Yeni TCMB Başkanı, tarım sektörü ve gıda enflasyonuna nasıl bakıyor?

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile T&uuml;rkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Naci Ağbal g&ouml;revden alınarak, yerine Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu atandı. Bildiğiniz &uuml;zere Gıda Komitesi&rsquo;nin sekreterya g&ouml;revini Merkez Bankası &uuml;stleniyor. Dolayısıyla TCMB&rsquo;nin Başkanı Şahap Kavcıoğlu&rsquo;nun tarım sekt&ouml;r&uuml;ne bakış a&ccedil;ısı ve gıda enflasyonu yaklaşımının Gıda Komitesi&rsquo;ndeki g&ouml;r&uuml;şmeler ve oluşturulacak politikalar a&ccedil;ısından &ouml;nemli olduğunu d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yoruz. Tabii ki Merkez Bankasının &ouml;nceliği tarım politikaları değil, bunun farkındayız ama işin ucu enflasyona dayandığı i&ccedil;in şu sorular &ouml;nem kazanıyor: TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, T&uuml;rkiye&rsquo;nin tarım ve gıda politikalarını nasıl değerlendiriyor? Gıda enflasyonunun neden ve sonu&ccedil;ları hakkında ne d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yor? Gıda enflasyonuyla m&uuml;cadelede hangi ara&ccedil; ve mekanizmalara sıcak bakıyor? Bu soruların cevabı, Şahap Kavcıoğlu&rsquo;nun Yeni Şafak Gazetesi&rsquo;nde Şubat 2018&rsquo;den bu yana yazdığı k&ouml;şe yazılarında mevcut. O y&uuml;zden &ccedil;i&ccedil;eği burnunda TCMB Başkanının tarım ve gıda sekt&ouml;r&uuml;ne y&ouml;nelik g&ouml;r&uuml;şlerini kaleme aldığı yazılarını okuyarak, &ouml;ne &ccedil;ıkardığı noktaları sizlerle paylaşmak istedik. GIDA ENFLASYONU VE TARIM KREDİ KOOPERATİFLERİNİN KATKISI Şahap Kavcıoğlu&rsquo;nun 26 Ocak 2021 tarihli Yeni Şafak Gazetesi&rsquo;nde &ldquo;Gıda enflasyonu ve tarım kredi kooperatiflerinin katkısı&rdquo; başlıklı yazısı bu konuda &ouml;nemli ipu&ccedil;ları veriyor. K&uuml;resel gıda fiyatlarının son 6 yılın en y&uuml;ksek seviyelerinde seyrettiği bir d&ouml;nemde, T&uuml;rkiye&rsquo;deki gıda fiyatlarının ise k&uuml;resel gıda fiyatlarının y&uuml;zde 10 &uuml;zerinde artış g&ouml;sterdiğine dikkat &ccedil;eken Kavcıoğlu, T&uuml;rkiye&rsquo;nin bu artış oranıyla gelişmekte olan &uuml;lkeler arasında Arjantin&rsquo;in ardından ikinci sıraya yerleştiğini, OECD &uuml;lkeleri arasında ise lider konuma y&uuml;kseldiğini kaydediyor. Kavcıoğlu, TCMB&rsquo;nin faiz toplantıları sonrası hep gıda enflasyonundaki y&uuml;kselişe dikkat &ccedil;ektiğini ve bu y&uuml;kselişin durdurulması i&ccedil;in tedbir alınmasından bahsettiğini hatırlatarak, şu soruları soruyor: &ldquo;Peki nasıl bir tedbir alınmalı? Niye d&uuml;nyada gıda enflasyonunda en &ouml;nlerdeyiz?