Türkiye'de ceviz yetiştiriciliği cazip bir yatırım mı?

Ge&ccedil;en hafta, &ldquo;T&uuml;rkiye&rsquo;de badem yetiştiriciliği karlı bir iş mi?&rdquo; başlıklı bir yazı yazmıştık. Zira, Tarım ve Orman Bakanlığı T&uuml;rkiye&rsquo;de badem bah&ccedil;esi tesis etmek &uuml;zere yapılacak yatırımların ekonomik a&ccedil;ıdan k&acirc;rlı olup olmadığını belirlemeye y&ouml;nelik detaylı bir &ccedil;alışma yayınlamıştı. Yazımız &uuml;zerine bir&ccedil;ok okuyucumuz ceviz yetiştiriciliği konusunda da benzer bir &ccedil;alışma olup olmadığını sordu. Bakanlığın tıpkı badem gibi ceviz ve zeytin i&ccedil;in de yayınlanmış &ccedil;alışmaları mevcut. Hen&uuml;z okumayan ya da g&ouml;zden ka&ccedil;ıranlar i&ccedil;in &ldquo;Ceviz Bah&ccedil;e Tesisi Projesi &ndash; Fizibilite Raporu ve Yatırımcı Rehberi&rdquo; başlıklı &ccedil;alışmadan &ouml;ne &ccedil;ıkan notları da bu vesileyle paylaşalım istedik. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; bu &ccedil;alışma da ceviz yetiştiriciliğine yatırım yapan ya da yapmak isteyenlerin merak ettiği pek &ccedil;ok soruya yanıt veriyor. Tarım ve Orman Bakanlığı neden ceviz bah&ccedil;esi yatırımını destekliyor? Son yıllarda T&uuml;rkiye, yeni ceviz bah&ccedil;eleri tesis edilmekle birlikte, artan i&ccedil; talep nedeniyle ihtiyacın bir kısmı ithalatla karşılanıyor. 2019 yılında y&uuml;zde 15 g&uuml;mr&uuml;k vergisi ile 129.1 milyon dolar karşılığında 75 bin 498 ton ceviz ithalatı yapıldı. Bakanlık, yapılacak olan yatırımlarla ceviz &uuml;retimini artırarak &uuml;lke ihtiyacını ithalat yerine yerli &uuml;retimle karşılamayı hedefliyor. Ve ihtiya&ccedil; fazlası &uuml;r&uuml;n&uuml; de ihracata konu ederek d&ouml;viz girdisi sağlamyı planlıyor. Ayrıca fındık ve badem gibi cevizle ikame &ouml;zelliği y&uuml;ksek sert kabuklu meyvelerde &uuml;retim ve ihracat potansiyeli dikkate alındığında, ortak pazarlama stratejisi ile T&uuml;rkiye&rsquo;nin ceviz pazarında k&uuml;resel &uuml;st&uuml;nl&uuml;ğe sahip olması s&ouml;z konusu. Bu &uuml;r&uuml;nlerin uzun s&uuml;re depolama &ouml;zelliği yanında, meyvesi, kabuğu ve kerestesinin farklı kullanım alanları g&ouml;z &ouml;n&uuml;nde bulundurulduğunda, T&uuml;rkiye&rsquo;de ceviz bah&ccedil;esi tesis edilmesi daha da &ouml;nemli hale geliyor. Ceviz bah&ccedil;esi tesisi i&ccedil;in hangi t&uuml;r destekler s&ouml;z konusu? Tıpkı bademde olduğu gibi cevizde de bakanlığın sağlamış olduğu sertifikalı fidan ve diğer hibe destekleri yanında, bozuk orman arazilerinin ve hazine arazilerinin tahsisiyle yeni ceviz bah&ccedil;elerinin kurulması teşvik ediliyor. Bakanlık tarafından; ceviz bah&ccedil;e tesisine hem yatırım yılında sertifikalı fidan kullanım desteği kapsamında fidan bedelinin y&uuml;zde 75&rsquo;ini