Çiftçi anketinden 'kaygı' ve 'memnuniyetsizlik' çıktı

Kredi Kayıt B&uuml;rosu (KKB), &ldquo;2020 T&uuml;rkiye Tarımsal G&ouml;r&uuml;n&uuml;m Saha Araştırması&rdquo; sonu&ccedil;larını yayınladı. Ankette olduk&ccedil;a dikkat &ccedil;ekici ve &ccedil;arpıcı yanıtlar var. T&uuml;m sekt&ouml;r paydaşlarının raporu iyi okuması ve analiz etmesinde fayda olduğunu d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yoruz. COVID-19 pandemisinin tarım sekt&ouml;r&uuml;ne etkilerinin incelendiği araştırma, 2020 nin Mayıs ve Haziran ayları arasında ger&ccedil;ekleştirilmiş. Saha araştırması, Frankfurt School of Finance &amp; Management&rsquo;ın T&uuml;rkiye&rsquo;de bulunan tarım ekibi tarafından y&uuml;r&uuml;t&uuml;lm&uuml;ş. Covid-19 pandemisi nedeniyle, bu yıl anketlerin tamamı telefonla g&ouml;r&uuml;şme yoluyla toplanmış. 28 il ve bu illere bağlı il&ccedil;elerde aktif olarak tarımsal &uuml;retim yapan bin 10 (1.010) &ccedil;ift&ccedil;i ile bire bir anket yoluyla ger&ccedil;ekleştirilen saha araştırmasında ilgin&ccedil; bulgular yer alıyor. &ldquo;G&ouml;n&uuml;ll&uuml;l&uuml;k&rdquo; esasına g&ouml;re uygulanan ankette, katılımcı &ccedil;ift&ccedil;ilere 29 adet mesleki, sekt&ouml;rel ve finansal soru y&ouml;netilmiş. Gelin, KKB tarafından yayınlanan araştırmadan &ouml;ne &ccedil;ıkan bilgilere birlikte g&ouml;z atalım. 2019 yılı saha araştırmasında 46 olan &ccedil;ift&ccedil;i yaş ortalaması, 2020 anketinde 51 olarak ger&ccedil;ekleşmiş. Ankete katılan her on &ccedil;ift&ccedil;iden altısı, sadece bitkisel &uuml;retim, d&ouml;rd&uuml; hem bitkisel hem hayvansal &uuml;retim (karma işletme) ger&ccedil;ekleştirdiğini bildirmiş. Sadece hayvansal &uuml;retim yapan &ccedil;ift&ccedil;i sayısı y&uuml;zde 1&rsquo;in altında bulunurken, sonu&ccedil;lar ge&ccedil;en yıl ile karşılaştırıldığında karma işletme oranının y&uuml;zde 48&rsquo;den y&uuml;zde 40&rsquo;a, sadece hayvancılık yapan işletmelerin ise y&uuml;zde 13&rsquo;ten y&uuml;zde 1&rsquo;in altına d&uuml;şt&uuml;ğ&uuml; g&ouml;zlenmiş. Bu d&uuml;ş&uuml;ş, bu yıl yapılan ankette hayvancılık işletmelerinin sayısının azaldığı ve &ldquo;sadece bitkisel &uuml;retim yapan&rdquo; işletme oranlarının y&uuml;kseldiği anlamına geliyor. Sonu&ccedil; olarak, işletme sayısı ve tipi a&ccedil;ısından, bu yıl dağılımın bitkisel &uuml;retim lehine değiştiği s&ouml;ylenebilir. &Ccedil;İFT&Ccedil;İNİN &Uuml;R&Uuml;N VE &Uuml;RETİM TERCİHİ KKB&rsquo;nin anketinde katılımcılara &ldquo;Bu yıl &uuml;rettiğiniz/&uuml;reteceğiniz bitkisel &uuml;r&uuml;nler nelerdir?&rdquo; diye sorularak, en &ccedil;ok tercih edilen ilk 20 &uuml;r&uuml;n listelenmiş. Saha araştırmasına katılan her on &ccedil;ift&ccedil;iden d&ouml;rd&uuml; buğday, &uuml;&ccedil;&uuml; mısır ekmekte. Sebzelerde domates, meyvelerde ise &uuml;z&uuml;m ilk sırayı almış. 2019 ile karşılaştırıldığında, ilk &uuml;&ccedil; sıranın (buğday, mısır, arpa) değişmediği, buna karşın patates, soğan, kavun ve hıyarın (salatalık), bu yıl ilk 20&rsquo;den daha aşağı sıralara d&uuml;şt&uuml;ğ&uuml; g&ouml;zlenmiş. Bunların yerine elma, fındık, ceviz ve karışık sebze ilk 20&rsquo;ye girmiş. 