Kırmızı et üretimi neden azaldı?

T&uuml;rkiye İstatistik Kurumu (T&Uuml;İK) kırmızı et &uuml;retimi 4 &uuml;nc&uuml; &ccedil;eyrek verilerini a&ccedil;ıkladı. Hayvancılık tarafında kırmızı et fiyatlarına y&ouml;nelik tartışmalar ve ithalat politikası aralıksız s&uuml;rerken, T&Uuml;İK ten gelen son veriler sekt&ouml;r a&ccedil;ısından &ccedil;ok i&ccedil; a&ccedil;ıcı g&ouml;z&uuml;km&uuml;yor. Resmi rakamlara g&ouml;re T&uuml;rkiye nin toplam kırmızı et &uuml;retimi yılın d&ouml;rd&uuml;nc&uuml; &ccedil;eyreğinde, bir &ouml;nceki &ccedil;eyreğe g&ouml;re y&uuml;zde 12,6 azalarak 295 bin 329 ton oldu. &Uuml;retim, bir &ouml;nceki yılın aynı d&ouml;nemine g&ouml;re ise 9,1 arttı. B&ouml;ylece 2017 yılının tamamına baktığımızda T&uuml;rkiye nin toplam kırmızı et &uuml;retimi, 2016&rsquo;ya g&ouml;re y&uuml;zde 4 azalışla 1 milyon 126 bin 403 ton oldu. 2016 yılında toplam kırmızı et &uuml;retimi 1 milyon 173 bin ton seviyesindeydi. T&Uuml;İK verilerine baktığımızda kırmızı et &uuml;retimindeki kan kaybı ağırlık olarak b&uuml;y&uuml;kbaş tarafında yaşandı. Sığır eti &uuml;retimi y&uuml;zde 7 geriledi. Bu arada ufak bir hatırlatma yapalım&hellip; T&Uuml;İK, deri &uuml;zerinden veri topluyor. Ge&ccedil;tiğimiz yıl ithal edilen 500-600 bin adet besilik b&uuml;y&uuml;kbaş hayvandan elde edilen kırmızı etler de yerli &uuml;retim olarak kayıtlara ge&ccedil;iyor. Yani &uuml;retim, ithalata rağmen gerileme trendinde. Bu da s&ouml;z konusu gerilemenin, istatistiklere yansıyandan &ccedil;ok daha fazla olduğu anlamına geliyor. &ldquo;&Uuml;RETİMDEKİ AZALIŞ %4 DEĞİL, EN AZ %15&rdquo; İzmir Kırmızı Et &Uuml;reticileri Birliği Başkanı Osman Civil, kırmızı et &uuml;retimindeki azalışın y&uuml;zde 4&rsquo;den fazla olduğu g&ouml;r&uuml;ş&uuml;nde. Civil, iddiasının gerek&ccedil;esini ise ş&ouml;yle a&ccedil;ıklıyor: &ldquo;T&Uuml;İK verilerine, ithal edilen hayvanlardan elde edilen kırmızı et &uuml;retimi de dahil ediliyor. Verilerde ithalatı arındırdığınız takdirde i&ccedil;erideki kırmızı et &uuml;retim kaybı y&uuml;zde 4 değil, minimum y&uuml;zde 15&rsquo;i bulur.&rdquo; Osman Civil, 2018&rsquo;e y&ouml;nelik kırmızı et &uuml;retim miktarı i&ccedil;in de şu &ouml;ng&ouml;r&uuml;de bulunuyor: &ldquo;Eğer bu yılki ithalat rakamlarını arındırarak hesaplama yapılırsa 2018&rsquo;de de &uuml;retim azalır. İşin i&ccedil;ine ithalat rakamlarını da katarsak 2017&rsquo;deki &uuml;retim rakamları korunur ama yine 2016&rsquo;nın gerisinde kalır.&rdquo; Mevcut şartlarda hayvancılıkta asıl riskin kaba yem tarafında olduğuna dikkat &ccedil;eken Civil, &ldquo;Kaba yem &uuml;retimi az. Bu y&uuml;zden hayvan sayısı artsa bile &uuml;retim maliyeti d&uuml;şmez. Kaba yemde en az y&uuml;zde 20 &uuml;retim sıkıntısı var. O y&uuml;zden hayvancılık tarafında en b&uuml;y&uuml;k darboğazlardan birisi kaba yem&rdquo; diyor. Aslında piyasadaki fiyatlar da Civil&rsquo;i teyit eder nitelikte. Bug&uuml;n silajın ton başına 300 TL olduğu bir ortamda samanın ton başına fiyatının 600 TL olması da ayrı bir konu. B&ouml;yle bir ortamda t&uuml;ketici a&ccedil;ısından 2018&rsquo;de de kırmızı et fiyatlarının d&uuml;şmesini beklemek hayal gibi geliyor. &ldquo;&Uuml;RETİM GİTTİK&Ccedil;E ZAYIFLIYOR&rdquo; Kırmızı Et Sanayicileri ve &Uuml;reticileri Birliği Derneği (ETBİR) Y&ouml;netim Kurulu Başkanı Ahmet