karşılayarak hem &ouml;zel ağa&ccedil;landırma projeleri kapsamında yatırım bedelinin y&uuml;zde 25&rsquo;ini hibe ederek hem de bah&ccedil;e tesisi kurmayı teşvik etmek amacıyla y&uuml;zde 95&rsquo;lere varan faiz indirimli kredi desteği sağlanıyor. Bakanlık cevize dair nasıl bir hesaplama yapıyor? Bademde olduğu gibi cevizde de yaklaşık 1.000 dekar alanda arazi bedeli hari&ccedil; yatırımın ekonomik analizi hesaplanmaya &ccedil;alışılmış. Bu veriler dikkate alındığında, tesis yapılacak arazi şartlarının ilgili konu uzmanı teknik personellerce incelenmesi sonrasında badem bah&ccedil;esi i&ccedil;in yapılacak bu yatırımın fizibil olduğu belirtiliyor. Projenin ekonomik olarak gelir getirmeye başlaması 5&rsquo;inci yılda ger&ccedil;ekleşmekte olup, 8&rsquo;inci yılda ise yapılan yatırım ve işletme masraflarını karşılayıp k&acirc;ra ge&ccedil;iliyor. Projenin fayda/masraf oranı 3,83&gt;1 şeklinde bulunmuş olup, yapılan masrafların 3 katından fazla bir fayda sağlandığı ve projenin karlı olduğu değerlendiriliyor. Ortalama verim yıllarında, bir yıl i&ccedil;erisinde oluşan net karın ilk yatırım yılındaki maliyetlere oranlanmasıyla yapılan hesaplama ile yatırımın mali rantabilitesi y&uuml;zde 182 oranında bulunmuş olup bu g&ouml;sterge de karlı bir alana yatırım yapılmış olacağını işaret ediyor. Ceviz bah&ccedil;e tesisi projesi uygulandığında en az 30 yıllık proje &ouml;mr&uuml; boyunca net bug&uuml;nk&uuml; değer olarak 116 milyon TL gibi bir gelir elde edilmektedir. PROJE FİZİBİLİTE SONU&Ccedil;LARI: Uygulama Yılı: 2020 Tesis Alanı: 1000 Dekar Yatırım Tutarı: 2.447.500 TL Yıllık İşletme Giderleri: 1.736.873 TL Yıllık İşletme Gelirleri: 7.550.000 TL Net Nakit Akışları: 171.946.325 TL Fayda Masraf Oranı: 3,83 Mali Rantabilitesi: %182 İ&ccedil; Karlılık Oranı: %27,3 Yatırım Geri &Ouml;deme Suresi: 8 Yıl Net Bug&uuml;nk&uuml; Değer- Gelir: 116.025.761 TL Sonu&ccedil; olarak; ceviz bah&ccedil;esinin kurulacağı b&ouml;lgede iklim ve diğer ekolojik koşulların uygunluğu, teknik bakım işlemlerinin usul&uuml;ne uygun olarak yerine getirilmesi, yer ve &ccedil;eşit se&ccedil;iminin &ouml;nemi, b&uuml;y&uuml;k pazarlara yakınlık, i&ccedil; ve dış ticaret imkanları da bu işin k&acirc;rlılığında en belirleyici fakt&ouml;rler arasında yer alıyor. T&uuml;rkiye&rsquo;nin ceviz &uuml;retimi, t&uuml;ketimi karşılayabiliyor mu? T&uuml;rkiye, mevcut ceviz &uuml;retim miktarı ile d&uuml;nyada 4&rsquo;&uuml;nc&uuml; sırada yer alıyor. Buna rağmen kendi ihtiyacını tamamen karşılayamıyor ve net ithalat&ccedil;ı &uuml;lke konumunda yer alıyor. Yıllık ceviz t&uuml;ketiminin 268 bin ton seviyesinde olduğu T&uuml;rkiye, 2019 yılı itibariyle 225 bin ton ceviz &uuml;retimi ger&ccedil;ekleştirdi. İthalat ve ihracat