"Şekerin maliyeti 3-5 saatlik yolculuk sonunda yüzde 30 artıyor"

Bugün bir çiftçimizden önemli bir mesaj aldım.

Eskişehir’in Alpu ilçesinde tarımla uğraşan Özer Çolpan'dan bahsediyorum.

Alpu Ovası’nda 7 farklı köyde yaklaşık 13 bin dönüm arazide sulu ve kuru tarım yapan Özer Çolpan ve ailesi, piyasa şartlarını da gözeterek sezonuna göre arpa, buğday, mısır, ayçiçeği, şeker mısırı, nohut, kuşyemi, bal kabağı, kavun, karpuz, lavanta gibi pek çok ürün yetiştiriyor.

Özer Çolpan, gönderdiği mesajda söküm sezonu başlayan şeker pancarıyla ilgili önemli bilgiler paylaşıyor. Şekerin artan maliyetlerinde gözden kaçan noktaları ve çiftçinin üretimden neden koptuğunu özetleyen mesajını sizlerle paylaşıyorum:

"İrfan Bey merhaba,

Bugün sizi acı bir gerçek hakkında bilgilendirmek isterim.

Şu anda çok hızlı bir şekilde pancar söküm sezonu başlamış durumda. Ancak garip bir şekilde Konya’da üretilen pancar Eskişehir Şeker Fabrikasına geliyor. Eskişehir’de üretilen pancar da Susurluk Şeker Fabrikasına gidiyor.

Ama işin acı tarafı burada ortaya çıkıyor: NAKLİYE… Bugün 1.855 TL olan bir ton pancar fiyatı 600-700 TL arasında değişen nakliye fiyatıyla bir anda 2.400-2.500 TL gibi bir fiyata fabrika kapısından içeriye giriyor.

Üretici Şubat-Mart aylarından başlayan üretim sürecinde ürettiği malın yüzde 30 gibi bir rakama yaklaşan nakliye fiyatları karşısında sadece acı acı gülümsüyor.

Burada hesapsızlık mı yoksa başka hesaplar mı var bilmiyorum ama bu işin sonucunda kaybeden öncelikle üretici daha sonrada tüketici maalesef.

Bu noktada bir kere daha vurgulamak istediğim nokta iş sadece üretim planlamasıyla bitmiyor. Üretici Susurluk’ta pancar ekmiyorsa bunun bir sebebi var. Ya da Üretici Konya’da pancar ekiyorsa bunun da bir sebebi var. Aslında gerçek, bizlerin sahip olmadığımız en önemli kaynakları (Akaryakıt ve zaman) hoyratça harcamamızdan başka bir şey değil.

Yine gözden kaçırdığımız bir diğer nokta ise üreticilerimizin ürettikleri pancarın parasını son pancar fabrikaya teslim edildikten 60 gün sonra almaları. Ama burada dikkatlerden kaçan nokta Eylül ya da Ekim ayında pancarını teslim eden üretici ile Aralık sonunda teslim eden üreticilerin paralarını Şubat sonu, Mart başı gibi almaları. Buradaki ortalama süreye 3 ay dersek üreticilerimiz maalesef ülkemizde bulunan enflasyonun yükünü yine omuzlarına alarak üretime devam etmeye çalışıyor. Burada yaklaşık yüzde 15-20 arası paranın değer kaybı söz konusu. Sonuçta üreticilerimizin bu parayı önümüzdeki sezonun üretimi için ihtiyaç duyacağı gübre-tohum-ilaç-akaryakıt temini için kullanacağını göz ardı etmemeliyiz. Sizin de yazılarınızda belirtiğiniz gibi üreticinin enflasyonu yükseliyor ama elimizden bir şey gelmiyor. Maliyetler düşmeden enflasyonu düşürmemiz maalesef mümkün değil.

Biz üretimi arttırarak üreticinin ucuza ürün tüketmesini sağlamak isterken, yapılan yanlış planlama ve politikalar sonucunda bütün ümitleri bir başka bahara bırakmayı alışkanlık haline getiriyoruz. Öncelikle girdiler konusunda üreticilerimizi korumalıyız ki üretimin enflasyonu düşsün.

İleride tarımsal üretim planlaması üzerine çok konuşacağız ama tarımsal üretim planlamasının temelinin üreticilerin ürettikleri her üründe birim alanda belli bir bant aralığında para kazanmasını odağına oturtmamız gerektiğini asla unutmamalıyız.

Buğday, mısır, ayçiçeği, pancar fiyatları belirlenirken dünya fiyatları baz alınarak fiyatlar belirleniyor elbette. Ancak yukarıda belirttiğim nakliye faktörü gibi faktörler maalesef biz üretici ve tüketicilerin karşısındaki en büyük problem. Çünkü tarlada yaklaşık 8-10 ay gibi bir sürede üretilen bir ürünün maliyeti 3-5 saatlik bir yolculuk sonucunda yüzde 30 artıyor. Burada bir yanlış var ve hepimizin iyiliği için bu yanlışın en kısa zaman da düzeltilmesi gerekiyor.

İyi günler, iyi çalışmalar…"

Özer Çolpan'ın mesajı bu şekilde...

Bu arada şu notu da düşelim...

Önceki yıllarda Özer Çolpan'ın yetiştirdiği tarımsal ürünler arasında şeker pancarı da varmış.

Ama artık yok...

Gerekçesini ise şöyle özetliyor Özer Çolpan: "Ben pancar ekmeyi bıraktım İrfan Bey… Çünkü bu maliyetlerle kurtarmıyor. 16 polar pancar fiyatı 1.855 TL. Her polar 115 TL... Verim çok aldığınızda polar düşüyor. Ayrıca her kamyonda yüzde 4-8 arası fire kesintisi yapıyor fabrika. Bunları topladığınızda fiyat ton başına 1.500 TL’nin altına düşüyor. Ayrıca pancar çok su istiyor ve bizim bölgemizde artık su sıkıntısı ciddi olarak başladı. Ayrıca bu enflasyonist dönemde paranın geç ödenmesi de cabası…"

Çiftçimizin mesajı bu şekilde...

Sizlerle de paylaşıp, kayıtlara geçsin istedim...

İrfan Donat

Bloomberg HT Tarım Editörü