Y&uuml;cesan da T&Uuml;İK&rsquo;in verilerini yorumladı. Son &ccedil;eyrekteki &uuml;retimin yıllık bazda y&uuml;zde 9,1 artmasının yerli &uuml;retim kaynaklı değil, ithalat kaynaklı olduğunun altını &ccedil;izen Y&uuml;cesan, tablonun geneline bakıldığında &uuml;retimin gittik&ccedil;e d&uuml;şt&uuml;ğ&uuml;n&uuml;, zayıfladığını s&ouml;yl&uuml;yor. Y&uuml;cesan, &ldquo;Her ithalat hamlesi &uuml;reticiyi geride bırakıyor. İthal mal, &uuml;retici fiyatının altında piyasaya &ccedil;ıkınca &ccedil;ift&ccedil;i bu işten zarar ediyor. Hayvancılık, kartopu gibi b&uuml;y&uuml;yen bir sarmalın i&ccedil;erisinde&hellip; İthalat arttık&ccedil;a &uuml;retim azalıyor, &uuml;retim azaldık&ccedil;a ithalat artıyor&rdquo; dedi. Et ve S&uuml;t Kurumu&rsquo;nun (ESK) hafta sonunda yayımlanan 100 bin kasaplık hayvan ithalatı kararına da değinen Y&uuml;cesan, &ldquo;İ&ccedil;eride &uuml;retim yok. ESK t&uuml;ketim ama&ccedil;lı ithalat yapıyor. İ&ccedil;eride &uuml;retimi artırmak ama&ccedil;lı değil&rdquo; diyor. Y&uuml;cesan&rsquo;a g&ouml;re bu politika anlayışı ile 2018&rsquo;de a&ccedil;ık b&uuml;y&uuml;yecek. T&Uuml;İK VERİLERİ &Ccedil;ELİŞİYOR MU? Hatırlarsanız &ouml;nceki yazılarımızda T&Uuml;İK verilerinin g&uuml;venilirliğinin sorgulandığını yazmıştık. Verdiğimiz &ouml;rnek de ge&ccedil;en hafta (7 Şubat &Ccedil;arşamba) a&ccedil;ıklanan 2017 yılı Hayvansal &Uuml;retim İstatistikleri &uuml;zerineydi. T&Uuml;İK&rsquo;e g&ouml;re 2017 yılında b&uuml;y&uuml;kbaş hayvan sayısı bir &ouml;nceki yıla g&ouml;re y&uuml;zde 13,2 artarken, k&uuml;&ccedil;&uuml;kbaş hayvan sayısı y&uuml;zde 7,2 arttı. Aynı d&ouml;nemde s&uuml;t &uuml;retim miktarına baktığımızda da toplamda y&uuml;zde 12&rsquo;lik artış g&ouml;ze &ccedil;arpıyor. Biz de bu artışın piyasada bir karşılığı olmadığını yazmıştık. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; sekt&ouml;r temsilcileri ve uzmanlar, 2013-2016 d&ouml;neminde b&uuml;y&uuml;kbaş hayvan sayısı neredeyse yerinde sayarken 2017&rsquo;de y&uuml;zde 13&rsquo;&uuml;n &uuml;zerindeki artışı mantık &ccedil;er&ccedil;evesinde haklı olarak sorguluyordu. Zira bu artışa(!) rağmen hala kırmızı ette arz ve fiyat sıkıntısının s&uuml;rmesine anlam verilemiyor. T&Uuml;İK&rsquo;e g&ouml;re s&uuml;t &uuml;retiminin arttığı bir ortamda piyasada &ccedil;iğ s&uuml;t fiyatının y&uuml;kselişe ge&ccedil;mesi ve sanayicilerin zaman zaman &ccedil;iğ s&uuml;t bulmakta sıkıntı &ccedil;ektiği y&ouml;n&uuml;ndeki a&ccedil;ıklamaları da tezat değil mi? Sayıdaki bu ciddi artışın ardında kesilen hayvan başına verilen teşviğin ge&ccedil;en yıl bir d&ouml;nem kaldırılması ve sonrasında yeniden verilmesiyle ilgili k&uuml;pe kayıtları meselesi mi var? &Ccedil;&uuml;nk&uuml; bug&uuml;n a&ccedil;ıklanan T&Uuml;İK rakamı da bu pencereden bakıldığında kendi i&ccedil;erisinde &ccedil;elişmiyor mu? Hayvan sayısı artarken, kırmızı et &uuml;retimindeki bu d&uuml;ş&uuml;ş&uuml; nasıl yorumlamak lazım? KIRMIZI ETTE &Ccedil;OK BİLİNMEYENLİ &Uuml;RETİM DENKLEMİ Ankara &Uuml;niversitesi Ziraat Fak&uuml;ltesi Tarım Ekonomisi B&ouml;l&uuml;m&uuml; &Ouml;ğretim &Uuml;yesi Prof. Dr B&uuml;lent G&uuml;l&ccedil;ubuk, T&uuml;rkiye&rsquo;de b&uuml;y&uuml;me rekor kırarken, hayvan sayısı artarken, desteklemeler &ccedil;eşitlenirken, canlı hayvan ithalatı hep g&uuml;ndemde iken ve de ihracat y&uuml;kselirken kırmızı et &uuml;retiminin d&uuml;şmesini &ldquo;&ccedil;ok bilinmeyenli bir denklem&rdquo; olarak yorumluyor. Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk&rsquo;a g&ouml;re girdiler ile &ccedil;ıktılar arasında bir ilişki bulunamıyor ve kurulamıyor. S&ouml;z konusu sorun anlaşılmadan ve &ccedil;&ouml;z&uuml;lmeden &lsquo;hayvancılık politikaları ve sorunları&rsquo;nın hep sıcak g&uuml;ndemde kalmaya devam edeceğini kaydeden Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, &ldquo;T&uuml;rkiye&rsquo;nin n&uuml;fusu 2015-2017 yılları arasında 2,2 milyon artarken (bu rakama Suriyeli ve diğer m&uuml;lteciler, g&ouml;&ccedil;menler dahil değil), kırmızı et &uuml;retimi reel olarak yaklaşık 23 bin ton azalmıştır. Destekler artarken ve &ccedil;eşitlenirken, b&uuml;y&uuml;kbaş hayvan sayısı 800 bin artarken, k&uuml;&ccedil;&uuml;kbaş hayvan sayısında azalma olmazken &ldquo;kırmızı et &uuml;retiminin&rdquo; azalması; kaynak kullanım etkinliği, verimlilik ve sağlıklı beslenme gibi konuları akla getirmektedir&rdquo; diyor. Buradan &uuml;&ccedil; temel &ccedil;ıkarımda bulunabileceğini kaydeden Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, &ldquo;Birincisi hayvanlarımızın canlı ağırlıkları d&uuml;ş&uuml;kt&uuml;r, ikincisi girdi fiyatlarının y&uuml;kselmesi nedeniyle hayvanlar yeterince beslenemiyor ve bu da ağırlığını etkiliyor, &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml;s&uuml; ise &ccedil;ift&ccedil;i ithalattan dolayı piyasada oluşan fiyat belirsizliği nedeniyle hayvanlarını elde tutmaktadır&rdquo; diyor. Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk&rsquo;a g&ouml;re &ccedil;ok bilinmeyenli denklemin &ccedil;&ouml;z&uuml;m&uuml; i&ccedil;in; hayvan sayısındaki artış, destek miktarlarındaki artış ve bunun &uuml;retime yansıması, ithalatın &ccedil;ift&ccedil;i ve piyasa &uuml;zerindeki psikolojik tutum etkisi, girdi fiyatlarında artışın hayvan beslenmesine etkisi ve b&uuml;t&uuml;n bunlar sonucunda kırmızı et &uuml;retiminde ortaya &ccedil;ıkan tablo ile ilgili analitik değerlendirmeler yapmak &ouml;nem arz ediyor. Aksi taktirde &ccedil;ift&ccedil;i tabiriyle &ldquo;bu pilav daha &ccedil;ok su kaldırır.&rdquo; G&ouml;r&uuml;şler bu şekilde... Hayvancılık tarafındaki sorunları ve &ccedil;&ouml;z&uuml;m &ouml;nerilerini zaman zaman bu k&ouml;şede ele alıyoruz ama mevcut tablonun &ouml;zeti kronik sorunlarla alakalı. &Uuml;retimdeki kaybın temel nedenleri arasında hayvancılık politikalarındaki yanlış ve eksiklikler g&ouml;steriliyor. İthalat g&ouml;lgesinde &uuml;retim her ge&ccedil;en g&uuml;n zorlaşıyor. &Ouml;zellikle &ccedil;ift&ccedil;inin y&uuml;ksek girdi maliyetleri y&uuml;z&uuml;nden planlı ve s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir &uuml;retimden uzaklaştığı kaydediliyor. Tarım sekt&ouml;r&uuml; a&ccedil;ısından istikrarlı bir piyasadan uzaklaşıldık&ccedil;a yerli &uuml;retim cazip olmaktan &ccedil;ıkıyor. Arzın yerini g&uuml;nl&uuml;k politikalarla ithalat alıyor. Bu da ister istemez kırsalda daha ağır hasarlara yol a&ccedil;ıyor. Bu yıl yine hayvancılık tarafında hem &uuml;retici hem de t&uuml;ketici a&ccedil;ısından tansiyon y&uuml;ksek olacak gibi g&ouml;z&uuml;k&uuml;yor. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Kırmızı et üretimi neden azaldı?

Diğer Yazılar