Ramazan, gıda fiyatları ve ithalat sopası

Yaklaşık 3 haftalık aradan sonra yeniden birlikteyiz &ccedil;ok ş&uuml;k&uuml;r. Biz de koronavir&uuml;s salgınından nasibini alan kesimin i&ccedil;inde yer aldık. Ateşimizin 39&rsquo;lara &ccedil;ıktığı, &ouml;ks&uuml;r&uuml;k n&ouml;betlerinin arttığı bir s&uuml;re&ccedil;te 1 hafta boyunca hastanede tedavi g&ouml;rerek vir&uuml;s&uuml; defettik sonunda. Ama &ouml;ncesi ve sonrasıyla 3 hafta olduk&ccedil;a zor ge&ccedil;ti. Şimdi karantina s&uuml;remizi doldurmak &uuml;zere evden &ccedil;ıkmıyoruz. Nisan başından bu yana g&uuml;ndemden koptuk ama zaten koronavir&uuml;s salgını ve etkileri g&uuml;ndemin ana konusu olmaya devam ediyor. Bu ortamda tarım ve gıda sekt&ouml;r&uuml; daha sık konuşulur ve tartışılır oldu. Yerli &uuml;retimin ne kadar kıymetli olduğu, kendi kendine yeterliliğin ne kadar &ouml;nem arz ettiği bu d&ouml;nemde yeniden fark edildi. Ama genelde hastalanınca sağlığın kıymetini hatırlayıp, iyileşince unutmak misali bu &ldquo;fark ediliş&rdquo; ve &ldquo;hatırlama&rdquo;nın d&ouml;nemsel olmaması lazım. Tarıma ilgi ve desteğin sadece zor ve kritik d&ouml;nemlerde değil her daim olması artık şart. Gelelim başlıktaki meseleye. Ramazan ayına girerken klasik tartışma ve merak konusu tabiki gıda fiyatlarının seyri&hellip; Ancak bu yıl ekstrem bir d&ouml;nemden ge&ccedil;iyoruz. Gıda fiyatlarında Ramazan ayı etkisinden &ouml;nce koronavir&uuml;s etkisini Mart ayı i&ccedil;inde yaşadık. Belirli &uuml;r&uuml;nlerde y&uuml;zde 250&rsquo;lere varan suni talep artışları, fiyat tarafında da spek&uuml;lasyon ve hatta manip&uuml;lasyonlara sebep oldu. Şimdi merak edilen soru, bundan sonraki d&ouml;nemde tarım ve gıda tarafında arz-talep-fiyat dengesinin nasıl seyredeceği y&ouml;n&uuml;nde. Un, makarna, bulgur ve bakliyat gibi temel gıda &uuml;r&uuml;nlerine baktığımızda sekt&ouml;r temsilcileri s&ouml;z konusu &uuml;r&uuml;nlerde yakın d&ouml;nemde herhangi bir fiyat artışı yaşanmayacağını a&ccedil;ıkladı. Ancak bu a&ccedil;ıklama, fiyatlardaki oynaklığı baskılamak adına tek başına yeterli mi? Burada, tedarik zincirindeki t&uuml;m halkaların yakın g&ouml;zetim ve denetimi fiyatların istikrarı a&ccedil;ısından &ouml;nemli. Ramazan ayında en &ccedil;ok talep g&ouml;ren bir diğer gıda grubu da et ve et &uuml;r&uuml;nleri. T&uuml;rkiye Kasaplar Federasyonu Başkan Vekili Osman Yardımcı, Ramazan ayında kırmızı ete zam yapılmayacağını belirterek, Kimse merak etmesin yeteri kadar et stokumuz da b&uuml;y&uuml;k ve k&uuml;&ccedil;&uuml;kbaş hayvanımız da var. Her ramazanda kırmızı ete zam olacağı y&ouml;n&uuml;nde provokatif a&ccedil;ıklamalar oluyor. Kimse itibar etmesin dedi. A&ccedil;ıklama g&uuml;zel de tarımsal &uuml;retimin bir&ccedil;ok alanında olduğu gibi hayvancılık tarafında da ithalata dayalı bir &uuml;retim modeline sahip olduğumuz aşikar. Yem hammaddesinin y&uuml;zde 50&rsquo;sinin ithal edildiği, dolar ve euro bazlı girdilere karşın TL ile satışın yapıldığı ve d&ouml;viz kurlarında yeni zirvelerin test edildiği bir ortamda et ve et &uuml;r&uuml;nleri ile s&uuml;t ve s&uuml;t &uuml;r&uuml;nlerinde fiyat istikrarından bahsedilmek ne kadar m&uuml;mk&uuml;n? Ramazan ayını bir şekilde atlatsak dahi arz ve talep dengesinin tamamen bozulduğu b&ouml;yle bir ekstrem s&uuml;re&ccedil;te stabil bir fiyat &ouml;ng&ouml;r&uuml;s&uuml;nde bulunabilmek ne kadar ger&ccedil;ek&ccedil;i? &Ouml;te