2018&rsquo;in sonlarından itibaren aşırı y&uuml;kselen patates ve soğan fiyatlarına istinaden kamu tarafından yapılan sıkı fiyat takibi ve ardından 2020 yılı Ocak ayında bu iki &uuml;r&uuml;n&uuml;n ihracatına getirilen &ldquo;&ouml;n izin&rdquo; şartının patates ve soğan ekilişlerini aşağı y&ouml;nl&uuml; etkilediği tahmin ediliyor. Kavunun ise ge&ccedil;en yıl fiyatı &ccedil;ok d&uuml;şm&uuml;ş ve bu yıl tarımsal piyasalarda sık g&ouml;r&uuml;len &ouml;r&uuml;mcek ağı teoremine yakalanmış durumda. &Ccedil;ift&ccedil;ilerin en &ccedil;ok tercih ettiği ilk 20 &uuml;r&uuml;n&uuml;n &ccedil;ift&ccedil;i başına ortalama ekiliş alanına bakıldığında ise pamuk 134 dekar ile ge&ccedil;en yıl olduğu gibi ilk sırayı alırken, bunu nohut, mısır ve buğday takip etmiş. Beklendiği gibi meyve ve sebzelerin ortalama ekilişleri, hububat ve end&uuml;striyel bitkilerden daha k&uuml;&ccedil;&uuml;k ve zeytin hari&ccedil; tamamı 50 dekarın altında. Ge&ccedil;en yıl ile karşılaştırıldığında tarla bitkilerinin (hububat, end&uuml;striyel bitkiler) ortalama ekiliş alanlarında y&uuml;zde 10-20 arasında artış g&ouml;r&uuml;l&uuml;rken (nohut hari&ccedil;), sebze ve meyvelerde benzer oranlarda d&uuml;ş&uuml;şlere rastlanmış. Bu durum mekanize (makinelerin yoğun kullanıldığı) &uuml;r&uuml;nlerin ortalama ekiliş alanlarında artış, emek-yoğun (iş&ccedil;iliğin yoğun kullanıldığı) &uuml;r&uuml;nlerde ise azalış olarak yorumlanıyor. Saha araştırmalarında &ldquo;tarım iş&ccedil;iliği&rdquo;ne y&ouml;nelik problemlerin artış trendinde olduğu dikkate alındığında, bu sonu&ccedil; anlamlı g&ouml;z&uuml;k&uuml;yor. &Uuml;RETİM DESENİNDEKİ DEĞİŞİM Katılımcılara &ldquo;Son 3 yıl i&ccedil;erisinde ka&ccedil; farklı bitkisel &uuml;r&uuml;n yetiştirdiniz?&rdquo; sorusu y&ouml;neltildiğinde, cevapların yoğunluğu 1-4 &uuml;r&uuml;n arasında oluşmuş, ortalama &uuml;r&uuml;n sayısı ise 4 farklı &uuml;r&uuml;n olarak &ouml;l&ccedil;&uuml;lm&uuml;ş. Bu ortalama, 2019&rsquo;da yapılan araştırma ile aynı. &Ccedil;ift&ccedil;ilerin &ldquo;aynı yıl i&ccedil;erisinde&rdquo; yetiştirdiği &uuml;r&uuml;n sayısı 3 iken, son 3 yıl sorulduğunda bu sayısının 4&rsquo;e &ccedil;ıkması T&uuml;rk &ccedil;ift&ccedil;isinin ortalamada 3-4 &uuml;r&uuml;n&uuml; aynı anda ya da m&uuml;navebeli (d&ouml;n&uuml;ş&uuml;ml&uuml;) olarak yetiştirdiğini ortaya koyuyor. Hayvancılık yapan işletmelere, yetiştirdikleri hayvan &ccedil;eşidi sorulduğunda y&uuml;zde 70&rsquo;inin s&uuml;t sığırı, y&uuml;zde 41&rsquo;inin besi sığırı, y&uuml;zde 23&rsquo;&uuml;n&uuml;n ise k&uuml;&ccedil;&uuml;kbaş hayvan yetiştirdiği g&ouml;zlenmiş. Bu &uuml;&ccedil; ana hayvancılık &ccedil;eşidini arıcılık ve tavuk&ccedil;uluk takip etmiş. Ge&ccedil;tiğimiz yıl ile karşılaştırıldığında besi sığırı yetiştiricisi oranının arttığı, k&uuml;&ccedil;&uuml;kbaş yetiştiricisinin ise azaldığı g&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Bu yıl g&ouml;r&uuml;ş&uuml;len &ccedil;ift&ccedil;ilerde hayvancılık yapan sayısının azaldığı belirtilmiş &Ccedil;İFT&Ccedil;İ &Uuml;R&Uuml;N SE&Ccedil;ERKEN HANGİ FAKT&Ouml;RLERİ DİKKATE ALYOR? &Ccedil;ift&ccedil;ilerin yetiştirdikleri bitkisel &uuml;r&uuml;nleri tercih etmede etkili olan dinamikleri