Getiri eğrisi yanlış alarm veriyor olabilir mi?

ABD Hazine Getiri Eğrisi (10Y-2Y) -110,8 puana ulaşarak 1980 lerden bu yana en derin inversiyon noktasına ulaştı. Tarihsel olarak getiri eğrisinin eğimi, en iyi durgunluk tahmincileri arasında yer alır ancak 2022&rsquo;de getiri eğrisinin tersine d&ouml;nmesinden bu yana hen&uuml;z bir durgunluk yaşanmadı. Getiri eğrisinin terse d&ouml;nd&uuml;kten sonra durgunluğun yaşandığı d&ouml;nemler 1973-1975 petrol krizi 1973 yılında OPEC in petrol ihracatını kısıtlama kararı almasıyla, petrol fiyatlarında belirgin bir artış yaşandı. Bu durum enerji maliyetlerini y&uuml;kselterek genel ekonomik faaliyetleri olumsuz etkiledi ve petrol fiyatlarındaki artış 1974 yılında enflasyonun iki haneli rakamlara ulaşarak, t&uuml;ketici g&uuml;veninin azalmasına yol a&ccedil;tı. Bu d&ouml;nemde 2-10 yıllık getiri eğrisi tersine d&ouml;nd&uuml; ve belirsizlik s&uuml;reci boyunca ekonomik durgunluk yaşandı. 1979-1982 Volcker d&ouml;nemi 1978&rsquo;ler ile başlayan s&uuml;re, enflasyonun y&uuml;kselmeye başladığı, enflasyonla birlikte işsizliğin de y&uuml;zde 6&rsquo;nın &uuml;st&uuml;nde seyrettiği bir d&ouml;neme işaret ediyor. 1979&rsquo;da İran&rsquo;da yaşanan devrim, ABD&rsquo;ye petrol tedariğinde kesintilere ve enerji fiyatlarında artışa neden olunca, y&uuml;ksek enerji maliyetleri enflasyonu artırırken, ekonomik b&uuml;y&uuml;meyi baskıladı. Aynı d&ouml;nemde d&ouml;nemin Fed Başkanı Paul Volcker&rsquo;ın enflasyonu kontrol altına almak i&ccedil;in sıkı para politikalarını uygulamaya başlayarak faizleri artırması, işletmelerin bor&ccedil;lanma maliyetlerinin artması nedeniyle işten &ccedil;ıkarmaların hızlanmasına, ekonominin baskılanması ve sonrasında durgunluk ile sonu&ccedil;landı. Bu d&ouml;nemde 2-10 yıllık getiri eğrisi tersine d&ouml;nd&uuml; ve ekonomik aktivitede d&uuml;ş&uuml;ş yaşandı. ABD i&ccedil;in zor ge&ccedil;en bu d&ouml;nem, Başkan Ronald Reagan liderliğindeki h&uuml;k&uuml;metin geniş &ccedil;aplı bir vergi reformunu başlatması ve politika değişiklikleriyle aşıldı. 2008 k&uuml;resel mali krizi ABD&rsquo;de konut piyayası ile başlayan kriz, sadece konut sekt&ouml;r&uuml; ve ABD ile sınırlı kalmayıp, k&uuml;resel finansal sistemdeki diğer &uuml;lkeleri de etkiledi. Krizin temelinde hanehalkının &ouml;zellikle subprime mortgage adı verilen y&uuml;ksek riskli mortgage kredilerini &ouml;deyememesi domino etkisi yarattı. Subprime mortgage kredileri, genellikle gelir d&uuml;zeyi d&uuml;ş&uuml;k veya kredi ge&ccedil;mişi zayıf olan bireylerin konut sahibi olmasına olanak sağlamak amacıyla kullanılıyordu. Ancak kriz sadece bu kadarıyla sınırlı kalmadı, mortgageye dayalı menkul kıymetlerin (MBS) değerlerini de etkiledi. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; bankalar, yatırım kuruluşları ve sigorta şirketleri başta olmak &uuml;zere &ccedil;oğu finansal kuruluş mortgageye dayalı varlıklara yoğun bir şekilde yatırım yapmışlardı ve bu varlıklarda yaşanan değer kaybıyla bir&ccedil;ok finansal kuruluş krizin eşiğine geldi. Krizin etkileri, ABD dışındaki diğer &uuml;lkelerin finansal kuruluşlarını da etkiledi ve k&uuml;resel bir mali krizi d&ouml;n&uuml;şt&uuml;. Bu d&ouml;nemde 2-10 yıllık getiri eğrisi tersine d&ouml;nd&uuml; ve ciddi bir ekonomik durgunluk yaşandı. 2020 Kovid-19 pandemisi Kovid-19 salgını, bir&ccedil;ok &uuml;lkede ekonomik faaliyetlerin durmasına veya sınırlanmasına yol a&ccedil;arken, salgın nedeniyle işletmeler faaliyetlerini durdurmak ya da iş&ccedil;i sayısını azaltmak zorunda kaldı. Salgın nedeniyle karantina &ouml;nlemleri işletmelerin kapanmasına ve seyahat kısıtlamalarının yaşanarak, k&uuml;resel ticaretin ve tedarik zincirinin kesintilere uğramasına neden oldu. &Uuml;lkelerin kapanması ve seyahat kısıtlamalarının artması ile lojistik sorunlar ortaya &ccedil;ıkarken, bir &ccedil;ok &uuml;lkede ihracat ve ithalatta d&uuml;ş&uuml;ş yaşandı. Bu d&ouml;nemde 2-10 yıllık getiri eğrisi terse d&ouml;nd&uuml; ve kısa d&ouml;nemli bir durgunluk yaşandı. Bug&uuml;n durum d&uuml;nden biraz daha farklı Getiri eğrisi, tipik olarak vadeler uzadık&ccedil;a daha y&uuml;ksek getiri sağladığı i&ccedil;in yukarı y&ouml;nl&uuml; bir eğime sahiptir. Bu ilişki bazen değişiklik g&ouml;sterebilir. Aslında şu an yaşanan da b&ouml;yle bir durum. Fed enflasyonla m&uuml;cadele etmek i&ccedil;in kısa vadeli faiz oranlarını y&uuml;zde 5 in &uuml;zerine &ccedil;ıkardı, ancak şu an 10 yıllık tahvilin getirisi y&uuml;zde 4 &uuml;n altında. Bu, 10 yıllık verimin 3 aylık verimden y&uuml;zde 1,7 ve 2 yıllık verimden y&uuml;zde 1 daha d&uuml;ş&uuml;k olduğu anlamına geliyor. Bu durum &ccedil;ok nadir rastlanan bir durum ve 1980&rsquo;lerden bu yana da g&ouml;r&uuml;len bir durum değil. Ancak getiri eğrisinin tersine d&ouml;nmesine rağmen durgunluğa dair sinyaller de &ccedil;ok net değil. Son modeller yanılmakla birlikte New York Fed&rsquo;in son araştırması, Mayıs 2024 e kadar y&uuml;zde 70 lik bir durgunluk ihtimali yaşanabileceğine işaret ediyor. Para politikasının aktarım hızı mı yavaşladı? Fed, 16 aydır finansal koşulları sıkılaştırmasına rağmen enflasyon hala katı kalmaya devam ediyor. Sadece ABD değil, diğer &uuml;lkelerde de benzer durum s&ouml;z konusu. Bug&uuml;n &ccedil;oğu ekonomist ve analist hem ABD&rsquo;de hem de Euro B&ouml;lgesi nde &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki yıl i&ccedil;in dahi y&uuml;zde 2 enflasyon hedefine ulaşılmasının hayal olduğunu