Avustralya'da tarımsal kurumlar nasıl çalışıyor?

Avustralya seyahatimiz bir hafta s&uuml;rd&uuml;. Her g&uuml;n farklı kurum ve kuruluşlarda farklı kişilerle g&ouml;r&uuml;şt&uuml;k, konuştuk. Dolayısıyla yazacak &ccedil;ok şey var. Biz de sizlere m&uuml;mk&uuml;n olduğunca g&ouml;rd&uuml;klerimizi, duyduklarımızı detaylı şekilde aktarmaya &ccedil;alışıyoruz. Şimdiki durağımız Melbourne&rsquo;de La Trobe &Uuml;niversitesi. Y&uuml;zde 75&rsquo;i devlet, y&uuml;zde 25&rsquo;i &uuml;niversite b&uuml;t&ccedil;esiyle 288 milyon dolarlık bir yatırımla kurulan ve Avustralya nın &ouml;nde gelen &ldquo;biyobilim merkezi&rdquo; olarak da lanse edilen Tarımsal Araştırma ve Geliştirme Merkezi&rsquo;ne uğruyoruz. Kurumun Araştırma Direkt&ouml;r&uuml; Prof. Ben Cocks, 4 ayrı noktada araştırma merkezleri olduğunu ve biyog&uuml;venlik konusu başta olmak verimlilik artışı, hastalık ve zararlı m&uuml;cadelesi ile &ccedil;evresel etkiler konularına odaklandıklarını s&ouml;yl&uuml;yor. Uluslararası bir kurum niteliği taşıyan bu merkezde bitki, hayvan ve mikrobiyal biyobilim ve biyog&uuml;venlik araştırmaları ger&ccedil;ekleştiriliyor. Mesela bitki ve hayvan t&uuml;rlerinde gen keşfi ve fonksiyonel genomik &uuml;zerine &ccedil;alışıyorlar. Bir diğer &ccedil;alıştıkları konu hastalık direnci, kuraklık toleransı, biyoenerji ve molek&uuml;ler &uuml;reme. Bitki ve hayvan biyoaktifleri ve sağlığıyla ilgili fizyoloji ve genetik &ccedil;alışması da yapılan merkezde, hayvansal ve bitkisel &uuml;retim i&ccedil;in s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir sistemler geliştirmek &uuml;zere kafa yoruluyor. &Ouml;zellikle b&uuml;y&uuml;k veri analizinde uzmanlaştıkları bilgisini veren Profes&ouml;r Cocks, otomasyon ve y&uuml;ksek end&uuml;striyel &ouml;l&ccedil;ekte hassas &ouml;l&ccedil;&uuml;mler &uuml;zerine yaptıkları &ccedil;alışmalardan bahsediyor. Disiplinler arası işbirliklerinin ger&ccedil;ekleştiği kurumda, hayvan, bitki, toprak ve mikrobiyal biyobilim ile ekoloji ve biyolojik &ccedil;eşitlilik başlıkları &ouml;ne &ccedil;ıkıyor. Stratejik aksiyon planları hazırladıklarını kaydeden Profes&ouml;r Cocks, &ccedil;ift&ccedil;iler ve &ouml;zel sekt&ouml;rle de devamlı temas halinde olduklarını ifade ediyor. Avustralya i&ccedil;in meraların &ccedil;ok değerli olduğunu ve geliştirmek adına ıslah &ccedil;alışmalarının s&uuml;rd&uuml;ğ&uuml;n&uuml; belirten Cocks, mera ıslahıyla birlikte hayvan ve bitki ıslahı &uuml;zerindeki &ccedil;alışmaların koordineli şekilde y&uuml;r&uuml;t&uuml;ld&uuml;ğ&uuml;n&uuml;n altını &ccedil;iziyor. Profes&ouml;r Cocks, bir &ouml;rnek veriyor. Avustralyalı &ccedil;ift&ccedil;iler ve s&uuml;t end&uuml;strisi i&ccedil;in telefon aplikasyonu olarak geliştirdikleri &ldquo;Good Bulls App&rdquo; uygulaması ile &ccedil;ift&ccedil;ilerin ihtiyacı olan damızlık i&ccedil;in kullanılacak boğaları cep telefonundan g&uuml;venle ve kolayca se&ccedil;erek s&uuml;r&uuml;lerini