Dolar ile üretip TL ile satmak ne kadar sürdürülebilir?

Mayıs 2018&rsquo;te &ldquo;Tarımda kur etkisi&rdquo; başlıklı bir yazı kaleme almıştık. Kurdaki y&uuml;kselişin tarımsal girdi maliyetleri &uuml;zerinde yarattığı baskıyı irdelerken, doları kurunun 4,90 seviyelerine &ccedil;ıktığından bahsediyoruz. Aslında o zamanda bu yana seviyeler dışında değişen pek bir şey yok. İthalat ve kur baskısı altındaki sekt&ouml;r&uuml;n kırılgan yapısı halen en b&uuml;y&uuml;k risk olarak karşımızda duruyor. Kurlardaki yukarı y&ouml;nl&uuml; hareket ve aşırı oynaklık tarım sekt&ouml;r&uuml; &uuml;zerinde ciddi bir baskı yaratmaya devam ediyor. İthalata bağımlı bir tarımsal &uuml;retim modelinde kurdaki y&uuml;kselişi sadece &ccedil;ift&ccedil;iler değil nihayetinde 83 milyon vatandaş da hissediyor ve hissetmeye devam edecek gibi g&ouml;z&uuml;k&uuml;yor. 29 Temmuz tarihine kadar 6,85 seviyelerinde uzun s&uuml;re takılı kalan dolar kuru, son 2 haftada yukarı y&ouml;nl&uuml; hareketle bug&uuml;n itibariyle 7,30 seviyelerinde seyrediyor. S&ouml;z konusu artışın tıpkı diğer sekt&ouml;rlere olduğu tarım ve gıda tarafına da ister istemez bir yansıması olacak. En somut yansımaların başında hayvancılık a&ccedil;ısından yem, bitkisel &uuml;retim tarafında ise g&uuml;bre geliyor. YEM FİYATLARINA YENİ ZAMLAR YOLDA &Ouml;nce yem sekt&ouml;r&uuml;nden başlayalım&hellip; Et ve S&uuml;t Kurumu&rsquo;nun (ESK) haftalık olarak yayınladığı verilere g&ouml;re hali hazırda yıllık bazda besi yemi fiyatları y&uuml;zde 12, s&uuml;t yemi fiyatları ise y&uuml;zde 12,3 seviyesinde artmış durumda. Yemlik arpadaki artış y&uuml;zde 17,3 d&uuml;zeyinde iken yemlik buğdaydaki artış y&uuml;zde 36,3 seviyesinde. Mısırın fiyatı ise y&uuml;zde 15,6 y&uuml;kselmiş vaziyette. T&uuml;rkiye Yem Sanayicileri Birliği (T&Uuml;RKİYEM) Başkanı &Uuml;lk&uuml; Karakuş, yılbaşından bu yana d&ouml;viz kurunda y&uuml;zde 24 seviyesinde artış yaşandığını hatırlatarak, yem tarafında hali hazırda y&uuml;zde 5&rsquo;lik bir fiyat artışı yaşandığını kaydediyor. Kesif yem tarafında hammaddenin y&uuml;zde 40-45&rsquo;lik bir oranın ithal olduğunu ifade eden Karakuş, hem kurdaki artış hem de faizlerdeki y&uuml;kselişin fiyatlar &uuml;zerinde baskı yarattığını ve yaratmaya da devam edeceğini dile getiriyor. Karakuş, yem fiyatlarında minimum y&uuml;zde 10-15 aralığında fiyat artışının ka&ccedil;ınılmaz olduğunu ifade ederken, &ldquo;Yem fiyatlarında spek&uuml;latif bir artış s&ouml;z konusu değil. Artış, kurdaki y&uuml;kseliş sonucu artan maliyetlerden kaynaklanıyor. &Uuml;reticilerin korunması i&ccedil;in et ve s&uuml;t fiyatlarının g&ouml;zden ge&ccedil;irilmesi lazım. Yine marketler karşısında &uuml;reticilerin