&rdquo; TKK SORUN &Ccedil;&Ouml;Z&Uuml;C&Uuml; VE İŞLEVSEL YAPIDAN UZAK Ve Kavcıoğlu yazısına şu şekilde devam ediyor: &ldquo;Bu soruların cevabını d&uuml;nyada ve Avrupa&rsquo;da tarım kooperatiflerinin yapısına baktığımızda g&ouml;r&uuml;yoruz. Avrupa&rsquo;da tarım kooperatiflerinin tarımsal işlem ve satışta pazar payı y&uuml;zde 60&rsquo;tır. D&uuml;nya&rsquo;da ise kooperatifler, k&uuml;&ccedil;&uuml;k &uuml;reticilerin korunması, k&uuml;&ccedil;&uuml;k katkılarla b&uuml;y&uuml;k organizasyonlar kurulması ve reg&uuml;lasyon gibi &ouml;nemli g&ouml;revler &uuml;stlenmektedir. T&uuml;rkiye&rsquo;de ise Tarım Kredi Kooperatifi (TKK); geniş kurumsal yapısına karşın, b&uuml;y&uuml;k oranda Hazine kaynağını &ccedil;ift&ccedil;ilere kredi olarak dağıtma işi dışında esaslı bir g&ouml;rev &uuml;stlenmemiştir. Tarım politikaları konusunda &ccedil;&ouml;z&uuml;m geliştirememiştir. H&acirc;lbuki &uuml;reticinin &ouml;l&ccedil;ek, eğitim, verimlilik, dağıtım kanalı, fiyat ve pazar gibi &ouml;nemli sorunları var.&rdquo; Yazısında, Tarım Kredi Kooperatiflerinin sorun &ccedil;&ouml;z&uuml;c&uuml; ve işlevsel bir yapıdan uzak olduğunun altını &ccedil;izen Kavcıoğlu, &ldquo;Bu sorunların giderilmesi i&ccedil;in de 2000 kooperatif, 16 b&ouml;lge kooperatifi, merkez birliği ve 13 iştiraki ile b&uuml;y&uuml;k bir organizasyon olan Tarım Kredi Kooperatifleri devreye sokulmalıdır&rdquo; yorumunda bulunuyor. KAVCIOĞLU&rsquo;NA G&Ouml;RE TARIM KREDİDE KOOPERATİFLERİ NE YAPMALI? Kavcıoğlu, TKK tarafında &ouml;ncelikli yapılması gerekenleri ise ş&ouml;yle sıralıyor: 1-TKK, kooperatifler &uuml;zerinden &ccedil;ift&ccedil;ilerin tarımsal girdi maliyetlerini d&uuml;ş&uuml;rerek &uuml;retimin artırılmasını sağlamalıdır. Ayrıca, tarımsal &uuml;retimin t&uuml;ketici ile buluşması i&ccedil;in etkin bir tedarik zinciri kurarak, &uuml;r&uuml;n arzı ile pazar talebi arasındaki dengeyi sağlamalıdır. Bunun i&ccedil;in &uuml;r&uuml;n &ccedil;eşitliği ve miktarı politikaları belirlenmelidir. 2-&Uuml;lkedeki organizasyon ağı sayesinde TKK, piyasadaki &ccedil;eşitli ekonomik akt&ouml;rlerin ekonomik sistemde fazlaca yer ve s&ouml;z sahibi olmalarını engelleyerek denge sağlayıcı bir mekanizma kurmalıdır. 3-&Uuml;r&uuml;nlerin, tarımsal &uuml;reticiden pazara erişim zorluklarını aşmada araya bir&ccedil;ok t&uuml;ccar girmektedir. &Uuml;r&uuml;n satılana kadar aracı olan t&uuml;c&shy;carlar nedeniyle, &ccedil;ift&ccedil;inin toplam kazancın 1/8 kadarını alabildiği belirtilmektedir. &Uuml;retici a&ccedil;ısından depolama ve ulaştırma imk&acirc;nlarıyla, uzak pazarlara erişim sağlanmalıdır. Ve bu 3 maddenin ardından Kavcıoğlu, s&ouml;z konusu hamleleri ger&ccedil;ekleştirmek