iyileştirebildiklerini s&ouml;yl&uuml;yor. DNA testi ile hayvanların artık performanslarını &ccedil;ok daha kısa s&uuml;rede ve doğru şekilde tespit edebildiklerini kaydeden Profes&ouml;r Cocks, daha &ouml;nce 7-8 yıl s&uuml;ren &ccedil;alışmaları artık hayvanların genetik kodlarına bakarak &ccedil;ok kısa s&uuml;rede &ouml;l&ccedil;&uuml;mleyebildiklerinin altını &ccedil;iziyor. Profes&ouml;r Cocks, &ldquo;Eskiden bir boğanın damızlık kalitesini yaklaşık bin deneme ve 8 yılı bulan &ccedil;alışma sonucunda &ouml;l&ccedil;erken artık genetik bilimi sayesinde DNA testi ile hemen belirleyebiliyoruz. Şuan 250 bin dolar değerinde damızlık hayvanlara sahibiz&rdquo; diyor. 5 yıllık proje ve &ccedil;alışmalarında nanoteknoloji, elektronik m&uuml;hendisliği, sens&ouml;r teknolojisi ile fizik ve kimya b&ouml;l&uuml;mleriyle de işbirliği halindeler. D&uuml;nyanın farklı b&ouml;lgelerinden &uuml;niversitelerle de ortak proje y&uuml;r&uuml;t&uuml;yor ve işbirliği sağlıyorlar. Kurum ayrıca işin i&ccedil;ine &ouml;zel sekt&ouml;r&uuml; de katarak sekt&ouml;rler arası işbirliğinde koordinat&ouml;r g&ouml;revi &uuml;stlenmiş durumda. BANKADA 125 BİN &Ccedil;EŞİT TOHUM VAR Profes&ouml;r Cocks, tohumculuk tarafındaki &ccedil;alışmaları da anlatıyor. Avustralya Tohum Bankası&rsquo;nı geliştirmeye devam ettiklerini ve hali hazırda hububat ağırlıklı olmak &uuml;zere 125 bin &ccedil;eşit tohumun envanterde olduğunu belirtiyor. &Ouml;zellikle hububat ve bakliyat tarafında kuraklığa dayanıklı &ccedil;eşitleri geliştirmek &uuml;zere ıslah &ccedil;alışmalarından bahsediyor. Daha verimli, kaliteli ve uygun maliyetle bakliyat yetiştirebildikleri i&ccedil;in Hindistan ve Pakistan gibi bakliyat &uuml;reticisi &uuml;lkelere dahi ihracat ger&ccedil;ekleştiriyorlar. SON DURAK BAŞKENT CANBERRA Sydney ve Melbourne&rsquo;den sonra seyahatimizin son durağı Başkent Canberra. Başkent&rsquo;te &ouml;nce Avustralya Tarım ve Su Kaynakları Bakanlığı&rsquo;nı ziyaret ediyoruz. Avustralya Tarım Bakanlığı adeta Dışişleri ve Ticaret Bakanlığı gibi &ccedil;alışıyor. Herkesin odaklandığı &uuml;lke ve b&ouml;lgeler var. &Uuml;lkelerin tarımsal &uuml;retim desenleri ve hacimleri ile dış ticaret dengeleri yakından izleniyor. 1945&rsquo;ten bu yana tarım politikaları ve araştırmaları &uuml;zerine veri topluyor, işliyor ve analiz ediyorlar. Avustralya y&uuml;z&ouml;l&ccedil;&uuml;m&uuml; bakımından d&uuml;nyanın 6&rsquo;ncı b&uuml;y&uuml;k &uuml;lkesi olsa da &uuml;lkenin toplam y&uuml;z&ouml;l&ccedil;&uuml;m&uuml;n&uuml;n sadece y&uuml;zde 15-20&rsquo;sinde tarım yapılabiliyor. Tarımsal hasılanın y&uuml;zde 45&rsquo;i hayvancılıktan, y&uuml;zde 33&rsquo;&uuml; tahıl ağırlıklı bitkisel &uuml;retimden, y&uuml;zde 15&rsquo;i sebze ve meyvecilikten, kalan y&uuml;zde 10&rsquo;u da balık&ccedil;ılık, su &uuml;r&uuml;nleri ve ormancılıktan geliyor. 