Gübre sektöründe neler oluyor?

D&uuml;n, Kamuyu Aydınlatma Platformu&rsquo;na (KAP) d&uuml;şen bir a&ccedil;ıklama dikkatimizi &ccedil;ekti. Ege G&uuml;bre, hammadde temini ve g&uuml;bre &uuml;retimine belirsiz bir s&uuml;re ara vermeye karar verdiğini bildirdi. Buna gerek&ccedil;e olarak da k&uuml;resel piyasalardaki g&uuml;bre ve g&uuml;bre hammaddesi fiyatlarındaki aşırı y&uuml;kseliş ve talep daralmasını g&ouml;sterdi. Şirketten KAP&rsquo;a yapılan a&ccedil;ıklamada alınan karar ş&ouml;yle &ouml;zetlendi: D&uuml;nya piyasalarındaki g&uuml;bre ve g&uuml;bre hammaddesi fiyatlarında meydana gelen aşırı y&uuml;kseliş sebebiyle, i&ccedil; piyasada b&uuml;t&ccedil;e tahminlerimizin de &ouml;tesinde beklenmeyen bir talep daralması yaşanmaktadır. Şirketimiz, sonbahar/kış d&ouml;nemi i&ccedil;in &uuml;retmeyi planladığı kompoze g&uuml;breyi en uygun fiyatlarla &ccedil;ift&ccedil;imize sunma gayretinde olup, global piyasalardaki g&uuml;bre ve g&uuml;bre hammaddesi fiyatlarındaki bu belirsizlik ortamı i&ccedil;inde hammadde temini ve g&uuml;bre &uuml;retimine belirsiz bir s&uuml;re ara vermeye karar vermiştir.&rdquo; KAP&rsquo;a yapılan bu a&ccedil;ıklamanın ardından g&uuml;bre sekt&ouml;r&uuml;ndeki son durumu ve gelişmeleri sekt&ouml;r paydaşları ile konuştuk. Bazıları isim vermeden bazıları ise isim verilmesinde mahsur olmadığını belirterek değerlendirmelerde bulundu. Biz de isimlere fazla takılmadan sohbetlerimizde ortaya &ccedil;ıkan g&ouml;r&uuml;ş ve tespitleri sizlerle paylaşmak istedik. SEKT&Ouml;R NORMAL(!) KARŞILADI &Ouml;ncelikle konuştuğumuz sekt&ouml;r temsilcilerinin b&uuml;y&uuml;k &ccedil;oğunluğu Ege G&uuml;bre&rsquo;nin aldığı kararı normal karşılıyor. &ldquo;Ortada bir s&uuml;rpriz yok&rdquo; diyorlar. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; bazı g&uuml;bre firmaları da bu yılın ilk 5 ayında belirli d&ouml;nemlerde &uuml;retimi durdurmuşlar. Gerek&ccedil;eleri ise Ege G&uuml;bre&rsquo;nin KAP&rsquo;a yaptığı a&ccedil;ıklamaya paralel: &ldquo;İ&ccedil; talep y&uuml;zde 24 civarında d&uuml;şt&uuml;. G&uuml;bre ihracatı yasaklanınca aşırı stok yapmamak i&ccedil;in biz de &uuml;retimi ge&ccedil;ici olarak d&ouml;nem d&ouml;nem durdurduk. Kapasite kullanım ekstradan y&uuml;zde 20 d&uuml;şt&uuml;. B&ouml;yle bir ortamda toplamda 600 bin ton civarında bir ihracat potansiyeli ka&ccedil;tı. Bunun maddi değeri nereden baksanız 350-400 milyon dolar d&uuml;zeyinde.&rdquo; İhracat yasağının i&ccedil; piyasada fiyatları d&uuml;ş&uuml;r&uuml;c&uuml; bir etkisi olmadığını hep birlikte g&ouml;rd&uuml;k. Halbuki ihracat yasakları olmasa ithalatın y&uuml;zde 90 seviyesinde olduğu bir sekt&ouml;rde şirketler d&ouml;viz pozisyonunu koruma şansına sahip olacaktı ki bu da i&ccedil; piyasada fiyatları kısmen de olsa rahatlatabilirdi. Sekt&ouml;rde kiminle konuştuysak aynı serzenişte bulundu: &ldquo;S&uuml;re&ccedil; yanlış y&ouml;netildi. G&uuml;bre yasakları nedeniyle ciddi bir fırsat ka&ccedil;tı.