Kırsal imara açılıyor

Gıda fiyatlarındaki y&uuml;ksek seyir g&uuml;ndemden d&uuml;şm&uuml;yor. Gıda enflasyonunun nedenleri ve sonu&ccedil;larına y&ouml;nelik tartışmalar iyiden iyiye alevlendi. Kamuoyu haklı olarak mutfaktaki yangın ile meşgulken kırsalın dengelerini değiştirebilecek &ouml;nemli gelişmeler de yaşanıyor. Resmi Gazete&rsquo;nin 11 Temmuz 2021 tarihli sayısında &Ccedil;evre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanan y&ouml;netmelik, gıda arz g&uuml;vencesinin sigortası niteliğindeki tarım alanlarının geleceğini yakından ilgilendiriyor. Y&ouml;netmelikteki değişiklikleri ve ne t&uuml;r riskler barındırdığını Akıllı Tarım programında Ankara &Uuml;niversitesi Ziraat Fak&uuml;ltesi Tarım Ekonomisi B&ouml;l&uuml;m&uuml; &Ouml;ğretim &Uuml;yesi Prof. Dr. B&uuml;lent G&uuml;l&ccedil;ubuk ile konuştuk. Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk&rsquo;un dikkat &ccedil;ektiği noktaları sizlerle de paylaşmak istedik. &ldquo;Plansız Alanlar İmar Y&ouml;netmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Y&ouml;netmelik&rdquo; başlığını taşıyan kararda, Bakanlık, y&ouml;netmeliğin 4 &uuml;nc&uuml; maddesinde yaptığı değişiklikle, belediye ve m&uuml;cavir alan sınırları dışında kalan k&ouml;y ve mezraların yerleşik alan ve civarına yeni bir tanım getirdi. Y&ouml;netmelik değişikliğiyle, 30 b&uuml;y&uuml;kşehir sınırı i&ccedil;erisinde yer alan k&ouml;ylerdeki yapılaşma sınırı 100 metreden 300 metreye &ccedil;ıkarıldı. B&ouml;ylece k&ouml;ylerin etrafında yeni yapılaşmalar i&ccedil;in 200 er metrelik yeni bir genişleme alanı oluşturuldu. Aslına bakarsanız bu y&ouml;netmelik sadece 30 b&uuml;y&uuml;kşehri değil geri kalan 51 ili de yakından ilgilendiriyor. Buna benzer kararlara maalesef şehirlerden alışığız(!). Artan n&uuml;fusa paralel olarak b&uuml;y&uuml;yen kentlerde yoğunlaşmanın azaltılması i&ccedil;in zaman zaman birinci sınıf tarım alanları feda edilerek yeni imar alanları a&ccedil;ılıyor. Ama k&ouml;ylerde n&uuml;fusun azaldığı, kente g&ouml;&ccedil; olgusunun hala devam ettiği bir ortamda kırsal alanlar i&ccedil;in b&ouml;yle bir karar almanın mantığını anlamakta zorlanıyoruz. Anadolu&rsquo;nun farklı illerindeki k&ouml;yleri her fırsatta ziyaret ediyoruz. K&ouml;y kahvesine uğradığımızda ise k&ouml;ydeki hane sayılarının azaldığı ve bir&ccedil;ok evin artık boş kaldığı, sadece yaşlı ve emeklilerin k&ouml;yde ikamet ettiğine y&ouml;nelik serzenişlere şahit oluyoruz. Peki, o zaman yerel n&uuml;fusu her ge&ccedil;en g&uuml;n azalan kırsaldaki k&ouml;y ve mahallerin imar sınırını genişletmenin mantığını biri bize a&ccedil;ıklayabilir mi? Prof. Dr. B&uuml;lent G&uuml;l&ccedil;ubuk da benzer şekilde aynı soruyu soruyor: &ldquo;Kırsal alanın boşalmasından şik&acirc;yet ediyoruz. &lsquo;Gen&ccedil; n&uuml;fus yok&rsquo; diyoruz, &uuml;retim i&ccedil;in &ccedil;ift&ccedil;i kalmadı. Bu hangi ihtiya&ccedil;tan doğdu da imar sınırını 100 metreden 300 metreye &ccedil;ıkardık, bu konuda kamuoyunu tatmin edici bir bilgi ortaya &ccedil;ıkmadı.