korunması i&ccedil;in Perakende Yasasının acilen yeniden d&uuml;zenlenmesi lazım&rdquo; diyor. G&Uuml;BRE FİYATLARINDA DA ARTIŞ BEKLENİYOR Bitkisel &uuml;retimin en &ouml;nemli girdileri arasında yer alan g&uuml;bre tarafında da tablo &ccedil;ok farklı değil. G&uuml;bre &Uuml;reticileri, İthalat&ccedil;ıları ve İhracat&ccedil;ıları Derneği (G&Uuml;İD) Başkanı Metin G&uuml;neş, g&uuml;bre tarafında d&ouml;vizden kaynaklı bir artış olmasının yanı sıra &Uuml;RE gibi bazı &uuml;r&uuml;nlerin dolar bazında da fiyatlarının arttığına dikkat &ccedil;ekiyor. DAP tarafında ise kurdaki yukarı y&ouml;nl&uuml; hareket &ouml;ncesi zaten bir fiyat artışı yaşandığını kaydeden G&uuml;neş, Brezilya, &Ccedil;in gibi &uuml;lkelerin talebiyle s&ouml;z konusu &uuml;r&uuml;nlerin fiyatlarında hali hazırda oynaklıklar yaşandığını dile getiriyor. Kimyasal g&uuml;bre tarafında azot, fosfor gibi hammadde girdilerinin y&uuml;zde 90&rsquo;ının ithal kalemlerden oluştuğunu hatırlatan G&uuml;neş, &ldquo;Buğday ekimi i&ccedil;in g&uuml;breler geldi. Kurdaki hareket bu &uuml;r&uuml;nlerin fiyatına sınırlı etki eder diye d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yorum ama mevcut şartlarda yeni gelen ve gelecek olan hammaddelerde tam da ekim d&ouml;nemine denk gelen 1-2 ay sonrası i&ccedil;in en az y&uuml;zde 10 civarında bir fiyat artışı olacaktır&rdquo; diyor. MAZOT FİYATLARI DA Y&Uuml;KSELİŞTE Gelelim mazot tarafına&hellip; Yılın ilk yarısında petrol fiyatlarındaki gerileme ile birlikte Ocak-Mayıs d&ouml;neminde mazot fiyatlarında kısmi gerilemeler yaşandı. Ocak 2020&rsquo;de ortalama litre fiyatı 6,63 TL olan mazot, Mayıs ayında 5,35 TL seviyesine kadar geriledi. Ancak petrol fiyatlarındaki toparlanma ile birlikte burada da d&uuml;ş&uuml;ş trendinin sonuna geldik gibi g&ouml;z&uuml;k&uuml;yor. Hatırlayacağınız &uuml;zere en son 8 Ağustos&rsquo;ta motorinin litresine 16 kuruş zam gelmiş, zamla birlikte motorinin litresi 6 TL yi ge&ccedil;mişti. Bug&uuml;n itibariyle b&ouml;lgeler arası değişmekle birlikte ortalama olarak mazotun litre fiyatı yeniden 6,20 d&uuml;zeyine &ccedil;ıkmış durumda. Zirai ila&ccedil; tarafında sezon sonuna yaklaşıldığı i&ccedil;in &ccedil;ok fazla bir fiyat hareketi beklenmiyor ama burada da kurdaki y&uuml;kselişi bahane ederek stoktaki &uuml;r&uuml;nlerinde fiyat artışı yapabilecek spek&uuml;lat&ouml;rler olabilir. Tohum tarafında ise Eyl&uuml;l-Ekim ayında kışlık &uuml;r&uuml;nlerin ekim zamanında tablo daha net ortaya &ccedil;ıkacak. &Ouml;zellikle ithal tohumlarda yaşanacak fiyat artışı s&uuml;rpriz olmasa gerek. &ldquo;T&Uuml;RKİYE&rsquo;DE HAYVANCILIK SEKT&Ouml;R&Uuml; S&Uuml;REKLİ SIKINTI YAŞIYOR&rdquo; S&ouml;z konusu gelişmeleri