anlamak &uuml;zere &ldquo;&uuml;r&uuml;n se&ccedil;erken&rdquo; hangi fakt&ouml;rleri dikkate aldıkları sorulmuş. &Ccedil;oktan se&ccedil;meli bu soru &ldquo;en fazla beş&rdquo; tercihle sınırlandırılarak, her katılımcının en &ccedil;ok ihtiya&ccedil; duyduğu alanları işaretlemesi ve b&ouml;ylece daha nitelikli bir sonuca ulaşılması sağlanmış. Toplanan cevaplar katılımcı sayısına b&ouml;l&uuml;nd&uuml;ğ&uuml;nde, en &ccedil;ok tercih edilen se&ccedil;enek &ldquo;&ouml;nceden bildiğim, alıştığım &uuml;r&uuml;n&rdquo; (%59) olmuştur. Bunu &ldquo;alıcısı &ccedil;ok, satışı hızlı olan &uuml;r&uuml;n&rdquo; (%36), &ldquo;fiyatı iyi olan &uuml;r&uuml;n&rdquo; (%35) ve &ldquo;hayvanlarımın yiyeceği &uuml;r&uuml;n&rdquo; (%31) takip etmiş. Bu yılki araştırmada &ccedil;arpıcı olan nokta ise &ldquo;alıcısı &ccedil;ok, satışı hızlı&rdquo; se&ccedil;eneğinin ge&ccedil;en yıl 4&rsquo;&uuml;nc&uuml; ve 5&rsquo;inci sırada tercih edilirken, bu yıl 2. sıraya y&uuml;kselmiş olması. Bu durum &ccedil;ift&ccedil;ilerin &ldquo;pazarı geniş&rdquo; olan &uuml;r&uuml;nleri &ouml;nceliklendirdiğine işaret ediyor. Koronavir&uuml;s pandemisinin, bu y&ouml;nelimi artırdığı d&uuml;ş&uuml;n&uuml;l&uuml;yor. Yukarıdaki cevapları &ldquo;gelecek yıl fiyatı y&uuml;kselecek &uuml;r&uuml;n&rdquo; (%21) se&ccedil;eneği takip etmiş ve bu se&ccedil;eneğin bu yıl yakaladığı oran, ge&ccedil;en yılın (%11) neredeyse iki katı. Her ne kadar &ldquo;fiyatı iyi olan &uuml;r&uuml;n&rdquo; h&acirc;l&acirc; y&uuml;ksek bir orana (%35) sahip olsa da, ge&ccedil;en yıla g&ouml;re &ccedil;ift&ccedil;ilerin bu yıl &uuml;r&uuml;nlerde &ldquo;gelecek&rdquo; (beklenti/tahmin) fiyata daha fazla odaklandığı anlaşılıyor. Ge&ccedil;tiğimiz yıl &ldquo;Diğer&rdquo; se&ccedil;eneği altında &ccedil;ift&ccedil;ilerin ankette g&ouml;rmeden kendiliğinden ve &ccedil;ok&ccedil;a dile getirdikleri/ yazdıkları &ldquo;masrafı az olan &uuml;r&uuml;n&rdquo; ve &ldquo;kuraklığa uygun/az su isteyen &uuml;r&uuml;n&rdquo; se&ccedil;enekleri bu yıl ankette yeni iki şık olarak eklenmiş. Bu yeni se&ccedil;eneklerden &ldquo;masrafı az olan &uuml;r&uuml;n&rdquo; &ccedil;ift&ccedil;ilerin y&uuml;zde 20&rsquo;si, &ldquo;kuraklığa uygun/az su isteyen&rdquo; ise y&uuml;zde 18&rsquo;i tarafından tercih edilmiş. Bu durum her iki se&ccedil;eneğin gelecekteki araştırmalarda da korunması gerektiğini g&ouml;steriyor. &ldquo;Desteklemeye g&ouml;re&rdquo; ve &ldquo;s&ouml;zleşmeli &uuml;retebildiğim&rdquo; se&ccedil;enekleri ge&ccedil;en yıl da olduğu gibi son sıralarda yer almış. S&Ouml;ZLEŞMELİ &Uuml;RETİM TRENDİ Katılımcı &ccedil;ift&ccedil;ilere son 3 yılda hi&ccedil; s&ouml;zleşmeli &uuml;retim yapıp yapmadıkları sorulduğunda &ccedil;ift&ccedil;ilerin sadece y&uuml;zde 20&rsquo;si &ldquo;Evet&rdquo; demiş. &ldquo;Evet&rdquo; diyenlerin y&uuml;zde 81&rsquo;i ise s&ouml;zleşmeli &uuml;retimden memnun. Ge&ccedil;tiğimiz yıla g&ouml;re her iki soruda da &ldquo;Evet&rdquo; diyenlerin oranı y&uuml;kselmiş. S&ouml;zleşmeli tarım yaptığını s&ouml;yleyen &uuml;reticiler; 34 bitkisel, 1 hayvansal &uuml;r&uuml;n (s&uuml;t) olmak &uuml;zere toplamda 35 farklı &uuml;r&uuml;n i&ccedil;in s&ouml;zleşme