"Üretici tükenmişlik sendromu yaşıyor"

D&uuml;nk&uuml; Tarım-Analiz programında tarım sekt&ouml;r&uuml;ne ihracat&ccedil;ıların g&ouml;z&uuml;nden baktık. Uludağ Yaş Meyve Sebze İhracat&ccedil;ıları Birliği Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Senih Yazgan&rsquo;la birlikte &uuml;retimden pazarlamaya kadarki s&uuml;re&ccedil;te tarımdaki dengeleri hem i&ccedil; hem de dış piyasa a&ccedil;ısından değerlendiremeye &ccedil;alıştık. Senih Yazgan &ouml;nemli tespitlerde bulundu. Biz de programda konuştuğumuz konuların &ouml;zetini sizlerle yazılı olarak da paylaşalım istedik. T&uuml;rkiye ge&ccedil;en yıl itibariyle yaş meyve sebze ihracatından 2,3 milyar dolarlık d&ouml;viz elde etti. Sahip olduğumuz iklim, toprak ve gen kaynaklarına baktığımızda bu rakam bize yakışmıyor. Hele bir de Avrupa, Asya, Afrika ve Uzak Doğu pazarının kesiştiği noktada bulunan T&uuml;rkiye&rsquo;nin lojistik konumunu d&uuml;ş&uuml;n&uuml;reseniz aslında ihracat pazarları a&ccedil;ısından eşsiz bir fırsat ve &uuml;st&uuml;nl&uuml;ğe sahibiz aslında. O y&uuml;zden bu rakamlar şahsen bizleri tatmin etmiyor. Senih Yazgan da aynı fikirde&hellip; Yazgan, yaş meyve sebzede s&ouml;z konusu ihracat rakamlarının son 5-10 yıldır hep 2,5 milyar dolar seviyelerinde olduğunu hatırlatıyor. Biz de benzer durumun sadece yaş meyve sebze ihracat rakamlarında değil toplam tarımsal ihracat rakamlarında da var olduğunu hatırlatıyoruz. T&uuml;rkiye&rsquo;nin tarımsal ihracatı son 7-8 yıldır 16-18 milyar dolar seviyelerinde gezinip duruyor. Yazgan, &ldquo;Bir sı&ccedil;rama yapamamışız. Demek ki o zaman bizde bir eksiklik var. Bir atılım yapamıyoruz, bir değişikliğe ihtiyacımız var. &Uuml;retici &lsquo;t&uuml;kenmişlik sendromu&rsquo; yaşıyor, ne yapacağını bilmiyor. Bakanlığın mutlaka iyi bir tarım politikasıyla bu işe el koyup, &uuml;reticimizi y&ouml;nlendirmesi lazım. O zaman bu rakamı bizim &ccedil;ok kısa bir s&uuml;rede rahatlıkla 5-6 milyar dolara &ccedil;ıkarma şansımız var. Ama 8-10 yıldır hep bu rakama takılmış durumdayız. Bizler &ccedil;alışıyoruz. Bakanlığımızın &uuml;reticilerimizi bilin&ccedil;lendirmesi, desteklemesi ve geliştirmesi konusunda yapacağı &ccedil;alışmaları d&ouml;rt g&ouml;zle bekliyoruz. Bu yenilenme ve değişime &ccedil;ok acil ihtiyacımız var&rdquo; diyor. &Uuml;retim modelinde değişim ve yenilik ihtiyacının altını ısrarla &ccedil;izen Yazgan, yeni pazarların T&uuml;rk tarımı a&ccedil;ısından &ouml;nemli bir fırsat ve potansiyel barındığını kaydediyor. Yazgan, aynı zamanda ihracat pazarları a&ccedil;ısından &ouml;nemli bir noktaya da dikkat &ccedil;ekiyor: &ldquo;Bu pazarlara girerken de pazarın ger&ccedil;ek dinamikleri ve isteklerine g&ouml;re bir &uuml;retim vasfı ve &ccedil;eşitlemesine gitmemiz lazım. &Ouml;rneğin &Ccedil;in&rsquo;e şu anda ihra&ccedil; ettiğimiz mevcut kiraz &ccedil;eşidimiz ile orada yaşama s&uuml;remiz 5-6 yılı ge&ccedil;mez. Narenciyede de benzer durum s&ouml;z konusu&hellip; Mevcut pazarlarda uzun vadede kendi varlığımızı s&uuml;rd&uuml;remeyebiliriz. &Ccedil;&uuml;nk&uuml;, &ccedil;eşitlilik konusunda maalesef yenilenme a&ccedil;ısından biraz konservatif davranıyoruz. Pazarda s&uuml;rekliliği sağlamak adına bu yaklaşımın mutlaka değişmesi gerekir. Bug&uuml;n &uuml;retici artık bir fidancının y&ouml;nlendirmesine bağlı. Fidancı elindeki materyale g&ouml;re proje &uuml;rettiriyor. Aslında devlet burada y&ouml;nlendirici konumda olmalı&rdquo; diyor. İHRACAT &Ouml;NCESİ &Uuml;RETİM S&Uuml;RECİ Senih Yazgan ile ihracatı konuşurken işin en başından, &uuml;retim kısmından başlıyoruz. Hem i&ccedil; hem de dış pazar a&ccedil;ısından doğru kalitede, fiyatta, verimli ve s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir bir &uuml;retim yapabiliyor muyuz? Bu sorumuza yanıt olarak T&uuml;rkiye&rsquo;nin tarımda