Koronavirüs salgınından çıkarılacak dersler

Koronavir&uuml;s salgınıyla birlikte tarım ve gıda sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n stratejik &ouml;nemi sanırız bir kez daha net bi&ccedil;imde anlaşıldı. Sadece T&uuml;rkiye&rsquo;de değil d&uuml;nyanın d&ouml;rt bir yanında insanlar salgın ve karantina haberleri nedeniyle temel gıda ihtiya&ccedil;larını karşılamak &uuml;zere &ouml;nce marketlere h&uuml;cum etti. T&uuml;ketici davranışlarına baktığımızda insanlarda kendisini ve ailesini koruma i&ccedil;g&uuml;d&uuml;s&uuml;yle &ldquo;a&ccedil; kalma korkusu&rdquo; ve yeterli beslenememe kaygısı&rdquo; ağır bastı. İnsanoğlunun tarım yapmaya başladığı ve yerleşik hayata ge&ccedil;mesiyle birlikte 12 bin yıl &ouml;nce tanıştığı &ldquo;depolama/stoklama&rdquo; i&ccedil;g&uuml;d&uuml;s&uuml; yeniden canlandı. Dolayısıyla koronavir&uuml;s salgını, tarıma dair &ccedil;ıkarılacak dersleri ve yapılacak ev &ouml;devlerini bizlere yeniden hatırlattı. Mesela&hellip; &ldquo;Tarımda kendi kendine yeterlilik&rdquo; ile &ldquo;yerli ve milli &uuml;retim&rdquo; kavramları daha da anlam kazandı. Palyatif &ccedil;&ouml;z&uuml;m ve yaklaşımlarla g&uuml;n&uuml; kurtarmanın, bug&uuml;nden &ouml;teye bir anlam ifade etmediği kanıtlandı. S&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir şekilde gıda g&uuml;venliğini sağlamak a&ccedil;ısından, orta ve uzun vadeli tarım politikalarının gerekliliği daha net şekilde ortaya &ccedil;ıktı. Hem arz-talep-fiyat istikrarı a&ccedil;ısından hem de maliyet-satış dengesi y&ouml;n&uuml;nden planlama ve sonrasındaki tedarik-değer zincirinin doğru ve etkin işlemesinin &ouml;nemi daha iyi anlaşıldı. Ulusal ya da uluslararası şirketlerin bu t&uuml;r kriz d&ouml;nemlerinde izlediği &lsquo;ayakta kalma&rsquo; ve &lsquo;kendi başının &ccedil;aresine bakma&rsquo; yaklaşımıyla birlikte tarımda k&uuml;&ccedil;&uuml;k aile &ccedil;ift&ccedil;iliğinin kıymeti ve &ouml;nemi daha da fark edildi. KOLONYA-ŞEKER PANCARI-MELAS DENKLEMİ Bug&uuml;n t&uuml;m d&uuml;nya benzer bir testten ge&ccedil;iyor ama bu testle birlikte k&uuml;resel dengeler de değişiyor. Korumacılık ve g&uuml;mr&uuml;k duvarlarının y&uuml;kseldiği bir ortamda &ccedil;ift&ccedil;isini her manada destekleyerek doğru şekilde &uuml;reten, kendi kendine yeten ve &uuml;retim değerlerine sahip &ccedil;ıkan &uuml;lkeler halkının gıda g&uuml;vencesini ve g&uuml;venliğini sağlamış oluyor. İthalat değil ihracat odaklı &uuml;retim modelini benimseyenler, deyim yerindeyse k&uuml;resel gıda pazarında oyunun kurucusu ve belirleyicisi oluyor. Bu s&ouml;ylediklerimizi belki somut bir &ouml;rnekle de ta&ccedil;landırmak lazım. Koronavir&uuml;s salgınıyla birlikte T&uuml;rkiye dahil olmak &uuml;zere t&uuml;m d&uuml;nyada tıpkı gıda &uuml;r&uuml;nlerine olduğu gibi dezenfektan &uuml;r&uuml;nlerine de yoğun bir rağbet yaşanıyor. T&uuml;keticiler zaman zaman raflarda &uuml;r&uuml;n bulmakta zorlanırken, bazı &uuml;r&uuml;nlerin fiyatları da astronomik seviyelere &ccedil;ıktı. Dezenfektan &uuml;r&uuml;nlerin &uuml;retiminde kullanılan etil alkol&uuml;n (Etanol) litre fiyatı son haftalarda 75-80 sent seviyelerinden 2,5 dolara kadar &ccedil;ıktı. Artan talebe ve paniğe paralel olarak k&uuml;resel etanol pazarında y&uuml;zde 230&rsquo;luk bir y&uuml;kselişten bahsediyoruz. Peki etil alkol hangi hammaddeden &uuml;retiliyor dersiniz? Şeker pancarından&hellip; Daha doğrusu pancarın işlenmesi sonucu ortaya &ccedil;ıkan melastan&hellip; Yani, şeker fabrikalarında