i&ccedil;in şu &ouml;nerilerde bulunuyor: &ldquo;Soğuk zincir yatırımları i&ccedil;in &ouml;zel ve kooperatif girişimciliği yaygınlaştırılmalıdır. Gıda lojistiğinin vazge&ccedil;ilmez par&ccedil;ası olan soğuk zincirin &uuml;r&uuml;n toplama, depolama ve dağıtım sırasındaki kayıpları minimize edilerek ve daha uzun bir b&ouml;lgesel dağıtım sınırına ulaşılarak getireceği katma değerden faydalanılmalı. Bunun i&ccedil;in &lsquo;Tarladan Sofraya&rsquo; konseptine uygun ve ortak &uuml;retim arzını sağlayacak &ouml;zel TKK perakende zinciri hızlı bir şekilde kurulmalıdır.&rdquo; T&Uuml;RK TARIMININ EN &Ouml;NEMLİ 2 YAPISAL SORUNU Yazısında daha bir&ccedil;ok &ccedil;&ouml;z&uuml;m noktasının sayılabileceğini ifade eden Kavcıoğlu, tarımda &ouml;ne &ccedil;ıkan iki yapısal sorunun acilen &ccedil;&ouml;z&uuml;lmesi gerektiğinin altını &ccedil;iziyor: &ldquo;T&uuml;rk tarımındaki en &ouml;nemli iki yapısal sorunun &ouml;ncelikle halledilmesi gerekir. Birincisi, eğitimli ve bilin&ccedil;li &ccedil;ift&ccedil;i kaynağı eksikliği, bir diğeri ise tarımsal arazilerin &ouml;l&ccedil;ek ekonomisine uygun olmaması sebebiyle tarımsal &uuml;retimdeki verimsizlik.&rdquo; Tarımın bu şekilde &ouml;ncelikli kronikleşen sorunlarının &ccedil;&ouml;z&uuml;lmesi adına TKK yapısının, d&uuml;nyadaki kooperatif&ccedil;iliğin fonksiyonları ile &ouml;rt&uuml;şen bir yapıya d&ouml;n&uuml;şt&uuml;r&uuml;lmesi gerektiğini savunan Kavcıoğlu, &ldquo;Aksi takdirde, &ouml;nemli bir kısmı faaliyet ve organizasyon eksikliğinden kaynaklanan gıda enflasyonunun kısa s&uuml;rede &ccedil;&ouml;z&uuml;m&uuml; zor g&ouml;z&uuml;kmektedir&rdquo; diyor. TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu&rsquo;nun değindiği Tarım Kredi Kooperatiflerinin işlevselliği ve etkinliği konusu ile tarımdaki yapısal sorunlar uzun s&uuml;redir konuşuluyor ve tartışılıyor. Ama maalesef bu konuda hen&uuml;z tam manasıyla somut bir adım ya da politika oluşturulabilmiş değil. Bakalım Şahap Kavcıoğlu, daha &ouml;nce teoride dile getirdiği bu sorunların &ccedil;&ouml;z&uuml;m&uuml; noktasında Gıda Komitesi&rsquo;ndeki g&ouml;revi icabıyla pratikte etkili olabilecek mi? Hep birlikte izleyip g&ouml;receğiz. &ldquo;BİR&Ccedil;OK SEKT&Ouml;RE VERİLEN DESTEK VE TEŞVİK NE YAZIK Kİ TARIM SEKT&Ouml;R&Uuml;NE VERİLMEDİ&rdquo; Şahap Kavcıoğlu&rsquo;nun tarım ve gıda sekt&ouml;r&uuml;ne ilişkin g&ouml;r&uuml;ş&uuml; sadece tek bir yazı ile sınırlı değil. 12 Ocak 2021 tarihli Yeni Şafak Gazetesindeki &ldquo;2021 yılının en y&uuml;ksek riskleri&rdquo; başlıklı yazısında tarım ve gıda tarafına da yer ayırmış. 