yandan t&uuml;ketici davranışlarının değiştiği bir d&ouml;neme girdik. Otel, restoran ve diğer toplu t&uuml;ketim alanları kapalı. Buradaki talebin bir kısmı hane t&uuml;ketimine kaydı ama sonu&ccedil; itibariyle talepte ciddi bir dengesizlik oluştu. Bu da arz tarafını yaş meyve sebze dahil bazı &uuml;r&uuml;nlerde olumsuz etkileyebilir. O y&uuml;zden Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli &uuml;reticilere sık sık &ldquo;Siz ekmeye, bi&ccedil;meye alın teri d&ouml;kmeye devam edin. Siz &uuml;retin, &uuml;r&uuml;n&uuml;n&uuml;z tarlada, serada; etiniz, s&uuml;t&uuml;n&uuml;z elinizde kalmayacak. Gerekirse devlet olarak biz alacağız&rdquo; diyor ama &ccedil;ift&ccedil;iyi ikna etmek ve &uuml;retimin devamlılığını sağlamak adına bu s&ouml;ylemin biraz daha somutlaştırılması ve nasıl bir alım politikasının izleneceğinin netleştirilmesi ve garanti edilmesi gerekiyor. Ramazan ayı, t&uuml;m T&uuml;rkiye&rsquo;de toplam gıda alışverişinin y&uuml;zde 20-25&rsquo;inin ger&ccedil;ekleştiği bir d&ouml;nem. Dolayısıyla bu d&ouml;nemde her ne kadar gıda fiyatlarının artmayacağı a&ccedil;ıklansa da bir sonraki ay enflasyon rakamları a&ccedil;ıklandığında genelde gıda enflasyonunda Ramazan ayı etkisi net şekilde g&ouml;zlenir. Tarım Bakanlığı da bu durumun farkında olduğu i&ccedil;in arz ve talep dengesine g&ouml;re bu yıl 50 kadar &uuml;r&uuml;n&uuml;n yakından takip edileceğini a&ccedil;ıkladı. Bakan Pakdemirli, bu konuda Ticaret, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığının koordineli şekilde &ccedil;alıştıklarını belirtirken, a&ccedil;ıklamasının bir b&ouml;l&uuml;m&uuml;nde de &ldquo;Gerekirse ithalat yapabiliriz&rdquo; şeklinde bir c&uuml;mle kurdu. &Ccedil;ift&ccedil;inin &uuml;retim motivasyonunu artırmaya y&ouml;nelik s&ouml;ylemlerin yanında bu a&ccedil;ıklamanın &ldquo;riskli&rdquo; olduğunu d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yoruz. Her ne kadar niyet olarak aslında &ldquo;fırsat&ccedil;ılara g&ouml;z a&ccedil;tırılmayacağı&rdquo; mesajı verilmek istense de kırsalda &uuml;retimin kırılgan olduğu, &ccedil;ift&ccedil;inin &uuml;r&uuml;nlerini değerinde satmak konusunda kaygı yaşadığı bir s&uuml;re&ccedil;te ithalat s&ouml;ylemi yarardan &ccedil;ok zarar verebilir. Zira &uuml;retici, hasat d&ouml;nemi ve &uuml;r&uuml;n&uuml;n&uuml; satışa &ccedil;ıkaracağı s&uuml;re&ccedil;te ithalat kapılarının a&ccedil;ılma riskiyle &uuml;r&uuml;n&uuml;n&uuml;n elde kalması, dolayısıyla zarar etme endişesi yaşıyor. O y&uuml;zden bu d&ouml;nemde sarf edilen her c&uuml;mle kırsaldaki &uuml;retimin seyri a&ccedil;ısından olduk&ccedil;a &ouml;nemli. Lafı fazla uzatmadan toparlayalım&hellip; Genel manada gıda fiyatlarının seyri ile yerli &uuml;retim ve kendine kendine yeterlilik arasında bir korelasyondan bahsetmek m&uuml;mk&uuml;n. &Ouml;te yandan ithal girdiler minimum seviyelere &ccedil;ekilebilirse tarım ve gıda &uuml;r&uuml;nlerinde fiyat hareketlerini izleyebilmek ve kontrol edebilmek kısmen daha olası. Ama ithalata dayalı bir &uuml;retim modeli ve ithal &uuml;r&uuml;n tedarikleriyle fiyat artışları, dolayısıyla gıda enflasyonu ka&ccedil;ınılmaz. &Ouml;zetin &ouml;zeti, t&uuml;kettiğimizi &uuml;retemediğimiz s&uuml;rece gıda enflasyonunu g&uuml;ndemimizden &ccedil;ıkarmamız zor. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Ramazan, gıda fiyatları ve ithalat sopası

Diğer Yazılar