;&ccedil;&uuml;lten ya da bu işten &ccedil;ıkan &uuml;reticileri kırsalda tutamadığımız s&uuml;rece kırmızı et &uuml;retiminde istikrarı nasıl sağlayacağız? Kısacası hayvancılık penceresinden baktığımızda &ldquo;suni &uuml;retim artışlarını&rdquo; bir kenara koyarsak, mevcut koşullarda &uuml;retimde istikrarlı bir artış beklemek zor g&ouml;z&uuml;k&uuml;yor. Kırmızı et &uuml;retimi verilerini farklı a&ccedil;ılardan okumakta fayda var. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Kırmızı et üretimindeki azalış neye işaret ediyor?

Diğer Yazılar