&rdquo; G&uuml;bre şirketlerinin proses end&uuml;strisi prensiplerinde hi&ccedil; durmadan, uzun s&uuml;re &ccedil;alışması gerektiğinin altını &ccedil;izen sekt&ouml;r paydaşları, aksi taktirde yapılan işin fizibıl olmaktan &ccedil;ıktığını s&ouml;yl&uuml;yor. FİYATLARIN TEKRAR ARTMASI BEKLENİYOR Mevcut duruma ilişkin ise şu tespitler &ouml;ne &ccedil;ıkıyor: &ldquo;Şu anda hammadde fiyatlarında ve kurlarda yaşanan kaos nedeniyle pozisyon almak &ccedil;ok riskli. Bu y&uuml;zden şirketler m&uuml;mk&uuml;n olduğu kadar yeni b&uuml;y&uuml;k pozisyon almayı &ouml;teliyor. Avrupa doğal gaz tedarikindeki belirsizlik hen&uuml;z kalkmadığı i&ccedil;in 2022 yılı bu şekilde ge&ccedil;ecek. Yılın sonuna doğru hammadde fiyatlarının tekrar artmasını bekliyoruz.&rdquo; Tarım sekt&ouml;r&uuml;ne ilişkin girdi maliyetlerindeki artışları konuşurken &ccedil;ift&ccedil;inin aşırı fiyat hareketleri nedeniyle g&uuml;bre kullanmaktan ka&ccedil;ındığını ve zorda kaldığını her fırsatta s&ouml;yl&uuml;yorduk. Mevcut fiyat hareketlerinden ve azalan talepten &ccedil;ift&ccedil;i kadar g&uuml;bre sekt&ouml;r&uuml; de memnun değil. Başta hammadde olmak &uuml;zere y&uuml;zde 700-800&rsquo;lere varan girdi maliyetlerindeki artışın yaşandığı bir ortamdan kim memnun olur ki? T&Uuml;KETİM GERİLEME TRENDİNDE Sekt&ouml;r verileri de bu memnuniyetsizliği zaten teyit ediyor. 2020 yılında 7.1 milyon ton d&uuml;zeyindeki kimyevi g&uuml;bre t&uuml;ketimi, 2021&rsquo;de 6.4 milyon tona gerilerken, 2022 beklentileri de mevcut konjonkt&uuml;rde 5-5.5 milyon ton olarak &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Zaten bazı g&uuml;bre &uuml;reticileri kapasite kullanımının &ouml;nceki yılın aynı d&ouml;nemine g&ouml;re y&uuml;zde 15-20 daha d&uuml;ş&uuml;k olduğunu s&ouml;yl&uuml;yor. Tabii daha yılın ilk yarısı yeni tamamlandı. İkinci yarıda bizi nasıl bir piyasa bekliyor, kimse bilemiyor. K&Uuml;RESEL TALEPTE DE D&Uuml;Ş&Uuml;Ş VAR Bu arada g&uuml;bre talebindeki d&uuml;ş&uuml;ş trendi sadece T&uuml;rkiye&rsquo;ye &ouml;zg&uuml; değil. K&uuml;resel manada da g&uuml;bre kullanımında bir azalış beklentisi h&acirc;kim. Ama işin i&ccedil;ine gıda arz g&uuml;venliği girince bazı &uuml;lkeler durumun ciddiyetinin farkına vararak g&uuml;bre fiyatları ve kullanımına y&ouml;nelik &uuml;retici lehine pro-aktif politika izliyor. Bunlardan bir tanesi de Hindistan&hellip; Son d&ouml;nemde aldığı ihracat yasağı ya da kısıtlama kararlarıyla d&uuml;nyanın g&uuml;ndeminde olan Hindistan, &ccedil;ift&ccedil;inin &uuml;retimden kopmaması ve tarımsal &uuml;retimin devamlılığı a&ccedil;ısından s&uuml;reci iyi analiz edip, &uuml;st &uuml;ste g&uuml;bre destek paketleri