1953 yılında 202 bin tarım işletmesine sahip olan Avustralya&rsquo;da bug&uuml;n 85 bin işletme var. Bu s&uuml;re&ccedil;te işletme sayısı azalırken işletmelerde verimliliğin y&uuml;zde 50 arttığı bilgisini veriyorlar. İşletmelerin neredeyse y&uuml;zde 97&rsquo;si ailelere ait, şirket işletmelerinin oranı y&uuml;zde 3 ama onlar da olduk&ccedil;a b&uuml;y&uuml;k hacimli. Tarım sekt&ouml;r&uuml;nde yaklaşık 250 bin kişi istihdam ediliyor ve tarımın milli gelire katkısı y&uuml;zde 3 seviyelerinde. Toplam kırmızı et &uuml;retiminin y&uuml;zde 70&rsquo;ini ihra&ccedil; ediyorlar. DESTEKLEMESİZ TARIM MODELİ Avustralyalı &ccedil;ift&ccedil;iler neredeyse hi&ccedil; devlet desteği almıyor. Son 30 yılda &ccedil;ok az miktardaki destekler de iyice d&uuml;ş&uuml;r&uuml;lm&uuml;ş. Bakanlık yetkilileri, bunun verimi artırdığı g&ouml;r&uuml;ş&uuml;nde. Ortak kanı, destek almayan &ccedil;ift&ccedil;ilerin daha sorumlu ve dikkatli davrandığı ve kendi işlerini istediği şekilde daha kolay y&ouml;nlendirdiği y&ouml;n&uuml;nde. Devlet para desteği yerine bilgi, beceri, eğitim ve teknoloji sağlamaya y&ouml;nelik destekler sağlıyor. Daha ziyade yol g&ouml;sterici bir rol &uuml;stleniyor. &Ouml;zetle balık vermek yerine balık tutmayı &ouml;ğretiyor. Ama burada hemen bir parantez a&ccedil;makta fayda var. Avustralya&rsquo;nın bu stratejisi sadece T&uuml;rkiye&rsquo;dekiyle değil d&uuml;nyanın bir&ccedil;ok &uuml;lkesindeki destekleme politikalarıyla ayrışır durumda. Avrupa&rsquo;daki tarımsal modeli, desteklerle ayakta kaldığını savunarak &lsquo;emekli &ccedil;ift&ccedil;iliği&rsquo; diye yorumluyorlar. Avustralya kendi dinamikleri ve kırsal yapısına g&ouml;re desteklemeden uzak bir yol izliyor. Dolayısıyla Avustralya&rsquo;nın bu politikasının doğruluğu ya da yanlışlığını tartışmıyoruz. Tarımda kooperatif&ccedil;ilik k&uuml;lt&uuml;n&uuml;n olmamasının gerek&ccedil;esi olarak arazilerin b&uuml;y&uuml;k ve dağınık yapıda olmasını g&ouml;steriyorlar. Mesafelerin uzak olduğunu ve kooperatiflerin başarılı olduğu &uuml;lkelerdeki k&ouml;y/kasaba yapısının aksine Avustralya&rsquo;da toplu yaşam k&uuml;lt&uuml;r&uuml;n&uuml;n olmadığını ve &ccedil;ift&ccedil;ilerin bireysel olarak &uuml;retim yaptığını kaydediyorlar. Avustralya&rsquo;nın 50 milyar dolarlık tarımsal ihracatının temelinde uzun yıllardır ger&ccedil;ekleştirdikleri tarım reformunun &uuml;lkeyi uluslararası alanda rekabet&ccedil;i konuma getirmesi yatıyor. &Uuml;lkedeki toplam tarımsal &uuml;retimin y&uuml;zde 70&rsquo;i ihra&ccedil; edilir durumda. &Uuml;retim/ihracat oranlarına birka&ccedil; somut &ouml;rnek vermek gerekirse, toplam şeker &uuml;retiminin y&uuml;zde 70&rsquo;i, koyun etinin y&uuml;zde 72&rsquo;si, dana etinin y&uuml;zde 41&rsquo;i, kanolanın y&uuml;zde 75&rsquo;i, buğdayın y&uuml;zde 76&rsquo;sı, s&uuml;t &uuml;r&uuml;nlerinin y&uuml;zde 41&rsquo;i ihra&ccedil; ediliyor. Bakanlıktan &ccedil;ıkıp 10 dakika &ouml;tedeki Avustralya Kırmızı Et End&uuml;strisi Konseyi&rsquo;ne uğruyoruz. Sekt&ouml;r&uuml;n