en &ouml;nemli sorunlarından bir tanesinin parselasyon b&uuml;y&uuml;kl&uuml;kleri olduğunu ifade eden Yazgan, bu kadar k&uuml;&ccedil;&uuml;k &ouml;l&ccedil;ekli ve dağınık parselasyon yapısı i&ccedil;inde &uuml;retimin kontrol edilip, bunun da ihracata y&ouml;nelik bir &uuml;r&uuml;n haline d&ouml;n&uuml;şt&uuml;r&uuml;lmesinde sıkıntı yaşandığını kaydediyor. Yeterli denetim mekanizmasının oluşturulamaması y&uuml;z&uuml;nden sekt&ouml;r&uuml;n bir&ccedil;ok sorunla karşı karşıya kaldığını belirten Yazgan, &ldquo;&Ccedil;ok yıllık meyve bah&ccedil;elerinde ya da &ouml;rt&uuml; altında arazi toplulaştırmasını yapamayacağımıza g&ouml;re o zaman &uuml;retim birlikleri oluşturarak &ouml;rg&uuml;tl&uuml; bir yapılanma yoluyla &uuml;reticileri &ouml;l&ccedil;ek olarak b&uuml;y&uuml;tme şansına sahip olabiliriz. Bunu biz maalesef bir t&uuml;rl&uuml; ger&ccedil;ekleştiremedik. Hep bireysel olarak kalıyoruz. Domateste, narenciyede, &ouml;rt&uuml; altı dahil neredeyse t&uuml;m tarımsal alanlarda b&ouml;yle bir &uuml;retim birliği ve &ouml;rg&uuml;tl&uuml; yapı olması lazım. O zaman &uuml;reticinin yapmış olduğu her t&uuml;rl&uuml; tarımsal uygulamanın kontrol edilmesi ve denetlenmesi &ccedil;ok rahat şekilde yapılabileceği i&ccedil;in pazarda herhangi bir sorun yaşamadan bunları &ccedil;ok rahatlıkla ihra&ccedil; edebiliriz&rdquo; diyor. İhracat pazarlarının &uuml;r&uuml;n&uuml;n kalitesi ve fiyatı kadar tedarik noktasında da bir s&uuml;reklilik istediğini hatırlatan Yazgan, bunun yolunun da yine &ouml;rg&uuml;tl&uuml; bir yapının oluşturulmasından ge&ccedil;tiğini s&ouml;yl&uuml;yor. Yazgan, &ldquo;İhracat pazarında karşımıza &ccedil;ıkan kalıntı sorununun &uuml;stesinden de yine &ouml;rg&uuml;tl&uuml; bir &uuml;retim modeliyle gelebiliriz. O zaman &uuml;retim s&uuml;reci daha izlenebilir, denetlenebilir ve dolayısıyla kontrol edilebilir olur. Pazarın istekleri doğrultusunda &uuml;retim ve mamul anlamında sunumu yapamadığımız i&ccedil;in ihracat pazarında bir&ccedil;ok avantajı kaybediyoruz. &lsquo;Ben bir şeyi &uuml;rettim, ben bunu nasıl satarım, ihra&ccedil; ederim&rsquo; anlayışı yerine &lsquo;pazar ne istiyor, hangi &uuml;r&uuml;n pazarlanabilir&rsquo; yaklaşımının ortaya konması lazım. Pazarın dinamiklerine uymak zorundayız&rdquo; diyor. D&Ouml;VİZ KURLARINDAN &Ccedil;EKİNİYORUZ Sekt&ouml;r olarak en &ccedil;ok &ccedil;ekindikleri noktanın d&ouml;viz kurları olduğunu belirten Yazgan, şuan Berlin&rsquo;de Uluslararası Meyve Sebze Fuarı&lrm; &ldquo;Fruit Logistica&rdquo;nın ger&ccedil;ekleştirildiğini hatırlatarak, &ldquo;Bu fuarda bir planlama yapıyorsunuz, herkes m&uuml;şterileriyle iletişim halinde. Bir pazarlama stratejisi geliştiriliyor ve hangi d&ouml;nemde nasıl bir fiyatlandırma yapılacağı konusunda &ouml;n protokol imzalanıyor. E şimdi yarın d&ouml;viz daha aşağıya geldiğinde bug&uuml;nk&uuml; kur &uuml;zerinden hesaplama yaptığınızda ihracat&ccedil;ı ger&ccedil;ekten d&ouml;viz kuru &uuml;zerinde b&uuml;y&uuml;k kayıplara uğrayabiliyor &ccedil;&uuml;nk&uuml; i&ccedil; piyasaya ona g&ouml;re &ouml;deme yapıyor. Bu sefer tam tersi dışarıya d&ouml;viz kuru y&uuml;ksek olduğu zaman verdiğinde bu sefer &uuml;retici tarafında baskı oluşuyor. D&ouml;viz kurlarının, &uuml;retici ve ihracat&ccedil;ının pozisyonunu dengeleyebilecek şekilde stabil ve &ouml;ng&ouml;r&uuml;lebilir olması gerekiyor&rdquo; diyor. Tarımda &uuml;retiminden pazarlamaya kadarki s&uuml;rece bir de ihracat&ccedil;ıların g&ouml;z&uuml;nden bakalım istedik. İhracat demişken&hellip; T&uuml;rkiye&rsquo;nin yaş meyve sebze ihracatındaki 2019 performansını veriler ışığında riskler ve fırsatlar a&ccedil;ısından değerlendirmek de bir sonraki yazıya kaldı. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

"Üretici tükenmişlik sendromu yaşıyor"

Diğer Yazılar