2021 yılında &ouml;ne &ccedil;ıkacak risklerin başında tarım sekt&ouml;r&uuml;ndeki bazı konuların geldiğine dikkat &ccedil;eken Kavcıoğlu, &ldquo;K&uuml;resel iklim değişikliğiyle oluşan kuraklık başta olmak &uuml;zere meydana gelen durumlar, tarımsal &uuml;retimi ciddi derecede tehdit ediyor. Kovit-19 salgını nedeniyle kendi kendine yeterlilik konusunun &ouml;ne &ccedil;ıkması da &uuml;lkelerin tarımsal politikalarında ciddi değişikliğe yol a&ccedil;acak diğer bir durum&rdquo; yorumunda bulunuyor. Şahap Kavcıoğlu, bu s&uuml;re&ccedil;te bir&ccedil;ok sekt&ouml;re verilen destek ve teşvikin tarım sekt&ouml;r&uuml;nden esirgendiğini de altını &ccedil;izerek, &ldquo;Pandemi s&uuml;recinde h&uuml;k&uuml;metler tarafından bir&ccedil;ok sekt&ouml;re verilen destek ve teşvikler ne yazık ki tarım sekt&ouml;r&uuml;ne verilmedi. Bu destek ve teşvik paketlerinden yararlanamayan tarım sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n finansal desteğe ihtiyacı 2021&rsquo;de daha fazla olacak gibi duruyor&rdquo; &ouml;ng&ouml;r&uuml;s&uuml;nde bulunuyor. İTHALAT VE DIŞA BAĞIMLILIK UYARISI Şahap Kavcıoğlu&rsquo;nun 10 Kasım 2020 tarihli Yeni Şafak Gazetesindeki k&ouml;şe yazısı ise &ldquo;2021 yılı b&uuml;t&ccedil;esinde tarıma bakış&rdquo; başlığını taşıyor. Yazısında, tarım sekt&ouml;r&uuml;ndeki &ouml;nemli sıkıntıların hızla aşılması i&ccedil;in gerekli yapısal reformların ve tedbirlerin acilen alınması gerektiğini dile getiren Kavcıoğlu, &ouml;ne &ccedil;ıkan sıkıntıları ş&ouml;yle sıralıyor: &ldquo;Tarım sekt&ouml;r&uuml;nde istihdam başına hasıla son derece d&uuml;ş&uuml;k. Tarım ekim alanlarımız giderek azalıyor. 2005 yılında, T&uuml;rkiye, 266 milyon dekar alanda &uuml;retim yaparken (nadaslar d&acirc;hil), 2019 yılında y&uuml;zde 13 azalarak 231 milyon dekara d&uuml;şm&uuml;ş. M&uuml;lkiyeti Tarım Bakanlığı&rsquo;na ait olan araziler elli altmış yıldır vatandaşın kullanımında olmasına rağmen, &Ccedil;ift&ccedil;i Kayıt Sistemi nden (&Ccedil;KS) faydalanılamıyor. Bunların vatandaşa satımı veya kiralanması yapılarak desteklemelerden ve TARSİM sigortasından faydalanmaları sağlanmalıdır. Yem fiyatları yılbaşından bu yana y&uuml;zde 60 artmış. Besi yemi 60 TL&rsquo;den 100 TL&rsquo;ye; saman 35 kuruştan 90 kuruşa &ccedil;ıkmış. Besi &ccedil;iftliklerinin y&uuml;zde 60&rsquo;ı boş. Bu konularda da destekleme veya vergi indirimleri sağlanmalıdır. Tarım sekt&ouml;r&uuml; &uuml;lkemizin en stratejik ve yaşamsal olarak en &ouml;nemli sekt&ouml;rlerinin başında geliyor. Bu topraklarda yaklaşık yedi bin yıldır insanlar tarım ile uğraşıyor. Anadolu, d&uuml;nyanın tarımsal &uuml;retimi ve &ccedil;eşitliliği en fazla olan b&ouml;lgelerinden biridir. Bu sekt&ouml;rde alınacak yanlış kararlar, &uuml;reticimizi &uuml;retimden uzaklaştırmakla kalmaz, ithalatı ve dışa bağımlılığı da beraberinde getirir. Onun i&ccedil;in, pandemi d&ouml;neminde ihracat&ccedil;ı konumunda olan &uuml;lkemizi dışarıya bağımlı hale getirmemek i&ccedil;in 2021 yılı b&uuml;t&ccedil;esi &ouml;zellikle &ouml;nem arz etmektedir.