Yem ham maddesinin yüzde 45'ini neden ithal ediyoruz

Et ve s&uuml;t &uuml;r&uuml;nleri başta olmak &uuml;zere hayvancılık konusu ne zaman g&uuml;ndeme gelse, girdi maliyetleri tarafında konu d&ouml;ner dolaşır yem fiyatlarına gelir. Hayvancılıkta canlı materyal ve yem fiyatlarının seyri, k&acirc;rlı bir &uuml;retimin s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir olmasında iki &ouml;nemli belirleyici fakt&ouml;r olarak karşımıza &ccedil;ıkıyor. Tarım-Analiz programında T&uuml;rkiye Yem Sanayicileri Birliği Başkanı &Uuml;lk&uuml; Karakuş ile yem sekt&ouml;r&uuml; ve dolayısıyla hayvancılığın genel g&ouml;r&uuml;n&uuml;m&uuml;n&uuml; konuştuk. Sekt&ouml;r&uuml;n hazırladığı Karma Yem Sanayii Raporu ve son g&uuml;ncel veriler ışığında yem sekt&ouml;r&uuml;nde &uuml;retim, &uuml;retimde yem hammadde ithalatı ve ithalatta kur etkisi silsilesiyle mevcut duruma daha detaylı bakma fırsatı bulduk. Gelin sizlerle o bilgileri paylaşalım. T&uuml;rkiye&rsquo;de yıllık 25 milyon ton karma yem &uuml;retiliyor. Bunun 14 milyon tonu b&uuml;y&uuml;kbaş ve k&uuml;&ccedil;&uuml;kbaş yemi, 10 milyon tonu kanatlı yemi ve 1 milyon tonunu da diğer yemler oluşturuyor. Bu haliyle yem sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n yaklaşık 48 milyar liralık (8,1 milyar dolar) bir cirosu var. Karma yem &uuml;retiminin y&uuml;zde 45&rsquo;ini ithal hammaddeler oluşturuyor. T&uuml;rkiye, 2018 yılında 11,1 milyon ton yem hammaddesinin ithalatına 3,8 milyar dolar &ouml;dedi. En &ccedil;ok ithal ettiğimiz yem hammaddelerinde 3,2 milyon ton ile soya ve k&uuml;spesi ilk sırada yer alıyor. Onu 2,3 milyon ton ile mısır ve &uuml;r&uuml;nleri izliyor. Sonra 1,6 milyon ton ile kepek ve 1,2 milyon ton ile de DDGS takip ediyor. Diğer k&uuml;spelerin ithalat miktarı ise 1,1 milyon ton seviyelerinde. İşte bu &uuml;r&uuml;nlerin 3,8 milyar dolarlık hacmi, kurdaki oynaklık ve y&uuml;kselişle birlikte hayvancılık yapanların en yumuşak karnı ve en kırılgan noktası olarak karşımıza &ccedil;ıkıyor. Yem &uuml;reticisinden &ccedil;ift&ccedil;isine kadar maliyet hesaplamaları &ouml;ng&ouml;r&uuml;lemez bir hal alıyor. Hatırlayacaksınız, yem hammadde fiyatlarının aşırı artışını &ouml;nlemek adına Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) tarafından belli d&ouml;nemlerde arpa ile mısır ithalatı yapılarak karma yem sanayiine arz edildi ve kepeklerle k&uuml;spelerde g&uuml;mr&uuml;k vergileri 10 Ağustos 2018 itibariyle sıfıra indirildi. Ancak bu &ccedil;abalara rağmen yem hammaddeleri ve karma yemdeki fiyat artışları istenilen seviyede bir t&uuml;rl&uuml; dengelenemedi. Aslına bakarsanız problemin temelinde yine planlama sorunu, sekt&ouml;rel verilerdeki sıkıntı ve tarım politikalarındaki dar bakış a&ccedil;ısı yatıyor. Bildiğiniz &uuml;zere Tarım ve Orman Bakanlığı&rsquo;nın verilerine g&ouml;re T&uuml;rkiye&rsquo;de b&uuml;y&uuml;kbaş ve k&uuml;&ccedil;&uuml;kbaş hayvan varlığı son yıllarda ciddi bir artış kaydetti. Her ne kadar s&ouml;z konusu verilerin doğruluğu ve inandırıcılığı tartışılsa da resmi veri olduğu i&ccedil;in bunları doğru kabul etmek durumundayız. Ama gelin g&ouml;r&uuml;n ki hayvan sayımızdaki artışa karşın s&ouml;z konusu hayvanları besleyecek yemlerin hammaddesi konusunda aynı artıştan bahsedemiyoruz. Daha a&ccedil;ık bir ifadeyle karma yem sanayii hızla gelişirken, 10 yıllar boyunca bitkisel &uuml;retim a&ccedil;ısından &ouml;nemli bir aşama kaydedilemedi. Dolayısıyla karma yem sanayiinin artan hammadde ihtiyacı, yerli hammadde temininde sıkıntılara ve hammadde fiyatlarının y&uuml;kselmesine sebep oldu. Şu &ouml;rnek bile ne demek istediğimizi anlatmak i&ccedil;in yeterli sanırım. Resmi verilere g&ouml;re, T&uuml;rkiye hububat &uuml;retimi 30 yıl boyunca 30,9 milyon ton seviyesinden 34,4 milyon ton seviyesine &ccedil;ıkabildi. 