d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yor. Bunun ardında yatan en b&uuml;y&uuml;k neden de katı kalmaya devam eden &ccedil;ekirdek enflasyon ve sıkı işg&uuml;c&uuml; piyasasına işaret eden istihdam verileri. Para politikasının gecikmeli etkisini de g&ouml;z &ouml;n&uuml;nde bulundurduğumuzda, faiz artışının fiyatlara yansıması ortalama 12 ile 18 ay arasında s&uuml;r&uuml;yor. Ancak bug&uuml;n&uuml;n d&uuml;nden farkı tek bir faiz artışı değil, daha uzun vadeye yayılan birden &ccedil;ok faiz artışı yaşanıyor olmasından kaynaklanıyor. Kaldı ki hen&uuml;z faiz artışı d&ouml;ng&uuml;s&uuml;n&uuml;n bittiğinden de bahsedemiyoruz. Dolayısıyla hem kademeli faiz artışı hem de s&uuml;recin daha uzun vadeye yayılmış olması gecikmenin sebeplerinden g&ouml;r&uuml;n&uuml;yor. Diğer yandan artan faizlere rağmen hizmet sekt&ouml;r&uuml; g&uuml;&ccedil;l&uuml; seyrini s&uuml;rd&uuml;r&uuml;rken, finansal koşullardaki sıkılaşmanın işg&uuml;c&uuml; piyasasına etkisi de daha uzun vadeye yayılacak gibi g&ouml;r&uuml;n&uuml;yor. Bunun ardında yatan neden de aslında pandemi itibari ile değişen &ccedil;alışma koşulları, harcama alışkanlıklarında değişiklik gibi hem yapısal değişkenler hem de davranışsal etkenler. Bu da para politikasının aktarımını yavaşlatıyor g&ouml;r&uuml;n&uuml;yor. Pandemi ve tedarik zincirinde yaşanan sorunlar neticesinde oluşan enflasyon &uuml;zerindeki k&ouml;p&uuml;k normalleşme ve yeniden a&ccedil;ılmanın da etkisiyle ortadan kalmış g&ouml;r&uuml;n&uuml;yor. Ancak maaliyet kaynaklı etkiler normalleşme nedeni ile azalmış olsa da talep enflasyonu hala devam ediyor. &Ouml;rneğin hala hizmetler &uuml;zerinden harcamaların canlı olduğunu g&ouml;zlemliyoruz. Y&uuml;zde 0,25&rsquo;den y&uuml;zde 5,25&rsquo;e y&uuml;kselen faizlere rağmen talepteki canlılık aslında davranışsal değişikliğe de işaret ediyor ve Fed&rsquo;in işinin ge&ccedil;mişe kıyasla daha da zor olabileceğine ışık tutuyor. Tahvil piyasası ile pay senedi piyasalarında ise anomali devam ediyor. Bir yanda resesyon diyen getiri eğrisi, diğer yanda ekonomik durgunluk yokmuşcasına fiyatlama yapan S&amp;P 500 ve NASDAQ gibi endeksler.. S&amp;P 500&rsquo;de hisse yatırımı i&ccedil;in alınan riskin getirisi son 20 yılın en d&uuml;ş&uuml;k noktasına gerileyerek y&uuml;ksek risk b&ouml;lgesine işaret ederken, yatırımcının alım iştahı hala devam ediyor. G&uuml;n&uuml;n sonunda bir dengelenme olması ka&ccedil;ınılmaz. Ancak hangi y&ouml;nde olacağını hen&uuml;z bilemiyoruz. Bu dengelenmede ya enflasyondaki katılık &ccedil;&ouml;z&uuml;lecek ve fiyat d&uuml;zeyindeki artış yavaşlayacak ya da ABD ve diğer &uuml;lkeler y&uuml;ksek enflasyonla yaşamayı &ouml;ğrenecek ki ikincisi daha y&uuml;ksek ihtimal gibi g&ouml;r&uuml;n&uuml;yor.