işlenen pancardan sadece şeker elde edilmiyor. Aynı zamanda atık olarak karşımıza &ccedil;ıkan melas ve k&uuml;spe gibi &uuml;r&uuml;nlerden katma değerli &uuml;retimlerle farklı sekt&ouml;rlere hammaddeler de sağlanıyor. Bu a&ccedil;ıdan T&uuml;rkiye h&acirc;l&acirc; şanslı bir konumda. Zira farklı lobilerin engelleme &ccedil;abalarına rağmen tarlalarında şeker pancarı &uuml;retiliyor ve fabrikalarında bu &uuml;r&uuml;nler işleniyor. Yani bug&uuml;n d&uuml;nyada fiyatı neredeyse 3&rsquo;e katlanan bir &uuml;r&uuml;n&uuml; T&uuml;rkiye, kendi ihtiyacı i&ccedil;in &uuml;retir durumda. Demek ki neymiş? Şeker pancarı herhangi bir tarım &uuml;r&uuml;n&uuml; değilmiş. Demek ki neymiş? Şeker fabrikaları sadece şeker &uuml;reten her hangi bir işletme değilmiş. Demek ki neymiş? Konunun ger&ccedil;ekten stratejik bir boyutu ve &ouml;nemi varmış. D&uuml;n de PANKOBİRLİK Genel Başkanı Recep Konuk&rsquo;un bu konudaki a&ccedil;ıklaması dikkatimizi &ccedil;ekti. D&uuml;nya Sağlık &Ouml;rg&uuml;t&uuml;&rsquo;n&uuml;n koronavir&uuml;s&uuml; k&uuml;resel salgın ilan etmesinden bu yana uluslararası pazarlarda etil alkol bulunamadığını belirten Konuk, Bug&uuml;n 2-3 katını &ouml;demeye razı olsak bile maalesef etil alkol bulamayacaktık. Etil alkol &uuml;retiminin ham maddesi olan melas da bulunmuyor. Melasın fiyatı 1 ay &ouml;ncesine g&ouml;re 2 katından fazla artmasına rağmen, kimse kimseye melasını vermiyor. Etil alkole uluslararası pazarlarda 2 bin 500 dolar verenler olmasına rağmen etil alkol satan yok. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; her &uuml;lkenin buna ihtiyacı var. Şeker sanayisi olmayan dolayısıyla pancar veya kamıştan melas &uuml;retimi yapılmayan ya da tahıllardan etanol &uuml;retecek altyapıyı kurmayan &uuml;lkeler bug&uuml;n hijyen, dezenfektan konusunda en şanssız ve sıkıntılı &uuml;lkelerdir diyor. Recep Konuk, T&uuml;rkiye&rsquo;nin ise normal zamanlara g&ouml;re kolonyaya ve dezenfektan &uuml;r&uuml;nlerine olan talep 10-15 kat artsa bile etil alkol arzında sıkıntı yaşamayacağını dile getiriyor. Konuk, benzin t&uuml;rlerine etanol harmanlanması zorunluluğunun 3 ay askıya alınmasıyla 84 milyon litre olan kapasitelerinin tamamını yeni tip koronavir&uuml;s (Kovid-19) ile m&uuml;cadelede kullanılan dezenfektan ve kolonya &uuml;retimine ayırdıklarını a&ccedil;ıklıyor. 2016 yılında T&uuml;rkiye Şeker Fabrikaları&rsquo;nın &ouml;zelleştirilme kararına dair s&uuml;re&ccedil; tartışılırken d&ouml;nemin Maliye Bakanı Naci Ağbal, Şeker sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n &ouml;zelleştirilmesi, &ouml;zelleştirme programında olan bir&ccedil;ok şirketin &ouml;zelleştirilmesinden &ccedil;ok farklı. Benim kanaatim bu... Yani T&Uuml;PRAŞ ı &ouml;zelleştirebilirsiniz, orada bir şirket var. Mega bir &uuml;retim fabrika ortamı var. Onun altında tarım &uuml;reticisi yok. T&uuml;rk Telekom u &ouml;zelleştirebilirsiniz ama iş, şeker fabrikalarının &ouml;zelleştirilmesine geldi mi bu konuyu 40 kere d&uuml;ş&uuml;nmemiz lazım diyerek meselenin ne kadar hassas olduğuna vurgu yapmıştı. Bu konuyu 40 kere d&uuml;ş&uuml;nd&uuml;ğ&uuml;m&uuml;z&uuml; sanmıyorum ama bug&uuml;n yaşananlar &uuml;zerinden 1 kez dahi d&uuml;ş&uuml;nsek anlamaya yeterli olacaktır. Sadece bu &ouml;rnek bile tarım ve gıda sekt&ouml;r&uuml;ne bakış a&ccedil;ımızı yeniden g&ouml;zden ge&ccedil;irmemiz i&ccedil;in yeterli değil mi? İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Koronavirüs salgınından çıkarılacak dersler

Diğer Yazılar