yaptıklarını belirtmişler. &Uuml;reticilerin &ccedil;oğunluğu, ge&ccedil;en yıl olduğu gibi, &uuml;r&uuml;n olarak s&ouml;zleşmeli ekimin zorunlu olduğu şeker pancarını (%39) bildirmiş. Bu &uuml;r&uuml;n&uuml; sal&ccedil;a, konserve, kurutmalık sebze sanayisinin ihtiyacı i&ccedil;in &uuml;retilen domates (%13) takip etmiş. Listedeki hububat &uuml;r&uuml;nleri (mısır, arpa, buğday) daha &ccedil;ok tohumluk &uuml;retim amacıyla tohum şirketleri i&ccedil;in ekiliyor. &Ccedil;İFT&Ccedil;İNİN SEKT&Ouml;REL SORUNLARI Saha araştırmasında &ccedil;ift&ccedil;ilere &ldquo;tarımsal &uuml;retim esnasında&rdquo; ve &ldquo;&uuml;retimden sonra&rdquo; olmak &uuml;zere yaşadıkları sorunlar, iki aşama i&ccedil;in farklı şekilde sorulmuş. Sorun se&ccedil;iminde &ccedil;ift&ccedil;ilere birden fazla se&ccedil;enek imk&acirc;nı tanınmış, fakat cevapların, sorunu daha g&uuml;&ccedil;l&uuml; şekilde temsil edebilmesi a&ccedil;ısından &ccedil;ift&ccedil;i başına en fazla beş adetle sınırlandırılmış. &Ccedil;ift&ccedil;ilerin en &ccedil;ok bildirdiği sorun, ge&ccedil;en yıl da olduğu gibi &ldquo;Girdi pahalılığı&rdquo; (%93). Fakat bu şıkkı tercih edenlerin oranı ge&ccedil;en yıl y&uuml;zde 83 iken bu yıl 10 puan artarak y&uuml;zde 93&rsquo;e y&uuml;kselmiş durumda. Bu yıl en dikkat &ccedil;ekici sonu&ccedil;lardan birisi &ldquo;İklim ve kuraklık&rdquo; problemlerinin, ge&ccedil;en yıla oranla neredeyse iki kat fazla &ccedil;ift&ccedil;i tarafından se&ccedil;ilerek ikinci sıraya y&uuml;kselmesi. &ldquo;Hastalık ve zararlılar&rdquo; y&uuml;zde 36&rsquo;dan y&uuml;zde 45&rsquo;e y&uuml;kselmesine rağmen bu yıl &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; sıraya kaymış. &ldquo;İş&ccedil;i bulamama&rdquo; sorunu ge&ccedil;en yıla g&ouml;re rekor kırarak &ldquo;sulama suyu&rdquo; problemi ile aynı seviyeye ulaşmış (%28). Bu yıl koronavir&uuml;s pandemisinin iş&ccedil;i tedariki ve maliyeti sorununu artırdığı d&uuml;ş&uuml;n&uuml;l&uuml;yor. Bilindiği &uuml;zere tarım iş&ccedil;isi a&ccedil;ığı son yıllarda Suriye, Afganistan ve G&uuml;rcistan uyruklu g&ouml;&ccedil;menlerle telafi edilmeye &ccedil;alışııyor. Son yıllarda daha az iş&ccedil;ilik gerektiren &uuml;r&uuml;nlere (tahıl, end&uuml;striyel bitkiler) ve makineli tarıma kayışın &ouml;nemli nedenlerinden birisinin de iş&ccedil;i tedarik problemi olduğu sahada g&ouml;zleniyor. Sahada g&ouml;zlenen dikkat &ccedil;ekici bir husus, pandemiden etkilendiğini s&ouml;yleyen &ccedil;ift&ccedil;ilerin b&uuml;y&uuml;k bir kısmının (%39), hayvancılık yapan işletmeler olması. Bu işletmeler pandeminin ilk zamanlarında veterinere ulaşma, yem satın alma, hayvan taşıma, hayvan kestirme veya s&uuml;t teslimi gibi konularda zorlandıklarını belirtmiş. &ldquo;Y&uuml;ksek arazi kiraları&rdquo;, &ldquo;kalitesiz girdi&rdquo; ve &ldquo;yetersiz makine-ekipman&rdquo;, ge&ccedil;en yıl olduğu gibi son &uuml;&ccedil; sırayı paylaşmış, fakat bu yıl makine-ekipman yetersizliğinin oranı ge&ccedil;en yıla g&ouml;re d&uuml;şm&uuml;ş. &Ccedil;İFT&Ccedil;İNİN KAYGISI DERİNLEŞİYOR Sekt&ouml;rel sorunların ikinci aşaması olarak, &ccedil;ift&ccedil;ilerin &ldquo;&uuml;retimden sonra&rdquo; karşılaştıkları