&rdquo; 5,000 YERİNE 1,500 METREKARE Y&ouml;netmelikteki değişiklik sadece bununla da sınırlı değil. Bir parsele birden fazla yapı yapılmasını yasaklayan d&uuml;zenleme de yumuşatılarak, bin beş y&uuml;z metrekareden (1,5 dekar) b&uuml;y&uuml;k parsellerin i&ccedil;ine &uuml;&ccedil; ayrı yapının birden yapılmasının &ouml;n&uuml; a&ccedil;ılmış durumda. &Ccedil;evre ve Şehircilik Bakanlığı nın yaptığı yeni d&uuml;zenlemeye g&ouml;re, iskan dışı alanlarda 1,500 metrekare &uuml;zeri hisseli parsellerde Tarım ve Orman Bakanlığının uygun g&ouml;r&uuml;ş&uuml; alınarak en &ccedil;ok 1 konut ama&ccedil;lı yapı yapabilme imkanı 3 e &ccedil;ıkarıldı. Yapıların komşu parsel sınırına 5 metre mesafe bırakma zorunluluğu 3 metreye d&uuml;ş&uuml;r&uuml;ld&uuml;. Prof. Dr. B&uuml;lent G&uuml;l&ccedil;ubuk, s&ouml;z konusu değişikliği biraz daha detaylandırıyor: &ldquo;Eskiden kırsal alanda yapılaşmaya y&ouml;nelik olarak en az 5 bin metrekare &uuml;zeri alan zorunluluğu ve konut b&uuml;y&uuml;kl&uuml;ğ&uuml; olarak da y&uuml;zde 5 ile sınırlandırılan maksimum 250 metrekare kuralı vardı. Şimdi bu, 1,500 metrekareye indirildi. Her bir binanın yapı inşaat alanı 250 metrekareyi, toplam yapı inşaat alanı da 750 metrekareyi ge&ccedil;memek &uuml;zere &uuml;&ccedil; adede kadar yapı yapılabilecek. B&ouml;ylece aynı parsel i&ccedil;erisine 3 villa birden inşa edilebilecek. Bu da toprak ve su kaynakları &uuml;zerinde ciddi baskılar yaratacak.&rdquo; RUHSAT ZORUNLULUĞU KALDIRILDI Peki, başka ne değişiklikler var diye soranlar i&ccedil;in yanıtı Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk&rsquo;tan alıyoruz. İsk&acirc;n dışı alanlarda taban alanı 75 metrekareyi ve 2 katı ge&ccedil;memek &uuml;zere yapılacak 1 bağ evi i&ccedil;in Tarım ve Orman Bakanlığının uygun g&ouml;r&uuml;ş&uuml; alınmak kaydıyla k&ouml;y i&ccedil;i yapılara benzer şekilde ruhsat zorunluluğu, yeni y&ouml;netmelik ile kaldırıldı. K&ouml;ylerde bina &ccedil;atılarında yapılan g&uuml;neş enerji sistemleri yapı ruhsatından muaf tutuldu. Birden fazla yapı yapılan parsellerde, binalar arası asgari mesafe sınırı bitişik yapılar hari&ccedil; 10 metreden 6 metreye d&uuml;ş&uuml;r&uuml;ld&uuml;. Bina azami y&uuml;kseklikleri ise 6,50 metreden 7,50 metreye &ccedil;ıkarıldı. Silo gibi tarımsal yapılarda, gerek&ccedil;eli rapor hazırlanmak ve Tarım ve Orman Bakanlığının uygun g&ouml;r&uuml;ş&uuml; alınmak kaydıyla y&uuml;ksekliğin 15 metreye &ccedil;ıkarılmasına imk&acirc;n sağlandı. K&Ouml;Y DIŞINDAN YABANCILAR DA K&Ouml;YLERE EV YAPABİLECEK Bir diğer değişiklikle de k&ouml;ylere yapı yapabilmek i&ccedil;in aranan k&ouml;y n&uuml;fusuna kayıtlı olma ve k&ouml;yde s&uuml;rekli oturma şartları kaldırıldı. Yeni d&uuml;zenlemeyle birlikte şehirlerde yaşayan insanların yabancısı oldukları k&ouml;ylere daha kolay konut ve benzeri yapı yapabileceklerini kaydeden Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, &ldquo;Yapılan bu d&uuml;zenleme ile mevcut k&ouml;ylerin etrafında bir anlamda yabancılardan oluşan yeni bir &ccedil;ember oluşacağından endişe ediliyor. Yeni y&ouml;netmeliğin &ouml;zellikle Ege, Akdeniz, Marmara ve Karadeniz k&ouml;ylerine yoğun talep oluşturması bekleniyor&rdquo; diyor. DANIŞTAY&rsquo;A DAVA A&Ccedil;ILDI &Ccedil;evre ve Şehircilik Bakanlığı nın k&ouml;yleri adeta k&uuml;&ccedil;&uuml;k şehirlere d&ouml;n&uuml;şt&uuml;recek d&uuml;zenlemesinin iptali i&ccedil;in Danıştay a farklı sivil toplum kuruluşları tarafından davalar a&ccedil;ıldı. &Ouml;rneğin, TMMOB Şehir Plancıları Odası, k&ouml;yleri şehirleştirecek d&uuml;zenlemenin y&uuml;r&uuml;tmesinin durdurulması ve iptali i&ccedil;in 8 Eyl&uuml;l de Danıştay a dava a&ccedil;tı. Dava dilek&ccedil;esinde kırsal alanların hızla yapılaşmaya