&rdquo; &ldquo;GIDA G&Uuml;VENCESİ VE G&Uuml;VENLİĞİNE DAİR NE YAPILMALI?&rdquo; Şahap Kavcıoğlu, 29 Eyl&uuml;l 2020 tarihli &ldquo;Kovit-19 salgınının tarım sekt&ouml;r&uuml;ne etkileri&rdquo; başlıklı yazısında ise pandemi s&uuml;recinde atılan adımlar ve alınan &ouml;nlemlere değinirken, bundan sonrası i&ccedil;in &ldquo;atılması gereken adımlar&rdquo; konusunda ise şu g&ouml;r&uuml;şlere yer veriyor: &ldquo;Tarımsal &uuml;retimin devamlılığının sağlanması i&ccedil;in k&uuml;&ccedil;&uuml;k &ccedil;ift&ccedil;iler modern gıda değer zincirlerine dahil edilmelidir. B&ouml;ylece hem kırsal hem de kentsel alanlarda gıda g&uuml;venliği sağlanabilir. Bunun i&ccedil;in de kırsal n&uuml;fusun yaş ortalamasını gen&ccedil;leştirmeye y&ouml;nelik politikalar geliştirilmeli. Tarımda dijitalleşme ile birlikte, tarladan sofraya uzanan gıda tedarik zincirinin geliştirilerek fire ve israfın &ouml;nlenmesi i&ccedil;in s&ouml;zleşmeli tarım uygulamaları geliştirilmeli. S&ouml;zleşmeli &ccedil;ift&ccedil;iliğe katılım, &ccedil;ift&ccedil;inin gelirini en az iki katına &ccedil;ıkaracaktır. K&uuml;resel iklim değişikliğinin tarım ve gıda sekt&ouml;r&uuml; &uuml;zerinde yarattığı baskıyı azaltmak i&ccedil;in k&uuml;resel iklim kriziyle &ccedil;ok ciddi olarak m&uuml;cadele edilmesi gerekmektedir. Şu an k&uuml;resel ısınmanın tarım &uuml;zerindeki etkisi gittik&ccedil;e artmaktadır. Koronavir&uuml;s salgını sonrası d&ouml;neme dair olasılıklar sadece bunlardan ibaret de değil. Tarım ve gıda sekt&ouml;r&uuml; b&uuml;t&uuml;n d&uuml;nyada yeni pandemi s&uuml;reciyle birlikte gittik&ccedil;e artan stratejik bir &ouml;neme kavuşmaktadır. Bu nedenle y&uuml;zeysel &ouml;nlemlerden &ccedil;ok, Tarım Şurası&rsquo;nda &ouml;ne &ccedil;ıkan tarımsal reformların acilen hayata ge&ccedil;irilmesine ihtiya&ccedil; vardır. Ama en &ccedil;ok &uuml;zerinde durmamız gereken konu, koronavir&uuml;s salgınıyla birlikte yerli &uuml;retimin daha da kritik hale gelmiş olmasıdır. &Uuml;retime a&ccedil;ılmayan Hazine arazilerinin dağıtımı ile birlikte, ekilmeyen alanların ekilebilir hale gelmesi i&ccedil;in gerekli destek ve teşviklerin de bir an &ouml;nce sağlanması gerekir. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki d&ouml;nemde ihracat yasakları ve kısıtlamaları ile stokların artan &ouml;nemi nedeniyle artık ithalat da eskisi kadar kolay yapılamayacak.