dengeleri g&ouml;zetildiğinde İhtiyacın karşılanmasında yeterlilik oranı y&uuml;zde 74,5 olarak hesaplanıyor. Arz a&ccedil;ığı ithalatla karşılanmakta olup ithalatta uygulanan g&uuml;mr&uuml;k vergisi oranı 2020 yılı itibariyle kabuklu ve kabuksuz ceviz i&ccedil;in y&uuml;zde 4 seviyesinde. Ayrıca kabuklu ceviz ithalatında ton başına 300 Euro, kabuksuz cevizde ise 690 Euro toplu konut fonu uygulanıyor. K&uuml;resel ceviz &uuml;retimindeki rakamlar nasıl? D&uuml;nya ceviz &uuml;retimi, 2018 yılı itibariyle 1,1 milyon hektar alanda 3,6 milyon ton olup en fazla &uuml;retim alanına sahip &uuml;lke &Ccedil;in. T&uuml;rkiye, ABD ve İran dan sonra ceviz &uuml;retiminde 4&rsquo;&uuml;nc&uuml; sırada yer alıyor. Verimlilikte ise ABD ilk sırada yer alıyor. T&uuml;rkiye ise &uuml;retimde olduğu gibi verimlilikte de 4&rsquo;&uuml;nc&uuml; sırada bulunuyor. Zira ABD dekar başına 448 kilogram &uuml;r&uuml;n alırken, &Ccedil;in 383 kilogram, İran 281 kilogram ve T&uuml;rkiye 192 kilogram &uuml;r&uuml;n alıyor. K&uuml;resel ceviz ticaretinde hangi &uuml;lkeler &ouml;ne &ccedil;ıkıyor? D&uuml;nya ceviz &uuml;retiminin yaklaşık y&uuml;zde 8,8&rsquo;i ihracata konu oluyor. Tıpkı bademde olduğu gibi &uuml;retimde ikinci sırada olan ABD, en fazla ceviz ihracatı yapan &uuml;lke pozisyonunda yer alıyor. ABD&rsquo;yi Şili, Fransa ve Meksika takip ediyor. T&Uuml;İK verilerine g&ouml;re, T&uuml;rkiye&rsquo;nin ceviz ihracat miktarı 2019 yılı itibariyle 3 bin 142 ton, ihracat değeri de 26 milyon dolar olarak ger&ccedil;ekleşmiş durumda. D&uuml;nya kabuklu ceviz ihracat değeri yaklaşık 1,2 milyar dolar olarak ger&ccedil;ekleşirken, kabuksuz ceviz ihracatı ise 1,76 milyar dolar seviyesinde. ABD ihracat miktarında olduğu gibi elde edilen gelirde de ilk sırada yer alıyor. ABD&rsquo;yi Şili, Fransa ve Meksika takip etmektedir. Cevizin ekonomik &ouml;nemi nedir? Ceviz hem meyvesi hem de kereste değeriyle ekonomik &ouml;neme sahiptir. Ceviz ağacının 150-200 yıllık &ouml;mr&uuml;n&uuml;n ilk 60-70 yılında meyvelerinden, bu yaştan sonra da piyasa taleplerine g&ouml;re kerestesinden faydalanılmaktadır. Ceviz hangi iklim şartlarını sever? Ceviz ağacının en &ouml;nemli niteliklerinden birisi, değişik iklimlere kolayca uyum sağlamasıdır. Ceviz ağacının soğuklama ihtiyacı 800-1800 saat olup deniz seviyesinden 1700 m y&uuml;kseklikteki alanlara kadar yayılış g&ouml;sterir. Aşırı yaz sıcaklarında yeşil kabukta, yapraklarda yanmalar ve meyvelerde b&uuml;z&uuml;lmeler olur. Bir b&ouml;lgede ceviz yetiştiriciliğini sınırlayan en &ouml;nemli fakt&ouml;rlerin başında ilkbahar ge&ccedil; ve sonbahar erken donları gelmektedir. S&ouml;z konusu donlar s&uuml;rg&uuml;nlerde zararlara neden olabilir. Y&uuml;ksek yaz sıcakları &ouml;zellikle 38&deg;C&rsquo;den sonra meyve kalitesinde sorunlar oluşturmaktadır. İlkbahar ge&ccedil; yağışları ağa&ccedil;larda bakteriyel leke ve antraknoz zararını artırabilmektedir. &Ccedil;eşitlerin iklim gereksinimleri iyi saptanmalı ve &ouml;zellikle ilkbahar ge&ccedil; donları y&ouml;n&uuml;nden risk olmamalıdır. &Ccedil;ok ge&ccedil; yapraklanan ceviz &ccedil;eşitlerinde vejetasyon s&uuml;resi kısa olduğu i&ccedil;in, olgunlaşamayan s&uuml;rg&uuml;nlerin erken sonbahar donlarından zarar g&ouml;rd&uuml;ğ&uuml; de &ouml;nemli bir ger&ccedil;ektir. Ceviz hangi t&uuml;r toprak yapısını sever? Ceviz ağa&ccedil;ları, toprak bakımından se&ccedil;ici olmamakla beraber, taban suyu seviyesi 2,5-3,0 metreden yukarı olmayan, su tutmayan, nemliliğini muhafaza eden derin topraklarda iyi gelişir. Ceviz bah&ccedil;esi tesis edilecek arazide, k&ouml;k gelişiminin yaygın olacağı derinlikte blok halinde kaya veya ağır kil tabakası bulunmamalıdır. Ceviz, su tutan killi topraklarda ve durgun sulu yerlerde gelişemez. Ayrıca toprağın, pH&rsquo;sı 6.4-7.3 dolayında olmalı ve b&uuml;nyesinde alkalilik ve tuz problemi bulunmamalıdır. Ceviz ağa&ccedil;ları, y&uuml;ksek konsantrasyonlarda alkalilik, sodyum, klor ve bora karşı hassastır. Ceviz bah&ccedil;esinin yer se&ccedil;iminde nelere dikkat etmeli? Ceviz yetiştiriciliğinde bah&ccedil;e yerinin se&ccedil;imi olduk&ccedil;a &ouml;nemlidir. Ceviz ağa&ccedil;ları yazları bol g&uuml;neşli, kışları ılıman ge&ccedil;en, soğuk r&uuml;zg&acirc;rlardan korunmuş vadilere daha &ccedil;ok uyum sağlamışsa da soğuklama ihtiyacı, uyanma ve kış dinlenme periyotları dikkate alınarak bah&ccedil;e kurulduğunda, kışı sert ge&ccedil;en yerlerde de yetiştiği g&ouml;r&uuml;lmektedir. Maliyet ve k&acirc;rlılık analinizinde nelere dikkat edilmeli? Meyve yetiştiriciliği uzun yıllar uğraşı gerektiren bir faaliyet alanıdır. Bundan dolayı herhangi bir sebeple &uuml;retimden vazge&ccedil;me esnekliği olduk&ccedil;a d&uuml;ş&uuml;kt&uuml;r. Bu itibarla &ccedil;ok yıllık bitkilerde maliyet ve k&acirc;rlılık analizinin b&uuml;y&uuml;k &ouml;neme sahip olduğu ifade edilir Bu &ccedil;alışmada, ceviz bah&ccedil;esi i&ccedil;in tesis d&ouml;nemi 4 yıl, proje &ouml;mr&uuml; ise 30 yıl olarak belirlenmiştir. Dekara 25 adet fidan gelecek şekilde dikim planlanmıştır. Yatırımın 5&rsquo;inci yılından itibaren artı gelir elde edilmesi &ouml;ng&ouml;r&uuml;lmektedir. 