problemleri de sıralamaları istenmiş. En az bir sorun bildiren katılımcıların sonu&ccedil;larına g&ouml;re, &ccedil;ift&ccedil;inin &uuml;retim aşamasından sonraki sorunları &ouml;ncelikle &ldquo;beklentinin altındaki satış fiyatı&rdquo; (%89) ve &ldquo;alıcı bulma&rdquo; (%23) veya &ldquo;g&uuml;venilir alıcı bulma&rdquo; (%22) &uuml;zerinde yoğunlaşıyor. &ldquo;&Uuml;r&uuml;n param ge&ccedil; &ouml;deniyor&rdquo; (%13) se&ccedil;eneğinin de bir başka t&uuml;r alıcı problemi olduğu d&uuml;ş&uuml;n&uuml;l&uuml;rse, &ccedil;ift&ccedil;ilerin hasat sonrası sorunlarının b&uuml;y&uuml;k kısmının beklendiği gibi &ldquo;fiyat&rdquo; ve &ldquo;alıcılar&rdquo; ile olan ilişkileri olduğu a&ccedil;ık. Sıralamanın ge&ccedil;en yıl yapılan araştırmayla benzeşmesi, araştırmanın tutarlılık seviyesi a&ccedil;ısından olumlu yorumlanıyor. Fakat &ldquo;umduğum fiyat d&uuml;ş&uuml;k&rdquo; ile yukarıdaki grafikteki &ldquo;girdiler pahalı&rdquo; se&ccedil;eneklerinin her ikisinin birlikte bu yıl daha da y&uuml;kselmesi &ccedil;ift&ccedil;inin &ldquo;k&acirc;rlılık&rdquo; kaygılarının gittik&ccedil;e derinleştiğinin bir g&ouml;stergesi sayılıyor. &Ccedil;İFT&Ccedil;İNİN SATIŞ KANALLARI Araştırmada T&uuml;rkiye genelinde &uuml;r&uuml;n ayırt etmeksizin &ccedil;ift&ccedil;ilerin satış kanallarının dağılımını g&ouml;rebilmek i&ccedil;in katılımcılara &uuml;r&uuml;nlerini nereye sattıkları sorulmuş. Ge&ccedil;tiğimiz yıl olduğu gibi, bu yılda da &ccedil;ift&ccedil;ilerin en b&uuml;y&uuml;k alıcısı ilk toplayıcılar olan t&uuml;ccarlar (aracılar) (%71) olmuş. Tarımsal coğrafyanın b&uuml;y&uuml;k, buna karşılık tarımsal işletmelerin k&uuml;&ccedil;&uuml;k ve dağınık olduğu bir sekt&ouml;rde, bu durum &ccedil;ok doğal karşılanıyor. Fakat dikkat &ccedil;ekici olan husus, bu yılki araştırmada t&uuml;ccarın payının artmasının yanında, doğrudan perakendeciye veya t&uuml;keticiye yapılan satışın azalmış olması. Bu sonucun bu yılki araştırmada hayvancılık işletmelerinin azalmış olması ile bağlantılı olduğu d&uuml;ş&uuml;n&uuml;l&uuml;yor, &ccedil;&uuml;nk&uuml; hayvansal &uuml;r&uuml;nlerde doğrudan t&uuml;keticiye satışın oranı T&uuml;rkiye de fazla. &Ccedil;ift&ccedil;ilerin satış kanallarının tespitinden sonra, &uuml;r&uuml;n bedellerini hangi vadelerde tahsil ettikleri sorulmuş. Buna g&ouml;re katılımcıların y&uuml;zde 60&rsquo;ı alıcılardan &uuml;r&uuml;n bedelini peşin veya bir hafta i&ccedil;inde tahsil ettiklerini belirtmişler. Bazı &uuml;r&uuml;nlerde (&ouml;zellikle meyvelerde ve t&uuml;t&uuml;nde) g&ouml;r&uuml;lebilen hasat &ouml;ncesi toptan (kabala) satış da bu orana dahil. Tahsilat vadeleri a&ccedil;ısından bu yılki araştırmada sıralama değişmemiş olsa da, tamamı peşin ve tamamı vadeli satışın (%11) az da olsa arttığı, bir kısmı peşin geri kalanı vadeli satanların oranının ise azaldığı (%30) g&ouml;r&uuml;lm&uuml;ş. Geleneksel olarak, &ccedil;ift&ccedil;ilerin &ccedil;oğu &uuml;retim sezonu boyunca nakit veya kredili olarak bor&ccedil;landıklarından dolayı, hasat sonrasında &uuml;r&uuml;nlerini bir an evvel satarak nakit girişi sağlamayı tercih etmektedir. Peşin satışın diğer bir nedeni ise aşağıda analiz edilecek &ldquo;alıcılara g&uuml;ven&rdquo; problemi. Yukarıdaki soruda tamamen veya kısmen vadeli satış yapan ve toplam katılımcı sayısının y&uuml;zde 41&rsquo;ini oluşturan &ccedil;ift&ccedil;ilere alacakları i&ccedil;in alıcılardan hangi alacak belgesini aldıkları sorulduğunda y&uuml;zde 52&rsquo;si herhangi bir evrak almadıklarını, alıcının &ouml;deme s&ouml;z&uuml;ne istinaden s&ouml;z verilen tarihi beklediklerini belirtmişler. &Ccedil;ek alanlar katılımcıların y&uuml;zde 35&rsquo;ini, senet alanlar ise y&uuml;zde 7&rsquo;sini oluşturmuş. &ldquo;Diğer&rdquo; cevabı veren katılımcılar genellikle &ldquo;teslim/kantar fişi&rdquo; veya &ldquo;s&ouml;zleşme&rdquo; cevabı vermiş. &Uuml;r&uuml;n bedellerinin tamamını veya bir kısmını vadeli tahsil eden katılımcılara alacaklarını toplamda &ldquo;ka&ccedil; ayda&rdquo; ve &ldquo;ka&ccedil; seferde&rdquo; (par&ccedil;ada) tahsil ettikleri sorulmuş. Katılımcılar bu soruları ortalama &ldquo;3,5 ayda&rdquo; ve &ldquo;2,6 seferde&rdquo; olarak cevaplandırmış. Vadeli satış yapan &ccedil;ift&ccedil;ilere tahsilat problemi yaşayıp yaşamadıkları sorulduğunda &ccedil;ift&ccedil;ilerin &uuml;&ccedil;te ikisi (%65) bu t&uuml;r problemler yaşamadığını s&ouml;ylerken, geri kalanı ge&ccedil; &ouml;deme veya eksik &ouml;deme/&ouml;dememe probleminden şik&acirc;yet etmiş. &Ccedil;İFT&Ccedil;İ KAZANCINDAN MEMNUN MU? Katılımcılara tarımdan elde ettikleri kazan&ccedil;tan memnun olup olmadıkları sorulduğunda genel olarak &ldquo;orta derecede&rdquo; memnun (ne memnun ne değil) oldukları g&ouml;r&uuml;lm&uuml;ş. Fakat, ge&ccedil;tiğimiz yıl ile karşılaştırıldığında, herhangi bir şekilde memnun olduğunu s&ouml;yleyen &ldquo;toplam memnun&rdquo; grubu (%31,1) bu yıl 5,3 puan kaybederken, &ldquo;toplam memnun olmayan&rdquo; grubunun (%40,3) puanı 6,2 artmış. Araştırmada &ccedil;ift&ccedil;i hane halklarına (ailenin diğer fertleri d&acirc;hil) tarım ve hayvancılık dışında herhangi bir gelirleri olup olmadığı sorulduğunda sadece tarımsal &uuml;retim geliri elde eden işletme oranı y&uuml;zde 39 bulunmuş ve bu oran ge&ccedil;en yıla g&ouml;re 5 puan aşağıda. Tarım dışında ilave gelir elde eden &ccedil;ift&ccedil;i hane halklarında ise ilk &uuml;&ccedil; meslek değişmemiş (emekli aylığı, maaşlı &ccedil;alışan, esnaflık/t&uuml;ccarlık). &Ccedil;İFT&Ccedil;İNİN BOR&Ccedil;LANMA Y&Ouml;NTEMLERİ &Ccedil;ift&ccedil;ilerin dış finansman (bor&ccedil;lanma) kaynaklarını anlamak amacıyla &ldquo;tarımsal &uuml;retim&rdquo; i&ccedil;in son 3 yılda hangi bor&ccedil;lanma &ccedil;eşitlerini kullandıkları sorulmuş. Ge&ccedil;tiğimiz yılda olduğu gibi her 10 &ccedil;ift&ccedil;iden 3 tanesi, bu soruya &ldquo;banka kredisi&rdquo; cevabını vermiş. Fakat banka kredisi kullanan &ccedil;ift&ccedil;i oranının 4 puan y&uuml;kselmesi, 2019&rsquo;da durgunlaşan tarım kredi sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n yeniden hareketlendiği anlamına geliyor. Araştırmada Tarım Kredi Kooperatiflerini (TKK&rsquo;ler) tercih eden &ccedil;ift&ccedil;i oranı y&uuml;zde 10&rsquo;dan, bu yıl y&uuml;zde 17&rsquo;ye &ccedil;ıkmış. &ldquo;Hi&ccedil; bor&ccedil;lanmadım&rdquo; diyenlerin oranı y&uuml;zde 45&rsquo;e