2,3 milyar dolarlık ihracatın ardındaki riskler ve fırsatlar

Bir &ouml;nceki yazımızın sonunda, T&uuml;rkiye&rsquo;nin yaş meyve sebze ihracatındaki performansını veriler ışığında riskler ve fırsatlar a&ccedil;ısından değerlendireceğimizi yazmıştık. Akdeniz İhracat&ccedil;ı Birlikleri (AKİB) Genel Sekreterliğinin hazırladığı &ldquo;Yaş Meyve ve Sebze Sekt&ouml;r&uuml; T&uuml;rkiye Geneli Değerlendirme Raporu&rdquo; 2019&rsquo;daki genel tabloyu g&ouml;rmenin &ouml;tesinde 2020 ve sonrasına dair de bize &ouml;nemli ipu&ccedil;ları veriyor. Gelin verileri birlikte yorumlayıp, &ouml;ne &ccedil;ıkan noktalara g&ouml;z atalım. T&uuml;rkiye, ge&ccedil;en yıl (Ocak-Aralık 2019) 2 milyar 261 milyon dolarlık yaş meyve ve sebze ihracatı ger&ccedil;ekleştirdi. S&ouml;z konusu rakamın 756 milyon dolarlık kısmını narenciye ihracatı oluştururken, 846 milyon dolarlık b&ouml;l&uuml;m&uuml;n&uuml; taze meyve ve 644 milyon dolarlık kısmını da taze sebze ihracatı oluşturuyor. 2018 yılına g&ouml;re ge&ccedil;en yılın toplam yaş meyve sebze ihracatında miktar bazında y&uuml;zde 11, değer bazında ise y&uuml;zde 3 gerileme s&ouml;z konusu. Değer bazında baktığımızda en &ccedil;ok ihra&ccedil; ettiğimiz &uuml;r&uuml;nlerin başında 347 milyon dolar ile mandarin geliyor. İkinci sırada 305 milyon dolarla domates, &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; sırada ise 245 milyon dolarlık ihracat hacmiyle limon karşımıza &ccedil;ıkıyor. Bu &uuml;r&uuml;nleri sırasıyla kiraz-vişne, &uuml;z&uuml;m, biber, nar, portakal, şeftali, elma ve greyfurt izliyor. Sadece 20 &ccedil;eşit yaş meyve sebzenin toplam ihracatından 2,3 milyar dolar gelir elde eden T&uuml;rkiye, sahip olduğu toprak, iklim ve gen kaynakları ile coğrafi konumu g&ouml;z &ouml;n&uuml;ne alındığında sizce ihracat pazarındaki fırsat ve potansiyeli hakkıyla değerlendirebiliyor mu? Sekt&ouml;r temsilcileri, mevcut ihracat rakamını 2-3&rsquo;e katlamanın hayal olmadığının altını &ccedil;iziyor. &Uuml;retimden pazarlamaya kadarki s&uuml;re&ccedil;te izlenecek doğru, etkin ve uzun vadeli tarım politikalarıyla sadece yaş meyve sebze ihracatında 6-7 milyar dolarlık hacmi yakalamak mucize değil. PAZAR &Ccedil;EŞİTLİLİĞİMİZ ZAYIF Peki s&ouml;z konusu 2,3 milyar dolarlık yaş meyve sebze ihracatında ilk 10 &uuml;lkeye baktığımızda hangileri &ouml;ne &ccedil;ıkıyor? Verileri değer bakımından incelediğimizde ilk sırada yer alan Rusya&rsquo;ya ge&ccedil;en yıl 746 milyon dolarlık yaş meyve sebze ihracatı ger&ccedil;ekleştirilmiş. 215 milyon dolarlık ihracat ger&ccedil;ekleştirdiğimiz Almanya ikinci sırada yer alırken, &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; sırada yer alan Irak a 166 milyon dolar değerinde yaş meyve sebze g&ouml;ndermişiz. Toplam yaş meyve sebze ihracatının miktar olarak neredeyse &uuml;&ccedil;te birini Rusya, Almanya, Irak&rsquo;a ger&ccedil;ekleştiriyoruz. Değer bakımından ise toplam yaş meyve sebze ihracatımızın yarısı bu &uuml;&ccedil; &uuml;lkeye ger&ccedil;ekleştiriliyor. RUSYA VE IRAK TECR&Uuml;BESİ Yani tıpkı beyaz et ve yumurta sekt&ouml;r&uuml; başta olmak &uuml;zere tarımın diğer alanlarında olduğu gibi yaş meyve sebze tarafında da ihracat pazarımızda &ccedil;eşitlilik