oluşturduğu kırmızı et mutabakat zaptına sekt&ouml;r&uuml;n t&uuml;m paydaşları (Koyun, ke&ccedil;i, sığır ve yem &uuml;reticileri) dahil olmuş durumda. Konsey y&ouml;netim kurulu kendi aralarında hangi politikaların oluşturulmasını gerektiğini tartışıyor, belirliyor ve bunları form&uuml;le ederek h&uuml;k&uuml;met nezdinde işlerlik kazanması i&ccedil;in ortak hareket ediyor. Konseyin i&ccedil;inde Ar-Ge kuruluşları da yer alıyor. Satılan her hayvandan belirli bir gelir payı Ar-Ge şirketlerine fonlanıyor (Rakam zaman zaman değişse de hayvan başına yaklaşık 1 dolar). B&ouml;ylece sekt&ouml;r&uuml;n yol haritası teknoloji ve inovasyon ışığında sistematik şekilde belirleniyor. Oluşturulan stratejilerde &ccedil;ok y&ouml;n&uuml; yaklaşımlar hakim ve konseyin d&uuml;nya genelinde 10-15 farklı noktada temsilcilikleri bulunuyor. Sekt&ouml;r temsilcileri yılda 2 kez bir araya geliyor. Y&ouml;neticiler maksimum 2-3 yıl g&ouml;revde kalıyor. Bizdeki gibi defalarca se&ccedil;ilme ya da uzun yıllar koltukta oturma alışkanlığı yok. Konseyde her şey g&uuml;ll&uuml;k g&uuml;listanlık değil. Rekabet de s&ouml;z konusu ama ortak noktada buluşana kadar yapıcı bir rekabetten s&ouml;z ediyoruz. Sonu&ccedil; olarak ortaya tutarlı ve sadece bir kesimin değil t&uuml;m kesimler tarafından kabul g&ouml;ren politikalar &ccedil;ıkıyor. Yaklaşık 2 bin &uuml;yesi bulunan konseyin işleyişinde &lsquo;ortak akıl&rsquo; ana prensip. MAAŞLA DEĞİL G&Ouml;N&Uuml;LL&Uuml; &Ccedil;ALIŞIYORLAR Son ziyaret ettiğimiz kurum Ulusal &Ccedil;ift&ccedil;iler Federasyonu oluyor. Federasyonun Ticaret ve Ekonomi M&uuml;d&uuml;r&uuml; Prudence Gordon, tarımdaki t&uuml;m &uuml;retici kesimleri temsil ettiklerini s&ouml;yl&uuml;yor. T&uuml;m &uuml;yelerinden veri ve bilgi alarak bu veriler ışığında politikaları belirleyip h&uuml;k&uuml;mete sunuyorlar. &Ccedil;ift&ccedil;ilerin &ccedil;ıkarlarını h&uuml;k&uuml;met nezdinde koruyan federasyonun 6 komitesi bulunuyor ve federasyona 32 birlik &uuml;ye. Federasyonda 5 y&ouml;netim kurulu &uuml;yesi var ve başkana maaş &ouml;denmiyor. G&ouml;n&uuml;ll&uuml;l&uuml;k esasına g&ouml;re bir &ccedil;alışma sistemi var. Se&ccedil;imle gelip 3 yıl g&ouml;revde kalan başkan en fazla iki d&ouml;nem se&ccedil;ilebiliyor. Yani toplam g&ouml;rev s&uuml;resi 6 yılı ge&ccedil;miyor. Yani başkanlar bizdeki gibi 10-15 yıl aynı koltukta oturamıyor. Parlamentoda &ccedil;ift&ccedil;ilerin temsil g&uuml;c&uuml;n&uuml;n y&uuml;ksek olduğunu &ouml;ğreniyoruz. Ama kimse &ccedil;ift&ccedil;i federasyonu, birlik ya da konsey başkanlığını siyasete atılmak &uuml;zere bir kaldıra&ccedil; ve rant koltuğu olarak g&ouml;rm&uuml;yor. Zira sistem buna m&uuml;saade etmiyor. Yarın, Avustralya&rsquo;dan son notlarımızı da paylaşarak sizlere t&uuml;m g&ouml;zlemlerimizi aktarmış olacağız. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Avustralya'da tarımsal kurumlar nasıl çalışıyor?

Diğer Yazılar