"Bu karar tarımsal üretime zarar verir"

Tarım sektöründe uzun süredir beklenen finansman düzenlemesi, beklentinin tam tersi bir etki yarattı.

24 Ekim 2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile 31 Aralık 2026’ya kadar geçerli olacak hazine faiz destekli tarımsal kredilerdeki sübvansiyon oranları yaklaşık yüzde 50 oranında düşürüldü.

Ayrıca, 2024’ten bu yana değişmeyen kredi üst limitleri de aynı kaldı.

Faizlerin yüksek, üretim maliyetlerinin artış eğiliminde olduğu, üreticinin nakit akışının daraldığı bir dönemde gelen bu karar; sektörde adeta soğuk duş etkisi yarattı.

Faiz destekli zirai kredilerdeki indirim oranlarının yarı yarıya düşürülmesi ve kredi limitlerinin sabit bırakılması üzerine çiftçi, seracı, tohumcu ve makine üreticilerinin de aralarında olduğu tarımın dört önemli paydaşı adeta tek ses oldu: “Bu karar tarımsal üretimi daraltır.”

Söz konusu karara ilişkin ilk tepki Adana Çiftçiler Birliği'nden gelirken, hafta sonu da Sera-Bir, TARMAKBİR ve TSÜAB konuyla ilgili açıklama yaparak "Bu karar, üretime zarar verir; verimliliği ve sürdürülebilirliği olumsuz etkiler” mesajı verdi.

“Üretim çarkı zor döner”

Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Mutlu Doğru, kararın üretici üzerindeki baskıyı artıracağını belirterek şunları söylüyor: "Son yıllarda kuraklık, don, dolu ve hastalıklarla mücadele eden çiftçi zaten zor durumda. Üretim maliyetleri ve faizler yükselirken sübvansiyonların azaltılması büyük bir hayal kırıklığı yarattı.”

Doğru’ya göre düşük faizli kredi, sadece çiftçinin ayakta kalmasını değil, gıda arz güvenliğini de doğrudan ilgilendiriyor. O yüzden olası risklere dikkat çeken Mutlu Doğru, şu uyarıda bulunuyor: “Ucuz finansmana ulaşamayan çiftçi ya girdilerinden kısacak ya da yüksek faizle borçlanacak. Her iki durumda da üretim azalır, gıda fiyatları artar.”

“Seracılıkta şok etkisi”

Bir diğer tepki Sera Yatırımcıları ve Üreticileri Birliği Başkanı (Sera-Bir) Başkanı Onur Girdap’tan geldi.

Girdap, seracılığın en temel desteklerinden birinin bu krediler olduğunu hatırlatarak, “Bu maliyet artışı, üreticiyi olumsuz etkileyecek ve üretimi daha da zora sokacak. Seracıların ayakta kalması için verilen en önemli destek olan zirai kredilerdeki bu maliyet artışından üreticilerimiz olumsuz etkilenecektir. Bu haber, zor günler geçiren üreticilerimizde adeta şok etkisi yarattı" diyor.

Böylece Sera-Bir de kararın yeniden gözden geçirilmesini talep eden sektör temsilcileri arasına katıldı.

“Çiftçiler mağdur olacak”

Tohumculuk sektörü de benzer bir kaygıyı paylaşıyor.

Tohum Sanayicileri ve Üreticileri Alt Birliği (TSÜAB) Yönetim Kurulu, sübvansiyon oranlarının düşürülmesinin, sertifikalı tohum üretiminde daralmaya yol açabileceği uyarısında bulunuyor.

Açıklamada, tohumculuğun “savunma sanayisi kadar stratejik bir alan” olduğuna vurgu yapılarak şu ifadelere yer veriliyor: "Tarımsal üretimin temel girdisi olan ve önemli makamlar tarafından da Savunma Sanayisi kadar stratejik olduğunun altı çizilen tahumculuk sektörünün sürdürülebilirliği adına kritik öneme sahip olan bu desteklerin düşürülmesi sektörümüzde ciddi bir endişe ve üzüntü yaratmıştır. Üye firmalarımız, artan üretim maaliyetleriyle birlikte sözleşmeli üretim yaptırdığı tohum yetiştiricilerine gübre, ilaç, tohum gibi tarımsal girdileri hasatta mahsuplaşmak üzere avans olarak vermekte ve hasat döneminde tohumluk bedelinde finansal sıkıntı yaşamaktadır. Henüz gelişmekte olan, yeterli finansal kaynağı olmayan ve gelişimini sürdürmek için bu desteklemeleri bir nevi can suyu olarak kullanan sektörümüzle birlikte sertifikalı tohuma ulaşmak isteyen çiftçilerimiz de artan girdilerin fiyatlara yansıması nedeniyle mağdur olacaktır."

Sektörün talebi açık ve net: “Kredi üst limitleri enflasyon oranında artırılsın, faiz destek oranları eski seviyesinde kalsın.”

“Traktör satışlarında %70 paya sahipti”

Karara tepki gösteren bir diğer paydaş ise Türk Tarım Alet ve Makinaları İmalatçıları Birliği (TARMAKBİR) oldu.

Birliğe göre, söz konusu indirimli krediler, traktör ve tarım makinesi satışlarının finansmanında yüzde 70’lik paya sahipti. TARMAKBİR, bu düzenlemenin mekanizasyon sürecini sekteye uğratacağını belirterek şu değerlendirmeyi yapıyor: "Sübvansiyonlu krediler, yaşlı ve teknolojisi eskimiş tarım makineleri parkının yenilenmesinde en önemli araçtır. Faiz oranlarının yüksek seyrettiği, krediye erişimin zorlaştığı ve üreticilerimizin çok güç koşullarda faaliyet gösterdiği bu dönemde yapılan bu değişikliğin tarımsal üretim üzerindeki olumsuz etkilerinden duyduğumuz endişeyi kamuoyuyla paylaşmak isteriz. Bu yanlıştan dönülmesini bekliyoruz.”

Bir karar, dört paydaş, tek ses

Özetle tarımın dört önemli paydaşının mesajı aynı: “Bu karar üretimi daraltır, maliyeti artırır, gıda güvenliğini riske atar.”

Finansmana erişimin zorlaştığı, girdi fiyatlarının yüksek seyrettiği bir dönemde faiz desteğinin azaltılması, kısa vadede Hazine yükünü hafifletse de uzun vadede üretim kapasitesini ve rekabet gücünü zayıflatma riski taşıyor.

Tarımın finansmanı, sektöre verilen her türlü destek içinde belki de en stratejik olanı.
Dolayısıyla üreticinin en çok ihtiyaç duyduğu dönemde, bu desteklerin azaltılması değil, rasyonel ve üretimi koruyucu biçimde güçlendirilmesi gerekiyor.

Üretimin sürdürülebilirliği; düşük faizli krediye, öngörülebilir politikaya ve güven veren tarımsal finansman sistemine bağlı.

En azından mevcut veri ve göstergeler bize bunu işaret ediyor.

İrfan Donat

Bloomberg HT Tarım Editörü

idonat@bloomberght.com