sorunu var. 2015&rsquo;te Rusya ile yaşanan u&ccedil;ak krizi sonrası Moskova Y&ouml;netimi&rsquo;nin T&uuml;rkiye&rsquo;den ithal edilen tarım &uuml;r&uuml;nlerine ambargo uygulaması sonucu başta yaş meyve sebze olmak &uuml;zere &uuml;reticisinden ihracat&ccedil;ısına kadar sekt&ouml;r zor bir d&ouml;nem yaşamıştı. &Ccedil;ok geriye gitmeye gerek yok&hellip; Mayıs 2019&rsquo;da yumurta sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n en b&uuml;y&uuml;k ihracat pazarı konumundaki Irak&rsquo;ın T&uuml;rkiye&rsquo;den yumurta alımını durdurma kararı sonrasında sekt&ouml;rde bir&ccedil;ok &uuml;retici fiyatların aşırı d&uuml;şmesi sonucu zarara uğramış, iflas ve konkordato haberleri artmıştı. &Ouml;rnekleri &ccedil;oğaltmak m&uuml;mk&uuml;n&hellip; İhracat pazarlarındaki riskleri minimize etmenin yolu pazarı &ccedil;eşitlendirmekten ge&ccedil;iyor. Tabii bunu başarmak, s&ouml;ylemek kadar kolay değil. Mevcut pazarları korumak ve b&uuml;y&uuml;tmek kadar rekabetin her ge&ccedil;en g&uuml;n arttığı yeni pazarlara girmek de yıllar alabiliyor. O y&uuml;zden doğru bir politika ve stratejiye ihtiya&ccedil; var. Neyi kastediyoruz? *** Pazarın istediği, talep ettiği &ccedil;eşitlere y&ouml;nelik &uuml;retim tercihini g&ouml;z ardı etmemeyi&hellip; *** İhracat pazarında rekabet edebilmek adına &uuml;retim maliyetlerini d&uuml;ş&uuml;recek adımlar atmayı&hellip; *** T&uuml;keticilerin sağlık a&ccedil;ısından kafasındaki soru işaretlerini giderecek y&ouml;ntem ve tekniklerle &uuml;retmeyi&hellip; *** &Uuml;retimin her safhasının şeffaf bir şekilde izlenebilir ve denetlenebilir bir yapıya kavuşturulmasını&hellip; *** Sadece &uuml;retim s&uuml;recini başarılı şekilde y&ouml;netmenin yeterli olmadığını, hasat ve sonrasındaki &uuml;r&uuml;n depolama, paketleme gibi diğer safhaları da doğru y&ouml;netebilmeyi&hellip; *** Hasadın ardından adeta zamanla yarışılan bu &uuml;r&uuml;nlerin lojistiğinde gerekli alt yapı ve desteğin sağlanmasını&hellip; *** İhracat&ccedil;ıların, başta fiyatlama konusu olmak &uuml;zere kendi i&ccedil;inde yıkıcı değil yapıcı bir rekabet anlayışını benimsemesini&hellip; *** &Uuml;reticisinden ihracat&ccedil;ısına kadar sekt&ouml;rdeki her kesim ev &ouml;devlerini yaparken, kamunun da &uuml;lkeler arası ticaret anlaşmalarında gerek mevzuat gerekse de prosed&uuml;rleri kolaylaştıracak ve hızlandıracak adımlar atmasını ve alt yapıyı kurmasını... Bu ve buna benzer alanlardaki eksiklikler, yanlışlıklar giderilirek &uuml;retimden pazarlamaya kadarki s&uuml;re&ccedil; doğru kurgulanır ve işletilirse bu sistemin kaybedeni olmaz. İşte o zaman da rakamlara bakış a&ccedil;ımız değişir. 2010 yılında 2,2 milyar dolar d&uuml;zeyinde olan toplam yaş meyve sebze ihracatımızın son 10 yıldır aynı seviyelerde neden takılı kaldığını sorgulamaya başlarız. Bug&uuml;n memnun olduğumuz(!) ve belki de bizi sevindiren(!) 2,3 milyar dolarlık ihracatın, &uuml;lkenin sahip olduğu potansiyel g&ouml;z &ouml;n&uuml;ne alındığından aslında ne kadar d&uuml;ş&uuml;k olduğunu g&ouml;rebiliriz. Artık bakış a&ccedil;ımızı değiştirelim mi? İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

2,3 milyar dolarlık ihracatın ardındaki riskler ve fırsatlar

Diğer Yazılar