a&ccedil;ılacağı, k&ouml;ylerde ihtiya&ccedil; fazlası yapı kirliliğinin oluşacağı, &uuml;lkenin &ouml;zellikle cazip turizm b&ouml;lgelerindeki kıyı, dağ ve yayla k&ouml;yleriyle, Karadeniz in fındık ve &ccedil;ay bah&ccedil;elerinin beton yığınına d&ouml;n&uuml;şeceği uyarıları yapıldı. TEMA Vakfı da Danıştay&rsquo;a başvuran STK&rsquo;lar arasında yer alıyor. STK&rsquo;ların genel olarak itiraz dilek&ccedil;elerinde k&ouml;y hayatı, tarım, yayla, kıyı ve ormanların geleceğine y&ouml;nelik &ccedil;ok ciddi endişeler dile getirildi. Yayımlanan y&ouml;netmeliğin, hem İmar Kanunu hem de Toprak Koruma Kanunu na aykırı olduğu kaydedildi. T&uuml;m bu gelişmeleri yorumlayan Prof. Dr. B&uuml;lent G&uuml;l&ccedil;ubuk, &ldquo;G&uuml;&ccedil;l&uuml; ekonomilerde &uuml;retime dayalı sermaye oluşumu olur. &Uuml;retim, markalaşma, dış ticaret, katma değer oluşturma gibi unsurlar sermaye oluşumuna katkıda bulunur. T&uuml;rkiye, son yıllarda sermaye oluşumunu daha doğrusu oluşturamamayı fiziksel varlıkları satarak elde etmeye &ccedil;alışıyor. Toprak, su, mera, orman, yol, baraj, havaalanı, deniz limanları gibi fiziksel varlıkları satarak sermaye oluşturmaya &ccedil;alışıyor. Bu ise ekonomik sorunların kalıcı &ccedil;&ouml;z&uuml;m&uuml;ne katkıda bulunmuyor&rdquo; diyor. Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk bir de uyarıda bulunuyor: &ldquo;Doğal varlıkları servete, sermaye oluşumuna d&ouml;n&uuml;şt&uuml;rmek gıda g&uuml;vencesi, s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir toprak kullanımı, kırsal yaşamın devamı ve &ccedil;ift&ccedil;ilik a&ccedil;ısından tehditler yaratıyor. Sermaye birikimi, sermaye oluşturma sorununun &ccedil;&ouml;z&uuml;m&uuml; i&ccedil;in doğal varlıkları &uuml;zerinden rant oluşturmak geleceği belirsiz kılmaktır.&rdquo; G&Ouml;ZLER TARIM VE ORMAN BAKANLIĞINDA Bir yandan gıda fiyatlarının diğer taraftan da gıda g&uuml;vencesine dair risklerin tartışıldığı bir ortamda, bu sorunların &uuml;stesinden gelmenin yolunun tarım topraklarını koruyup &uuml;retimi artırmaktan ge&ccedil;tiğini hatırlatan Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, &ldquo;Ama karşımıza &ccedil;ıkan bazı d&uuml;zenlemeler ciddi anlamda tarımsal &uuml;retimin geleceğinde riskler ve tehditler yaratabiliyor. Burada tarım ve hayvancılıktan s&ouml;z ediliyor ama bu y&ouml;netmeliği &ccedil;ıkaran &Ccedil;evre ve Şehircilik Bakanlığı&hellip; Bu konuda, Tarım ve Orman Bakanlığının tarım toprakları, mera, orman ve su kaynaklarına y&ouml;nelik olası risk ve zararları hesaplayarak ciddi adımlar atması gerekiyor. Yoksa doğa &uuml;zerindeki baskı daha fazla artacak. Neden bu konularda kırsal alanlarda yaşayan vatandaşların g&ouml;r&uuml;ş&uuml; alınmaz, onlara fikirleri sorulmaz? Bunu da merak ediyorum. Avrupa Yerel Y&ouml;netimler S&ouml;zleşmesine imza atmış durumdayız ve bir yerde idari bir değişiklik yapılacaksa kamuoyunun rızasına başvurulmak zorunda ama şuan gittiğimiz k&ouml;y ve kasabalardaki muhtarlara ve vatandaşlara sorduğumuzda bu gelişmelerden haberdar olmadıklarını g&ouml;r&uuml;yoruz. &rdquo; diyor. Bakalım bu gelişmeler karşısında her fırsatta tarım alanlarının korunması y&ouml;n&uuml;nde kamu spotları yayınlayan Tarım ve Orman Bakanlığı nasıl bir yaklaşım sergileyecek? Birlikte izleyip g&ouml;receğiz. İrfan Donat &ndash; Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Kırsal imara açılıyor

Diğer Yazılar