a&ccedil;ıklıyor. &Ouml;rneğin ge&ccedil;en hafta Hindistan g&uuml;bre teşviklerini yeniden arttırdı. Hindistan Maliye Bakanı Nirmala Sitharaman, h&uuml;k&uuml;metin 2022-23 i&ccedil;in mevcut g&uuml;bre s&uuml;bvansiyonlarına 1,1 trilyon rupi (14.2 milyar dolar) daha eklediğini s&ouml;yledi. B&ouml;ylece daha &ouml;nce a&ccedil;ıklanan destekleme b&uuml;t&ccedil;esi ve s&uuml;bvansiyonlarla birlikte Hindistan&rsquo;da &ccedil;ift&ccedil;ilere sağlanan toplam g&uuml;bre desteği 30 milyar dolara yaklaştı. RUSYA VE &Ccedil;İN FAKT&Ouml;R&Uuml; Rusya ve Belarus, tarım sekt&ouml;r&uuml; a&ccedil;ısından &ouml;nemli bir kimyevi g&uuml;bre hammadde ve emtia tedarik&ccedil;isi. Yaptırımlar nedeniyle &ouml;zellikle azotlu ve potasyumlu g&uuml;brelerde tedarik sıkıntısı oluştu ve fiyat artışları rekor d&uuml;zeylere &ccedil;ıktı. Bloomberg verileri de Rusya&rsquo;nın g&uuml;bre sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n hammadde tedarikinde k&uuml;resel pazarın y&uuml;zde 20&rsquo;sinde s&ouml;z sahibi olduğunu ortaya koyuyor. Ancak aynı Rusya, g&uuml;bre hammaddelerine y&ouml;nelik ihracat kotasını 31 Aralık 2022 tarihine kadar uzattı. Bug&uuml;n T&uuml;rkiye Rusya&rsquo;dan fosfat, azotlu g&uuml;bre ve &Uuml;RE gibi hammaddeleri ithal ediyor ve bunların maliyeti her ge&ccedil;en g&uuml;n artıyor. &Ccedil;in&rsquo;in fosfatlı ve azotlu g&uuml;brelere y&ouml;nelik ihracat kısıtlaması da s&uuml;r&uuml;yor. Sınırlı izin ve tedarik nedeniyle lojistikte s&uuml;reler uzuyor, maliyetler y&uuml;kseliyor. G&uuml;bre talebi Kuzey yarımk&uuml;rede sezon itibariyle şu aralar az ama k&uuml;resel manada yaşanan krizin etkileri g&uuml;bre kullanım sezonu a&ccedil;ıldığında da s&uuml;recek gibi g&ouml;z&uuml;k&uuml;yor. Zira fiyatlardan da &ouml;te tedarik zincirinde ihtiya&ccedil; duyulan hammaddelere ulaşmakta da sıkıntılar s&uuml;recek gibi g&ouml;z&uuml;k&uuml;yor. ORTAK AKILDAN UZAK YAKLAŞIM G&uuml;bre &uuml;reticilerinin bir diğer değindiği nokta ise kamunun karar aldığı s&uuml;re&ccedil;lerde sekt&ouml;r temsilcileriyle iletişiminin kopuk olmasına y&ouml;nelik... Sekt&ouml;r paydaşları, &ccedil;oğunlukla sekt&ouml;r adına kamu ile paylaştıkları g&ouml;r&uuml;şlerin yeterince dikkate alınmamasından yakınıyor. Ve son s&ouml;z&hellip; Tarım ve gıdada t&uuml;m d&uuml;nyada olduğu gibi T&uuml;rkiye&rsquo;de de &ccedil;ok zor ve maliyetli bir s&uuml;re&ccedil;ten ge&ccedil;iliyor. Ama yine sekt&ouml;r paydaşlarının dile getirdiği ortak g&ouml;r&uuml;ş şu: &ldquo;Sekt&ouml;rde şuana kadar &ccedil;&ouml;z&uuml;m olarak sunulan hi&ccedil;bir &ouml;nlem ya da karar s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir değil. Palyatif hamlelerle kalıcı &ccedil;&ouml;z&uuml;mler olmaz.&rdquo; İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Gübre sektöründe neler oluyor?

Diğer Yazılar