&rdquo; &ldquo;TEMEL SORUNLAR HALA &Ccedil;&Ouml;Z&Uuml;LEMEDİ, YAPISAL REFORMA İHTİYA&Ccedil; VAR&rdquo; TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu&rsquo;nun 28 Nisan 2020 tarihli k&ouml;şe yazısının başlığı ise &ldquo;T&uuml;rkiye tarımda kendi kendine yeter mi?&rdquo; Yazısından 1980&rsquo;lere kadar T&uuml;rkiye&rsquo;nin tarım ağırlıklı bir &uuml;lke olduğunu hatırlatan Kavcıoğlu, &ldquo;24 Ocak 1980 kararlarından sonra bilhassa da ithalatın artmaya başladığı 90&rsquo;lı yıllardan sonra doğruluğunu yitirmeye başladı. &Ouml;zellikle kırsaldan kente g&ouml;&ccedil;&uuml;n hızlandığı 80&rsquo;li yıllardan sonra T&uuml;rkiye buğdayı bile ithal eder hale geldi. 2000&rsquo;li yıllara gelince olayın vahameti daha da ortaya &ccedil;ıktı. Artık T&uuml;rkiye, her t&uuml;rl&uuml; tarım &uuml;r&uuml;n&uuml;n&uuml; ithal eden bir &uuml;lke konumundaydı&rdquo; diyen Kavcıoğlu, IMF ve D&uuml;nya Bankası politikalarının bir yandan dışa bağımlılığı arttırırken, bir yandan da tarım alanlarının boşalmasına yol a&ccedil;tığının altını &ccedil;iziyor. Kavcıoğlu, &ldquo;2000&rsquo;li yılların ortalarında yavaş yavaş politika değişikliğine gidildiyse de temelde sorunlar hala &ccedil;&ouml;z&uuml;lememiştir. &Ouml;nemli bir aşama yakalandı ama daha fazla yol alınması i&ccedil;in kesinlikle yapısal değişikliklere ihtiya&ccedil; var&rdquo; yorumunda bulunuyor. Yazısında, &ldquo;Salgın sonrası d&uuml;nya tarımsal &uuml;retiminde, tarım &uuml;r&uuml;nleri piyasasında ve ticaretindeki değişimlere g&ouml;re uzun vadeli d&ouml;nemde &uuml;lke tarım politikalarımızın revize edilmesi ve yeni stratejilerin belirlenmesi ka&ccedil;ınılmazdır&rdquo; diyen Kavcıoğlu, tarımda kooperatif&ccedil;ilik konusunun altını şu c&uuml;mlelerle &ccedil;iziyor: &ldquo;Bu stratejilerin başında kooperatif&ccedil;ilik sisteminin reformu &ouml;ncelikli olmalı. İkinci olarak, tarım sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n hızla değişimi i&ccedil;in &uuml;lkemizde k&uuml;&ccedil;&uuml;k par&ccedil;alara b&ouml;l&uuml;nm&uuml;ş verimsiz tarım arazilerinin toplulaştırılması ve yeni teknolojilerle buluşturulması sağlanmalı. Ayrıca, arz a&ccedil;ığımız olan stratejik tarım &uuml;r&uuml;nlerinin ekimini teşvik ve maliyetleri d&uuml;ş&uuml;rmek i&ccedil;in desteklerin tabana yayılması ve her &ccedil;ift&ccedil;inin faydalanması sağlanmalıdır. &Ouml;zellikle ihtiya&ccedil; fazlası ihracat yapılan &uuml;r&uuml;nlerin yerine, &uuml;retim a&ccedil;ığı bulunan &uuml;r&uuml;nlerin yetiştirilmesine y&ouml;nelik teşvikler ağırlık kazanmalıdır.