Tarım-Analiz programında Baltalı Gıda Kurucusu Funda &Ouml;zer Baltalı ile de konuştuk. Baltalı, kurdaki y&uuml;kselişin etkisiyle yaklaşık 1 ay i&ccedil;erisinde &uuml;retim maliyetlerinin yaklaşık y&uuml;zde 36 oranında artacağını hesapladıklarını ve buna g&ouml;re bir &ccedil;ıkış yolu aradıklarını ve &ouml;nlem almaya &ccedil;alıştıklarını s&ouml;yl&uuml;yor. T&uuml;rkiye&rsquo;de hayvancılık sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n s&uuml;rekli sıkıntı yaşadığını belirten Baltalı, kurdaki artış bir&ccedil;ok maliyeti olumsuz etkileyeceğini kaydediyor. Bloomberg HT yayınına katılan Adana &Ccedil;ift&ccedil;iler Birliği Başkanı Mutlu Doğru da yem fiyatlarındaki harekete dikkat &ccedil;ekiyor. Kurdaki y&uuml;kselişin genel manada tarımı olumsuz etkilediğini kaydeden Doğru, &ldquo;Kurun etkisine a&ccedil;ık bir &ouml;rnek vermek gerekirse şuan arpa, buğday, mısır gibi &uuml;r&uuml;nlerin hasat d&ouml;nemi ve T&uuml;rkiye&rsquo;de en ucuz olacağı d&ouml;nem olmasına rağmen yemde Mart&rsquo;tan bu yana neredeyse y&uuml;zde 15-20, hatta son 2 hafta i&ccedil;inde y&uuml;zde 5-6&rsquo;lık bir artış meydana geldi. Bu da kurdaki y&uuml;kselişin yem sekt&ouml;r&uuml;n&uuml; ne kadar etkilediğinin a&ccedil;ık bir g&ouml;stergesidir&rdquo; diyor. Yemin yanı sıra g&uuml;bre tarafındaki gelişmelere de değinen Doğru, &ldquo;G&uuml;bre fiyatlarındaki artış eğer kurdan dolayı bu şekilde devam ederse, Eyl&uuml;l-Ekim aylarına geldiğimizde &Uuml;RE&rsquo;deki ve taban g&uuml;brelerindeki y&uuml;kseliş buğday ekimini de olumsuz etkileyecek ve bu da &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki yılın buğday &uuml;retimi ve rekoltesine negatif olarak yansıyacaktır&rdquo; diye konuşuyor. Mutlu Doğru, son d&ouml;nemde &ccedil;ift&ccedil;inin en &ccedil;ok canını yakan bir diğer girdi maliyetinin de y&uuml;zde 100 &uuml; aşan elektrik tarafında olduğunun altını &ccedil;iziyor. &Ouml;zetlemek gerekirse, ithalattan &ouml;t&uuml;r&uuml; d&ouml;viz kurundaki artış tarımsal &uuml;retimde yumuşak karnımız. Tarımda kur baskısını azaltmanın yolu i&ccedil;eride yerli kaynaklarla &uuml;retimi artırmaktan ge&ccedil;iyor. İthalata bağımlı bir &uuml;retim modelinin sağlıklı ve istikrarlı olmadığını artık anlamamız lazım. Aksi takdirde faturası her ge&ccedil;en g&uuml;n daha da ağırlaşıyor. Yazının başlığına geri d&ouml;nersek... Tarımsal girdileri dolar ve euro ile dışarıdan tedarik ederek &uuml;retim yapıp, &uuml;r&uuml;nleri TL bazında satmaya &ccedil;alışmak ne kadar s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir? İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Dolar ile üretip TL ile satmak ne kadar sürdürülebilir?

Diğer Yazılar