d&uuml;şerken, enformel krediler de (aile/arkadaşlardan bor&ccedil;lar) &ouml;nemini yitirmiş (%5). Bankalardan kredi kullanan &ccedil;ift&ccedil;ilere, aldıkları kredilerin tipi sorulduğunda, beklendiği &uuml;zere en y&uuml;ksek oranları &ldquo;&uuml;retim (işletme giderleri)&rdquo; ve &ldquo;yatırım&rdquo; finansmanı almış. Bu yıl kredi pazarında yaşanan hareketliliğe bağlı olarak, birden fazla tip kredi kullanan &ccedil;ift&ccedil;iler artmış ve bu durum, her ana kalemde artış yaşanmasını sağlamış. &Ccedil;ift&ccedil;ilerin %44&rsquo;&uuml; &ldquo;yatırım finansmanı i&ccedil;in&rdquo; kredi kullandıklarını s&ouml;ylemiş. &Uuml;retimin finansmanı i&ccedil;in kredi kullanan &ccedil;ift&ccedil;ilere &uuml;retim faaliyetlerinin hangi aşamasında kredi kullandıkları sorulduğunda, sıralama ge&ccedil;en yıla g&ouml;re değişmemiş. Fakat &uuml;r&uuml;n&uuml;n yoğun girdi ihtiyacı (g&uuml;breleme, sulama, ila&ccedil;lama) olduğu d&ouml;nemlerde (%90) ve iş&ccedil;iliğe ihtiya&ccedil; duyulan d&ouml;nemlerde (%35), ge&ccedil;en yıla g&ouml;re bir miktar daha fazla kredi ihtiyacının ortaya &ccedil;ıktığı g&ouml;r&uuml;lm&uuml;ş. Hasat zamanında (%31) artan kredi talebinin de kısmen bu yıl (&ouml;zellikle pandemiden dolayı) artan hasat iş&ccedil;ilikleri ve makine kiralamalarına bağlı olduğu d&uuml;ş&uuml;n&uuml;l&uuml;yor. Ge&ccedil;tiğimiz yıl y&uuml;zde 28 pay alan &ccedil;ift&ccedil;inin araba/konut kredisi kullanımı, bu yıl yarı yarıya d&uuml;şm&uuml;ş (%14). Ekonomik durgunluk, artan menkul ve gayrimenkul fiyatlarının &ccedil;ift&ccedil;iyi bu yıl, bu gibi alımlarda tasarrufa y&ouml;nelttiği anlaşılıyor. Kredi kullanan &ccedil;ift&ccedil;ilere yine son 3 yılda, ka&ccedil; farklı bankadan kredi kullandıkları sorulduğunda, en y&uuml;ksek oranı yine &ldquo;tek banka&rdquo; se&ccedil;eneği almış. Fakat iki, d&ouml;rt, beş ve &uuml;st&uuml; banka ile &ccedil;alışan &ccedil;ift&ccedil;ilerdeki kısmi artışlardan dolayı ortalama banka sayısı ge&ccedil;tiğimiz yıl 1,5 iken bu yıl 1,6&rsquo;ya y&uuml;kselmiş. &Ccedil;İFT&Ccedil;İ NEDEN KREDİ KULLANMIYOR? Bu yılki araştırmada, kredi kullanmadığını belirten &ccedil;ift&ccedil;ilere ilk defa &ldquo;neden&rdquo; sorusu y&ouml;neltilmiş. Buna g&ouml;re en y&uuml;ksek tercihi &ldquo;ihtiya&ccedil; duymuyorum&rdquo; se&ccedil;eneği almış (%59). Krediye erişim sorunu i&ccedil;eren şıklar arasında ise &ldquo;y&uuml;ksek faiz ve masraflar&rdquo; başı &ccedil;ekmiş (%32). &Ccedil;ift&ccedil;iler s&uuml;bvansiyondan dolayı &ccedil;ok d&uuml;ş&uuml;k faiz uygulayan Ziraat Bankası&rsquo;nın dahi, cari faiz oranını bir miktar y&uuml;kseltmiş olmasından ve &ouml;zel banka - kamu bankası ayırt etmeksizin kredi masraflarından yakınmış. &Ccedil;İFT&Ccedil;İNİN TARSİM&rsquo;E BAKIŞI Saha araştırmasına katılan &ccedil;ift&ccedil;ilerde son 3 yıl i&ccedil;erisinde tarım sigortası (TARSİM) kullanımı ge&ccedil;tiğimiz yıl y&uuml;zde 24 iken bu yıl y&uuml;zde 39 olarak tespit edilmiş. TARSİM ile ilgili bir başka soru, sigorta yaptıranların yine son 3 yıl i&ccedil;erisinde &ldquo;TARSİM&rsquo;e hasar bildiriminde&rdquo; bulunup bulunmadığı. Ankete katılan t&uuml;m &ccedil;ift&ccedil;ilerin y&uuml;zde 