&rdquo; TKK&rsquo;NIN &Uuml;YE SAYISI 10 YILDA 1 MİLYON ERİDİ Şahap Kavcıoğlu, Tarım Kredi Kooperatifleri konusuna &ldquo;Tarımda milli birlik projesi neleri kapsamalı?&rdquo; başlıklı 23 Nisan 2019 tarihli yazısında da değiniyor. Tarım Kredi Kooperatiflerine y&ouml;nelik olarak, &ldquo;T&uuml;rkiye&rsquo;de Tarım Kredi Kooperatifi, &ccedil;ift&ccedil;ilerin en b&uuml;y&uuml;k problemi olan eğitim, tarımsal altyapı sorunları (arazi birleştirme, &uuml;r&uuml;n ekim stratejisi vb.) ve tarım politikaları konusunda &ccedil;&ouml;z&uuml;m geliştirememiştir. Bunun sonucunda da dayandığı tarım kesimi hızla erimiş ve 10 yılda 2 milyon 489 olan &uuml;ye sayısı, 1 milyon 500 bin &uuml;yenin altına d&uuml;şm&uuml;şt&uuml;r. Bunun &ouml;n&uuml;ne ge&ccedil;mek i&ccedil;in k&uuml;resel rekabet koşullarına uyumlu, dinamik organizasyon yapısı oluşturulmalı. &Uuml;r&uuml;n ve b&ouml;lge bazında kooperatif&ccedil;ilik anlayışı oluşturulmalı&rdquo; ifadelerine yer veriyor. &ldquo;TARIMSAL DESTEKLEME SİSTEMİMİZ &Uuml;RETEN T&Uuml;M &Ccedil;İFT&Ccedil;İLERİMİZİ KAPSAMIYOR&rdquo; Kavcıoğlu&rsquo;nun tarımsal destekleme sistemine y&ouml;nelik ise şu ifadeleri dikkat &ccedil;ekiyor: &ldquo;&Uuml;lke genelinde ortalama y&uuml;zde 60&rsquo;lar d&uuml;zeyinde olan destekleme sistemine kayıt oranının, t&uuml;m &ccedil;ift&ccedil;ileri kapsayacak şekilde genişletilmesi gerekmektedir. Bu ama&ccedil;la, m&uuml;lkiyet şartı aranmaksızın m&uuml;lkiyet hisse bağı yeterli g&ouml;r&uuml;lerek fakat taahh&uuml;t karşılığı arazinin işleyene verilmesi sağlanmalıdır. Tarımsal destekleme sistemimiz &uuml;retim yapan b&uuml;t&uuml;n &ccedil;ift&ccedil;ileri kapsamadığı gibi m&uuml;lkiyet ve altyapı benzeri nedenlerle desteklemelerin illerimize dağılımında da dengesizlikler s&ouml;z konusudur. T&uuml;rkiye&rsquo;de desteklemelerden yararlanma oranı ortalama y&uuml;zde 62 d&uuml;zeyindedir. Fakat iller bazında değerlendirildiğinde bu oran, m&uuml;lkiyet sorunlarının fazla olduğu illerde y&uuml;zde 20-30&rsquo;lara kadar d&uuml;şmektedir. Merkezi planlama sonucunda, illerin kırsal n&uuml;fus başına d&uuml;şen tarımsal destek miktarları arasında u&ccedil;urumlar (yaklaşık 20 kat) bulunmaktadır. (&Ouml;rneğin; kırsal n&uuml;fus başına &ouml;denen destek miktarının yıllar itibariyle ortalama değeri Bayburt&rsquo;ta 217 TL iken, Edirne&rsquo;de bu oran 1225 TL&rsquo;dir.) T&uuml;rkiye&rsquo;de hayvancılık desteklerinde de benzer bir durum s&ouml;z konusudur. Hayvancılık desteklerinin yaklaşık y&uuml;zde 70&rsquo;inin Ege, Marmara ve İ&ccedil; Anadolu b&ouml;lgesine &ouml;denmesi nedeniyle, desteklerin yaklaşık y&uuml;zde 60&rsquo;ı batıdaki 15 ile &ouml;denmektedir. Tarımsal destekler her şeyden &ouml;nce stratejik olarak planlanmalıdır. İşletme &ouml;l&ccedil;ek ve verimliliğinde s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilirlik sağlanmalı, tarım sekt&ouml;r&uuml;nde &ccedil;alışanların gelir seviyesinin arttırılması da temel &ouml;ncelikler olarak alınmalıdır&hellip;&rdquo; &ldquo;TARIMSAL &Uuml;RETİMDE İLK 10&rsquo;DAYIZ AMA VERİMLİLİKTE 30&rsquo;UNCUYUZ&rdquo; 5 Mart 2019 tarihli &ldquo;Hal yasası, tanzim satışlar ve enflasyon&rdquo; başlıklı yazısında ise Kavcıoğlu, &ldquo;Bug&uuml;n T&uuml;rkiye d&uuml;nyanın en b&uuml;y&uuml;k 10 tarım &uuml;lkesinden biri. Avrupa&rsquo;da hacim olarak en b&uuml;y&uuml;k tarımsal &uuml;retimi yapan &uuml;lke. Ancak, verimliliğe baktığımız zaman hem toprak verimliğinde hem de emek verimliliğinde otuzuncu sıralardayız&rdquo; tespiti dikkat &ccedil;ekiyor. &ldquo;GIDA FİYATLARINDAKİ Y&Uuml;KSELİŞ &Ccedil;İFT&Ccedil;İ GELİRİNE YANSIMIYOR&rdquo; &ldquo;Enflasyonu etkileyen temel unsurlar&rdquo; başlıklı 10 Temmuz 2018 tarihli yazıda ise Şahap Kavcıoğlu&rsquo;nun şu tespitleri dikkat &ccedil;ekiyor: &ldquo;T&uuml;rkiye gibi tarım &uuml;lkesi sayılan, s&ouml;z&uuml;m ona d&uuml;nyadaki kendi kendine yeten 3-5 &uuml;lkeden biri olduğumuzu iddia ettiğimiz bir &uuml;lkede, bu kaleme dayalı kronik enflasyonla yaşamamızın izahı maalesef yok&hellip; Gıda fiyatları bu kadar y&uuml;kselirken bu artışın &ccedil;ift&ccedil;inin gelirine yansımaması ayrıca bakılması gereken bir durum. 2002 yılından bu g&uuml;ne OECD &uuml;lkeleri i&ccedil;erisinde tarıma en fazla s&uuml;bvansiyon sağlayan &uuml;lke olmamıza rağmen, hem tarıma bağlı gıda fiyatlarının bu kadar y&uuml;kselmesi hem de bu fiyat artışından &ccedil;ift&ccedil;inin faydalanamaması &ouml;nemli bir yapısal sorun olarak karşımıza &ccedil;ıkmaktadır.&rdquo; Okuduğunuz &uuml;zere TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, tarım ve gıda sekt&ouml;r&uuml;ne &ccedil;ok da yabancı g&ouml;z&uuml;km&uuml;yor. Hatta konulara sadece t&uuml;ketici değil &uuml;retici a&ccedil;ısından da bakarak kırsaldaki gelir adaletsizliğine ve mevcut sistemin &uuml;retici &uuml;zerinde yarattığı baskıların da farkında g&ouml;z&uuml;k&uuml;yor. En azından temel kronik sorunlara hakim ve &ccedil;&ouml;z&uuml;m &ouml;nerileri noktasında fikri net bir izlenim veriyor. Ancak dediğimiz gibi bu tespit ve &ouml;nerilerin soyut olmaktan &ccedil;ıkıp somut karar ve politikalara d&ouml;n&uuml;şmesinde kendisinin Gıda Komitesinde nasıl bir etkisi olacağı da merak konusu. Gelişmeleri izleyip sizlere aktarmaya devam edeceğiz. İrfan Donat &ndash; Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Yeni TCMB Başkanı, tarım sektörü ve gıda enflasyonuna nasıl bakıyor?

Diğer Yazılar