30 yılda n&uuml;fus arttı, turist sayısı arttı, hayvan varlığımız arttı, &uuml;st&uuml;ne &uuml;stl&uuml;k 5 milyon m&uuml;ltecimiz oldu ama o 30 yılda hububat &uuml;retimimiz sadece ve sadece 4,5 milyon ton arttı. Karma yemin diğer &ouml;nemli hammaddelerinden olan yağlı tohum &uuml;retiminin ise 30 yıllık d&ouml;nemde 1,4 milyon ton seviyesinden 4 milyon ton seviyesine geldiğini hatırlatmakta fayda var. Yani, yağlı tohum a&ccedil;ısından da tablo farklı değil. Yerli &uuml;retim, end&uuml;strinin ihtiyacını karşılayamıyor. YEM HAM MADDE İTHALATI &Ouml;N&Uuml;M&Uuml;ZDEKİ YILLARDA ARTACAK &Uuml;lk&uuml; Karakuş, son 20 yıl &uuml;zerinden verdiği &ouml;rnekle de durumu teyit ediyor. Son 20 yılda hububat &uuml;retiminin y&uuml;zde 16, yağlı tohum &uuml;retiminin y&uuml;zde 65 arttığını s&ouml;yleyen Karakuş, aynı d&ouml;nemde yem &uuml;retiminin y&uuml;zde 350 arttığına dikkat &ccedil;ekiyor. Yem rasyonlarının y&uuml;zde 50-55&rsquo;inin hububattan, y&uuml;zde 25-30&rsquo;unun da yağlı tohum ve baklagillerden oluştuğunu hatırlatan Karakuş, &ldquo;Tarım sekt&ouml;r&uuml;n&uuml; y&ouml;netmekten ziyade y&ouml;nlendirmenin &ouml;ne alınması gerekir. &Uuml;reticiyi korumadan t&uuml;keticiyi koruyamayacağımızın mutlaka bilinmesi gerekir&rdquo; yorumunda bulunuyor. İşte o y&ouml;nlendirmeyi yapamayıp &uuml;reticiyi koruyamadığımız zaman da karşımıza y&uuml;zde 45 seviyesindeki hammadde ithalatı &ccedil;ıkıyor. T&uuml;rkiye&rsquo;nin entansif hayvancılığı her ge&ccedil;en g&uuml;n daha &ouml;ne &ccedil;ıkardığını belirten &Uuml;lk&uuml; Karakuş, ithalattaki artışı ş&ouml;yle &ouml;zetliyor: &ldquo;T&uuml;rkiye&rsquo;de bir şekilde konjonkt&uuml;rel olarak kırsal kentlere g&ouml;&ccedil;&uuml;yor. G&ouml;&ccedil;erken de o ekili alanların yapılması gereken yerlerinde bakım, besleme ve toprağın korunması y&ouml;n&uuml;ndeki politikalar &ccedil;ok fazla işlemiyor&rdquo; diyor. &Ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki yıllarda yem hammaddeleri ithalatının artacağını &ouml;ng&ouml;rd&uuml;klerini ifade eden Karakuş, s&ouml;z konusu durumun diğer hububatlar i&ccedil;in de ge&ccedil;erli olabileceğini s&ouml;yl&uuml;yor. KABA VE KARMA YEM ORANLARI Konuya bir de hayvancılıkta kaba ve karma yem kullanım oranları a&ccedil;ısından bakmakta fayda var. Hayvancılığı gelişmiş &uuml;lkelerde b&uuml;y&uuml;k-k&uuml;&ccedil;&uuml;kbaş besi işletmelerinde kaba-karma yem kullanım oranı kaba yemler lehine daha fazla iken T&uuml;rkiye&rsquo;de ise yeterince yağış alan b&ouml;lgeler hari&ccedil; karma yem lehine daha fazla. &Ouml;yle ki T&uuml;rkiye&rsquo;de besi hayvanlarında karma yem kullanım oranı kuru madde bazında bakıldığında y&uuml;zde 60&rsquo;lara ulaşıyor. Bu durum bizim hayvansal &uuml;retimdeki yem maliyetlerinin hayvancılığı gelişmiş &uuml;lkelere g&ouml;re daha y&uuml;ksek olmasının nedenlerinden bir tanesi. Hayvan beslemesinde kuru maddenin esas olduğunun altını &ccedil;izen Karakuş, &ldquo;Hayvancılığı gelişmiş &uuml;lkelerde kuru maddenin yaklaşık y&uuml;zde 70&rsquo;i kaba yemden alınırken, y&uuml;zde 30&rsquo;u karma yemden alınır. T&uuml;rkiye&rsquo;de ise kuru maddenin y&uuml;zde 60&rsquo;a yakını karma yemden, geri kalanı kaba yemden alınır. T&uuml;rkiye&rsquo;de bu dengenin değişmesi lazım. Biz, hayvanın olduğu yere ot g&ouml;t&uuml;r&uuml;yoruz, h&acirc;lbuki otun olduğu yere hayvan g&ouml;t&uuml;rmemiz lazım&rdquo; diyor. &Ouml;zetin &ouml;zeti&hellip; Hem mera, otlak ve &ccedil;ayırları ıslah edip nicelik ve nitelik a&ccedil;ısından koruyup geliştiremeyeceksiniz hem bitkisel &uuml;retimde olması gereken &uuml;retim artışlarıyla birlikte verim ve kaliteyi yakalayamayacaksınız hem de hayvancılığın s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir ve k&acirc;rlı bir iş olmasını hayal edeceksiniz. Maalesef b&ouml;yle bir ortamda hayallerin ger&ccedil;ek olması &ccedil;ok zor. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Yem ham maddesinin yüzde 45'ini neden ithal ediyoruz

Diğer Yazılar