15&rsquo;i, sigortalı &ccedil;ift&ccedil;ilerin ise y&uuml;zde 38&rsquo;i bu soruya &ldquo;Evet&rdquo; cevabını vermiş. Bu yılki araştırmada TARSİM yaptırmayan &ccedil;ift&ccedil;ilere ilk defa nedenleri de sorulmuş. Bu &ccedil;ift&ccedil;ilerin y&uuml;zde 51&rsquo;i TARSİM&rsquo;i &ldquo;gereksiz/faydasız&rdquo; bulduklarını belirtmiş. Sigorta yaptırmayanların, toplam kitlenin y&uuml;zde 61&rsquo;ini teşkil ettiği dikkate alınırsa, TARSİM&rsquo;i gereksiz bulanların t&uuml;m kitledeki oranı y&uuml;zde 31 oluyor. Dolayısıyla, t&uuml;m &ccedil;ift&ccedil;ilerin &uuml;&ccedil;te birinde sigorta isteği ve bilinci d&uuml;ş&uuml;k durumda. Sigorta &ldquo;gereksiz&rdquo; cevabını y&uuml;zde 24 ve y&uuml;zde 22 oranlarla &ldquo;pahalı&rdquo; ve &ldquo;hasar &ouml;denmiyor/eksik &ouml;deniyor&rdquo; cevapları takip etmiş. &Ccedil;İFT&Ccedil;İNİN TEKNOLOJİ İLE İMTİHANI Bu yıl g&ouml;r&uuml;ş&uuml;len &ccedil;ift&ccedil;ilerde akıllı cep telefonu sahipliği y&uuml;zde 73, normal (klasik, feature) telefon sahipliği ise y&uuml;zde 26 &ccedil;ıkarak, toplamda cep telefonu sahipliği y&uuml;zde 99 bulunmuş. Bu sonu&ccedil; T&Uuml;İK&rsquo;in T&uuml;rkiye geneli i&ccedil;in a&ccedil;ıkladığı oran ile aynı. Buna y&uuml;zde 13,3 oranındaki interneti olmayan cep telefonu olan &ccedil;ift&ccedil;iler de eklendiğinde toplam cep telefonu sahipliği y&uuml;zde 98,3. Bu oranlar, T&uuml;rkiye geneli istatistikleri ile de neredeyse aynı. &Ccedil;ift&ccedil;ilerin y&uuml;zde 31&rsquo;i internet kullanmadığını s&ouml;ylerken, y&uuml;zde 67&rsquo;si internete cep telefonu ile bağlandığını belirtmiş. Resm&icirc; istatistiklere g&ouml;re 2019&rsquo;da T&uuml;rkiye&rsquo;de internet erişimi olmayan hane sayısı oranıy&uuml;zde 12 seviyesinde. Dolayısıyla &ccedil;ift&ccedil;ilerde internet kullanma oranı, &uuml;lke ortalamasından d&uuml;ş&uuml;k g&ouml;z&uuml;k&uuml;yor. &Ccedil;ift&ccedil;iler, ge&ccedil;en yıl da olduğu gibi, interneti en &ccedil;ok zirai hava durumu (%56), tarımsal haberler (%38), &uuml;r&uuml;n fiyatları (%29), &uuml;r&uuml;nler ve &uuml;retim hakkında bilgiler (%25), tarımsal desteklemeler, hibeler (%23) ve hastalıklar/zararlılar (%23) gibi dijital bilgi servisleri i&ccedil;in kullandıklarını belirtmiş. &Ccedil;ift&ccedil;ilere mevcut dijital servislere ilave olarak başka hangi konulara ilgi duydukları/ihtiya&ccedil; hissettikleri sorulduğunda ilk sırayı &ldquo;internetten/cepten soru sorabilme&rdquo; (%58), &ldquo;arazimi uydudan takip&rdquo; (%30), &ldquo;hastalık ve zararlılarla m&uuml;cadele&rdquo; (%27) hizmetleri ilk &uuml;&ccedil; sırayı paylaşmış. Kırsalda fiili olarak olup bitenlerin en &ccedil;ok merak edildiği bir ortamda, bu araştırmanın sekt&ouml;r paydaşlarının izleme, değerlendirme, etki analizi ve uygulama faaliyetlerine katkı sağlayacağı aşikar. Umarız kamudan &ouml;zel sekt&ouml;re, &uuml;niversitelerden STK&rsquo;lara kadar t&uuml;m sekt&ouml;r paydaşları ve temsilcileri raporda derlenen anket sonu&ccedil;larını kendi penceresinden doğru şekilde değerlendirir. İrfan Donat &ndash; Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Çiftçi anketinden 'kaygı' ve 'memnuniyetsizlik' çıktı

Diğer Yazılar