49 sayfalık &ccedil;alışmada ceviz yetiştiriciliğine yatırım yapmak isteyen &uuml;retici ve girişimcilerin daha pek &ccedil;ok teknik sorusuna yanıtlar veriliyor. Cevizin bitkisel &ouml;zellikleri ve ekolojik istekleri, &ccedil;eşit se&ccedil;imi, dikim ve ihtiya&ccedil; duyulan k&uuml;lt&uuml;rel işlemler dahil olmak &uuml;zere hastalık ve zararlılarla m&uuml;cadeleden hasat ve sonrasındaki işlemlere kadar pek &ccedil;ok detay yer alıyor. Yine ceviz bah&ccedil;esi projesinin mali analizi ve fizibilitesine y&ouml;nelik bilgiler de projenin yatırım giderleri, girdi maliyetleri, proje gelirleri ve mali rantabilitesi gibi farklı alt başlıklar halinde detaylandırılmış. BU İŞE GİRMEK İSTEYEN YA DA D&Uuml;Ş&Uuml;NENLERE UFAK BİR UYARI Badem yetiştiriciliğine dair yazımızda altını &ccedil;izdiğimiz uyarıları aynen ceviz yatırım yapmak isteyenler i&ccedil;in de yineleyelim. Tarım ve Orman Bakanlığının bu t&uuml;r bir &ccedil;alışmayla ceviz bah&ccedil;esi konusunda yatırım iştahı ya da merakı olan girişimci ruhlu &uuml;reticilere yol g&ouml;steriyor olması g&uuml;zel. Ancak bu alanda yatırım yapmak isteyenlere bizim na&ccedil;izane tavsiyemiz aynı zamanda sahada da kendi fizibilite &ccedil;alışmalarını yapmaları y&ouml;n&uuml;nde olacaktır. T&uuml;rkiye&rsquo;de tarım sekt&ouml;r&uuml; kendi i&ccedil;inde fırsatlar yarattığı kadar riskler de barındırıyor. Bu riskler bazen &uuml;retim maliyetleri, bazen finansman y&ouml;netimi bazen de satış ve pazarlama tarafında yaşanıyor. İklimle ilgili riskleri zaten s&ouml;ylememize gerek yok sanırız. Dolayısıyla kırsaldaki ger&ccedil;ekler ve piyasa dinamikleri bazen kağıt &uuml;zerindeki analizlerle tam olarak uyuşmayabiliyor. O y&uuml;zden bu ve buna benzer rapor ve &ccedil;alışmalardan yararlanırken aynı zamanda bu işle ilgili hali hazırda yatırım yapmış ve devam eden tesisleri gezerek &uuml;reticilerle konuşmakta fayda var. Hatta bu alana b&uuml;y&uuml;k bir iştah ve hevesle girerek belirli bir s&uuml;re sonra işler planladığı ve beklediği şekilde y&uuml;r&uuml;mediği i&ccedil;in &ccedil;ıkan ya da &ccedil;ıkmak isteyen yatırımcıların fikrini de almakta fayda olduğunu d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yoruz. B&ouml;ylece sekt&ouml;re sadece bir değil birka&ccedil; a&ccedil;ıdan bakma fırsatı ve ger&ccedil;ekleri t&uuml;m boyutuyla g&ouml;rme şansınız olacaktır. BAKANLIKTAN YASAL UYARI Zaten Tarım ve Orman Bakanlığı da s&ouml;z konusu &ccedil;alışmalarla ilgili ş&ouml;yle bir yasal uyarı notunu da d&uuml;şmeyi ihmal etmemiş: &ldquo;Rehberde yer verilen g&ouml;r&uuml;ş ve değerlendirmeler, hi&ccedil;bir kişi, kurum veya kuruluşa herhangi bir taahh&uuml;t i&ccedil;ermemekte olup sadece bilgi ama&ccedil;lıdır. Bitkisel &Uuml;retim Genel M&uuml;d&uuml;rl&uuml;ğ&uuml;, Rehberde yer alan bilgi, g&ouml;r&uuml;ş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda hi&ccedil;bir taahh&uuml;t ve sorumluluk kabul etmez.&rdquo; NOT: İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Türkiye'de ceviz yetiştiriciliği cazip bir yatırım mı?

Diğer Yazılar